Bakliyat adı verilen gıdalar lif ve protein yönünden zengin olmaları nedeniyle beslenmemizde önem taşımaktadır. Fakat ciddi alerjik reaksiyonlara neden olabilirler. İnsanlarda alerjiye neden olan sekiz ana besinden ikisi bakliyat grubundandır. Bu yazıda bakliyat alerjisi ile ilgili bilgi vermeyi amaçladık.
Bakliyat adı verilen gruba hangi besinler girmektedir?
Yer fıstığı, soya fasulyesi, kuru fasulye, yeşil fasulye, nohut, bezelye ve mercimek bakliyat olarak adlandırılan besinlerin başlıcalarıdır.
Bakliyat alerjisi nedir?
Bakliyat ismi verilen besinlerde bulunan proteinlere karşı bağışıklık sitemi ile ilgili mekanizmalarla oluşan reaksiyonlara denir. Farklı mekanizmalarla ortaya çıkan ve vücudun değişik sistemlerini tutan reaksiyonlar söz konusudur.
Bakliyat alerjenleri nelerdir?
Bakliyatların içinde çok sayıda alerjen bulunmaktadır. Bunların bir kısmı majör proteinler denen alerjiden esas olarak sorumlu olan alerjenlerdir. Bir kısmı ise polenlerle çapraz ilişki gösteren ve daha hafif bulgulara neden olan alerjenlerdir. Bazı alerjenler de solunum yolu ile alındığında, astım ve alerjik rinit (burun alerjisi) gibi hastalıkları tetikleyen alerjenlerdir.
Bakliyat alerjenleri arasında yüksek oranda çapraz ilişki bulunmakta ve bir bakliyata duyarlı olan çocukta başka bir bakliyata da duyarlı olma ihtimali yüksek olmaktadır.
Bakliyat grubu içinde en fazla bezelye, nohut ve mercimek arasında çapraz ilişki bulunmaktadır. Yer fıstığı ve soya ile diğer bakliyatlar arasında da çapraz ilişki bulunmaktadır.
Rezene, keçi boynuzu, guar sakızı, kitre ve meyankökü de bakliyat grubu içinde olup diğer ana bakliyatlarla çapraz ilişki gösterebilir.
Bakliyat alerjisinin sıklığı nedir?
Son yıllarda besin alerjisi sıklığı bütün dünyada hızlı bir yükseliş göstermiş ve %6-8’e kadar çıkmıştır. Bakliyat alerjilerinin sıklığı, bakliyat tüketiminin ülkeden ülkeye çok değişmesi nedeniyle çok değişkendir. En sık görülen yerfıstığı alerjisi %6-7 gibi bildirilirken, soya alerjisi %0,5-6,3 arasında bildirilmiştir.
Bakliyat alerjisi belirtileri nelerdir?
Belirtiler bütün bakliyatlar için benzerdir. Yaşa ve immünolojik mekanizmalara göre çok çeşitli bulgularla karşımıza çıkabilir. IgE ilişkili bakliyat alerjisinin belirtileri yaşa ve bakliyatın maruz kalındığı yola (solunum, sindirim ve deri) bağlıdır ve birçok sistemi etkilemektedir. Anne sütüyle geçip bebeklik döneminde ortaya çıkabilir. Özellikle küçük çocuklarda en sık tutulan sistem cilt olup ürtiker, anjioödem, egzama, kızarıklık ve kaşıntı görülebilir. Bunun yanında kusma ishal ve karın ağrısı olabilir. Solunum sistemi ile alındığında astım ve alerjik rinit belirtileri ortaya çıkar. Bazen de besin alerjilerinin en şiddetli bulgusu olan anafilaksi (alerjik şok) görülebilir. Yer fıstığı anafilaksinin en sık nedenidir.
Non-IgE denilen mekanizmayla sindirim sisteminin yemek borusundan başlayarak kalın bağırsağa kadar tutulduğu durumlarda da tutulan bölgeye göre çeşitli sindirim sitemi bulguları ortaya çıkmaktadır. Özellikle yemek borusu alerjilerinde daha sık rol oynamaktadır.
Bakliyat içeren bir besin yenildiğinde aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçı görülürse bakliyat alerjisinde şüphelenilmelidir;
- Egzama belirtileri (yanaklarında, boyunda, eklem yerlerinde kızarıklık, ciltte kuruluk),
- Vücutta kaşıntı ve kızarıklıklar,
- Beslendikten sonra 1-2 saat içinde dudak etrafında kızarıklık, dilde veya dudakta şişme,
- Kakada kan ve/veya mukus (sümüklenme),
- Tekrarlayan ve sebebi bulunamayan kusmalar ,
- Tedaviye yanıt vermeyen reflü ,
- Tekrarlayan akciğerde hırıltı, nefes sıkışması, burun tıkanıklığı ve/veya akıntısı,
- Bakliyat yedikten kısa süre sonra alerjik şok denilen vücutta yaygın kaşıntılı kızarıklık, nefes sıkışması ve çarpıntı olması,
Bu belirtilerden bir veya birkaçı varsa bakliyat alerjisi açısından araştırma yapılmalıdır.
Çocuğumda bakliyat alerjisi varsa hangi doktora götürmeliyim?
Bakliyat alerjisi belirtileri görüldüğü zaman bir çocuk alerji uzmanına başvurmanız yararlı olacaktır. Çünkü; besin alerjileri çocuk alerji uzmanlığı alanına girmektedir.
Yanlış olarak bakliyat alerjisi teşhisi konulması durumunda çocuğun gelişimin etkileyebilecek gereksiz diyet yapılmış olabileceği gibi bakliyat alerjisi olan bir çocuğa diyet yapılmaması durumunda ise sağlığı ile ilgili ciddi durumlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle doğru teşhis konulması büyük önem taşımaktadır.
Besin alerjisi; alerjik duyarlılığı olan bir çocukta karşımıza ilk çıkan hastalık olmaktadır. Teşhisi konulup tedavisi başlanmamış besin alerjisi olan bir çocukta yaş büyüdükçe astım ve alerjik hastalık gelişme riski de artmaktadır.
Bakliyat alerjisi tanısı nasıl konulur?
Bakliyat alerjisi şüphesi olan çocukta kandan ya da deriden yapılan alerji testleri ile bakliyat alerjisi gösterilebilir. Bakliyat alerjisi olan kişiler bakliyatların içindeki duyarlı oldukları alerjene göre farklı alerjik reaksiyon verebilirler ve bu durum alerji testlerinde yanıltıcı sonuçlara neden olabilir. Ayrıca aralarında çapraz ilişki olması nedeniyle kan ve deri testinde birden fazla bakliyata alerjik duyarlılık çıkabilir. Böyle durumlarda hastada var olan bakliyat alerjisini doğru olarak değerlendirebilmek için moleküler alerji testi yapılarak hangi bakliyata duyarlı olduğunun gösterilmesi çok yararlı olacaktır.
Yapılan testler sonucunda şüpheli bir durum oluşursa alerji uzmanlarının gözetiminde yapılan besin yükleme testi ile bakliyat alerjisinin olup olmadığı netleştirilmiş olur. Ayrıca bakliyatlar arasında çapraz ilişki oranı yüksek olmakla birlikte bulgu olarak ortaya çıkma oranı düşüktür. Hangi bakliyata gerçekten alerjik belirti oluşuyor bunun anlaşılması için de besin yükleme testi yapılması yararlı olacaktır.
Bakliyat alerjisi için alerji testi kaç yaşında yapılmalıdır?
Bakliyat alerjisi bebeklik döneminde başladığı için şüphelenildiği zaman en kısa sürede testlerin yapılması gerekmektedir. Ciltten alerji testi bebek 1 ayını doldurduktan sonra yapılabilir. 3 yaşında önce ciltten alerji testi yapılmaz bilgisi besin alerjileri için doğru değildir.
Bakliyat alerjisi tedavisi nasıl yapılır?
Bakliyat alerjisinin kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Tedavide yapılması gereken en önemli şey bakliyat içeren besinlerden uzak durulmasıdır. Aralarında çapraz ilişki olması nedeniyle testlerde saptanmayan bakliyatlarına ve kabuklu ağaç yemişlerinin tüketimi alerji doktoru tarafından değerlendirildikten sonra karar verilmelidir.
Yer fıstığı ve soya da baklagiller ailesinden olduğu için diğer baklagillerden herhangi birine alerjisi olan kişilerin bu ürünleri tüketmeden önce mutlaka alerji doktoruna danışması gerekir.
Eğer bakliyat alerjisi olan kişide bakliyat alımı ile anafilaksi (alerjik şok) gelişiyorsa o zaman acil durumlarda kullanılmak üzere Adrenalin oto-enjektörü reçete edilmelidir.
Bakliyat alerjisi için aşı tedavisi (immünoterapi) var mıdır?
Günümüzde sadece yer fıstığı alerjisi için uygun vakalarda yapılmaktadır. Diğer bakliyat alerjileri için yapılmamaktadır.
Bakliyat alerjisi düzelir mi?
Bakliyat alerjileri yer fıstığı hariç çocukluk döneminde düzelmektedir. Yerfıstığı alerjisi ise bir bakliyat olmasına rağmen kuruyemiş olarak adlandırılan besinlere benzer şekilde %80 oranında ömür boyu devam etmektedir.
BAKLİYAT ALERJİSİNDE KAÇINILMASI GEREKEN YİYECEKLER VE İÇECEKLER
| Baklagil çeşitleri | Fasulye, bezelye, mercimek, soya fasulyesi, nohut, barbunya, acı bakla, yer fıstığı, börülce, maş fasulyesi, kuru fasulye, bakla, demirhindi, rezene, keçi boynuzu, guar sakızı, kitre ve meyankökü |
| Baklagil ürünleri | Humus, falafel |
| Baklagil içerebilecek bazı besinler | Asya yemekleri, konserve yiyecekler, ,hazır soslar, işlenmiş gıdalar, hazır çorbalar, |
| Baklagil içerebilecek diğer maddeler | Protein tozları |
Not: İstanbul Alerji’nin izni olmadan kopyalanamaz. Tüm hakkı İstanbul Alerjiye aittir.
