Halk arasında kurdeşen olarak bilinen ürtiker ciltte döküntü veya şişlik şeklinde kendini gösteren yaygın rahatsızlıklardan biridir. Hastaların %10’unda sadece döküntüler veya şişlikler görülürken %40’ında ise her iki belirti bir arada bulunur. Kurdeşenin farklı tipleri mevcuttur. Ürtiker ismi Avrupa’da yaygın olan ısırgan otu Urtica dioica’dan gelir. Kurdeşen genellikle ciltte kızarıklıkla çevrili, yüzeysel ve soluk renkte şişlikler olarak ortaya çıkar. Oluşan şişlikler birkaç dakikadan 24 saate kadar sürebilir ve genellikle yoğun kaşıntı ve yanma hissiyle birlikte gelir. Eğer belirtilerle karşılaşırsanız sağlık uzmanına başvurmanız önemlidir.

Kurdeşen (Ürtiker) Neden Olur?

Kurdeşen ya da tıbbi adıyla ürtiker alerjik reaksiyon sonucu ortaya çıkar. Hem dışarıdan gelen hem de vücut içinde oluşan çeşitli alerjenler durumu tetikleyebilir. Temel olarak vücut bir alerjene tepki verdiğinde cilt yüzeyinden histamin ve bazı diğer maddeler salınır. Histamin deri altında sıvı birikimine ve iltihaplanmaya neden olarak ürtikerde görülen kabartıları oluşturur.

  • Tansiyon düşürücü ilaçlar aspirin, antibiyotikler ve non-steroid antiinflamatuar ilaçlar ürtikere yol açabilir.
  • Kuru yemişler, kabuklu deniz ürünleri, yumurta, çilek ve buğday ürünleri gibi bazı yiyeceklere karşı alerjiler de ürtikerin sık nedenlerindendir.
  • Grip, soğuk algınlığı, ateşli hastalıklar ve hepatit B gibi viral enfeksiyonlar da durumu tetikleyebilir.
  • Ani sıcaklık değişimleri kurdeşen oluşumunu tetikleyebilir.
  • Evcil hayvanların tüyleri de alerjik reaksiyonlara yol açabilir.

Bunların dışında ürtiker bazen bilinmeyen sebeplerle veya otoimmün (vücudun kendi doku ve organlarına karşı savunma geliştirmesi) nedenlerle de gelişebilir. Genetik yatkınlık, alerjide ve dolayısıyla ürtikerde önemli risk faktörüdür. Alerjenin tam olarak tespit edilebilmesi için alerji testlerinden faydalanılabilir. Fakat testlerde incelenmeyen başka faktöre karşı da alerji olabileceği unutulmamalıdır.

Kurdeşen (Ürtiker) Çeşitleri Nelerdir?

Ürtiker, iki ana kategoriye ayrılır: akut ve kronik. Akut ürtiker, genellikle kısa süre içinde ortaya çıkan ve 6 haftadan uzun sürmeyen bir türdür. Vakaların %50’sinde neden bulunamazken geri kalanında polen, ilaç, besin, kimyasal maddeler, kumaş, toz, akar ve hayvan tüyü gibi alerjenlere bağlı olarak gelişir. İlaçlara bağlı akut ürtiker ilaca başlamanın ardından yaklaşık 36 saat içinde ortaya çıkabilir. En sık alerjiye neden olan ilaç grupları arasında antibiyotikler, özellikle de penisilin, sefalosporin, tetrasiklin ve sulfonamidler bulunur. 

Kronik ürtiker belirtilerin 6 haftadan daha uzun sürdüğü durumlardır. Potansiyel tetikleyicileri arasında ilaçlar, besinler ve besin katkı maddeleri, enfeksiyonlar, solunum yoluyla alınan alerjenler, sistemik hastalıklar, gebelik, adet dönemi, diş implantları ve psikolojik faktörler yer alır. Kronik ürtikerin yönetimi daha zordur ve altta yatan nedenlerin tespiti için daha detaylı inceleme gerekir.

Kurdeşen (Ürtiker) Belirtileri Nelerdir?

Kurdeşen, ciltte farklı büyüklüklerde ve renklerde kabarcıklarla kendini gösterir. Çevresinde kızarıklık olan veya olmayan kabarcıklar genellikle birkaç dakika ile birkaç saat arasında varlığını sürdürür ve şekil değiştirebilir. Kabarıklıklar yuvarlak olabileceği gibi halkalar, harita benzeri desenler veya büyük yamalar şeklinde de ortaya çıkabilir. Kurdeşen vücudun herhangi bir bölgesinde görülebilir ve geniş bir alana yayılma eğilimindedir. Kan transfüzyonuna veya bazı ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkan serum hastalığı benzeri reaksiyonlar akut ürtikere neden olabilir. Morluklar, ateş, şişmiş lenf bezleri, eklem ağrısı ve şişlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Belirtiler yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. 

Kurdeşene Ne İyi Gelir?

Kurdeşeni hafifletmek için hem ilaçlarla hem de doğal yöntemlerle çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilir. Kurdeşen tedavisinde ilk akla gelen yöntem antihistaminik ilaçlardır vücutta histamin üretimini engelleyerek kaşıntı ve kızarıklığı azaltır. Doğal yöntemler de kurdeşen belirtilerini hafifletmekte etkilidir. Cilt kaşıntısının olduğu bölgeye soğuk kompres uygulamak, tahrişi ve kaşıntıyı azaltır. Aloe vera jeli cildi rahatlatır ve kaşıntıyı azaltır. Doğal bir antihistaminik olan zencefil kaşıntı ve kızarıklığı azaltır. Yöntemlerden birini veya birkaçını deneyerek kurdeşen belirtilerini hafifletebilir daha rahat bir cilt yapısına kavuşabilirsiniz. 

Kurdeşen (Ürtiker) Nasıl Tedavi Edilir?

Kurdeşenin tedavisinde çeşitli yöntemler kullanılır. Antihistaminikler, histaminin etkilerini engelleyerek kaşıntı ve şişliği azaltır. İlaçlar genellikle kurdeşen tedavisinde ilk sırada tercih edilir. Kısa süreli kullanımla iltihaplanmayı azaltan kortikosteroidler şiddetli vakalarda etkili olabilir. Ancak uzun süreli kullanım yan etkilere yol açabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır. Soğuk kompres uygulamak, ciltteki kaşıntı ve şişliği hafifletebilir. Buz torbasını ince bir bezle sararak doğrudan cilde uygulayabilirsiniz. Bazı ilaçlar kurdeşeni tetikleyebilir. Mümkünse bu ilaçlardan kaçınmak veya doktorunuzla alternatif tedavi seçenekleri hakkında konuşmak önemlidir.

Kurdeşen (Ürtiker) Nasıl Teşhis Edilir?

Kurdeşen döküntüleri oldukça tipiktir hekimler genellikle hasta şikâyetleri ve fizik muayene bulgularıyla kolaylıkla ürtiker tanısı koyabilirler. Kesin tanı için bazı testler istenerek koyulan tanı doğrulanabilir. Aniden gelişen ürtiker vakalarında hekim tanıyı hızlı bir şekilde koyabilir. Hastanın doktor randevusu sırasında döküntülerin olmaması durumunda bile tipik klinik tabloyu hasta tarif ettiğinde tanı koymak mümkündür. Bu noktada önemli olan kurdeşen döküntülerinin 24 saat içinde tamamen geçip geçmediğinin sorgulanmasıdır. Çünkü ürtikere benzeyen döküntülerle seyreden başka hastalıklar da mevcuttur. Teşhis sürecinde hekim hastanın tıbbi geçmişini ayrıntılı şekilde değerlendirir ve ürtikerin olası nedenlerini belirlemek için gerekli testleri uygular. 

Kurdeşen (Ürtiker) Nasıl Tedavi Edilir?

Kurdeşen tedavisinin temelinde olası tetikleyicileri belirlemek ve bunlardan kaçınmak yer alır. Hastanın diyetinde yer alan bir besin ürtikere neden oluyorsa bu besin hastanın beslenme planından çıkarılır. Eğer ürtiker ilaç nedeniyle ortaya çıkmışsa, ilgili ilaç doktor tarafından kesilir ve uygun alternatif ilaçlarla değiştirilir. Histaminin etkilerini bloke eden antihistaminikler, kaşıntı ve şişliği azaltmada oldukça etkilidir. Şiddetli ürtiker vakalarında kortikosteroidler iltihabı azaltmak için kullanılabilir. Fakat ilaçların uzun süreli kullanımı yan etkilere yol açabileceğinden doktor gözetiminde ve kısa süreli olarak kullanılması önerilir. Bazı durumlarda bağışıklık sistemini düzenleyici ilaçlar ve tedaviler gerekebilir. Kurdeşen tedavisi kişiye özel yaklaşımla yapılmalıdır. Belirtileriniz ve tetikleyicileriniz doğrultusunda doktorunuz sizin için en uygun tedavi planını belirleyecektir. 

Kurdeşen (Ürtiker) Nasıl Önlenir?

Kurdeşeni önlemek için atılabilecek adımlar tetikleyicileri belirlemek ve bunlardan kaçınmak etrafında şekillenir. Kurdeşene neden olabilecek yiyecekleri belirleyin ve diyetinizden çıkarın. Kurdeşeni tetikleyen ilaçlardan kaçının. Eğer bir ilaca karşı alerjiniz olduğunu biliyorsanız doktorunuza bu durumu bildirin ve alternatif tedavi seçenekleri hakkında bilgi alın. Arı, yaban arısı gibi böcek sokmalarına karşı dikkatli olun. Dışarıda zaman geçirirken böcek kovucu spreyler kullanmak faydalı olabilir. Düzenli sağlık kontrolleri yaptırarak kurdeşene neden olabilecek alerjenleri ve sağlık sorunlarını erken teşhis edin. Kurdeşeni önlemek için, tetikleyicilerinizi tanımlamak ve onlardan kaçınmak esastır. Eğer belirtilerle karşılaşırsanız doktora başvurarak uygun önlemleri almanız ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi almanız önemlidir.