Yer Fıstığı Alerjisi Nedir?

Yer fıstığı, özellikle Güney Amerika’da sık tüketilen yaygın bir baklagildir. Mercimek, nohut, bezelye, fasulye ve soya ile birlikte Fabales takımının Papilionacea ailesine aittir. Yer altında olgunlaşma özelliği nedeniyle, yer fıstığı adını almıştır. Yer fıstığı, batılılaşmış toplumlarda yaygın tüketilen atıştırmalık bir besindir. ABD üretiminin yüzde 99’undan fazlasını oluşturan üç yer fıstığı türü vardır: Bunlar; Flo-Runner, Virginia ve İspanyol isimleriyle adlandırılır. Alerjiye neden olma potansiyeli açısından, aralarında belirgin bir fark yoktur. Yer fıstığı alerjisi, besinin içerisindeki proteinlerden kaynaklanır.

Yer Fıstığı Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Yer fıstığı, besin alerjilerinin en yaygın nedenlerinden biridir. Yer fıstığı alerjisinin belirtileri hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Hafif bir reaksiyonunuz varsa, karın ağrısı, burun akıntısı, gözlerde kaşıntı, kurdeşen veya dudaklarınızda, dilinizde karıncalanma olabilir. Belirtileriniz, yer fıstığı veya fıstık ürünleri yedikten birkaç dakika ile birkaç saat sonra başlayabilir.

Yer fıstığına alerjisi olan kişilerde anafilaksi (alerjik şok) adı verilen, yaşamı tehdit eden bir reaksiyon olabilir. Anafilaksi semptomları arasında; nefes alma, yutma problemleri, kusma-ishal, baş dönmesi, tehlikeli derecede düşük tansiyon, dudakların, dilin, boğazın ve vücudun diğer kısımlarının şişmesi ve bilinç kaybı görülebilir. Tedavi edilmezse ölümle sonuçlanabilir. Anafilaksi genellikle, yer fıstığı veya yer fıstığı ürünleri yedikten dakikalar ile birkaç saat içinde ortaya çıkabilir.

Yer Fıstığı Alerjisi Nasıl Teşhis Edilir?

Yer fıstığı alerjisini teşhis etmek karmaşık olabilir. Belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve tek bir kişi her reaksiyonda her zaman aynı belirtileri yaşamayabilir.

Yer fıstığına alerjiniz olduğundan şüpheleniyorsanız, bir alerji uzmanıyla görüşmek için randevu alın. Randevudan önce bir yemek günlüğü tutmaya başlayın ve belirtilerin ne zamanlarda arttığını gözlemleyin.

Herhangi bir belirti gözlemlerseniz;

• Neyi ve ne kadar yediğinizi,
• Belirtilerin ne zaman başladığını (şüpheli yiyeceği yedikten sonra),
• Belirtileri hafifletmek için ne yaptığınızı,
• Belirtilerin geçmesinin ne kadar sürdüğünü mutlaka not alın.

Alerji uzmanınız, yer fıstığı  veya başka bir maddeye alerjiniz olup olmadığını teşhis etmeye yardımcı olmak için bir cilt testi veya kan testi önerebilir. Ayrıca  oral provokasyon testi denilen uzman gözetiminde şüpheli besini tüketme testini de önerebilir. Bu test sırasında, bir alerji uzmanının gözetiminde, zamanla artan dozlarda, küçük miktarlarda fıstık veya fıstık bazlı ürünleri tüketmeniz gerekir. Şiddetli bir reaksiyonunuz olması durumunda, acil ilaç ve acil durum ekipmanı hazır olacaktır.

Yer Fıstığı Alerjisi Nasıl Tedavi Edilir?

Anafilaktik şok riskinden kaçınmak için yer fıstığı alerjisi olan kişiler, ne yediklerine çok dikkat etmelidir. Yer fıstığı ve yer fıstığı ürünleri; şekerlemelerde, tahıllarda, kurabiyelerde, kekler ve turtalar gibi unlu mamullerde bulunabilir. Dışarıda yemek yiyorsanız, restoran personeline malzemeleri mutlaka sorun. Asya ve Meksika yemeklerini ve yer fıstığının yaygın olarak kullanıldığı diğer mutfakların yemeklerini tüketirken çok dikkatli olun. Yer fıstığı yemeklerde yaygın kullanılan malzeme olduğundan bulaş riski yüksektir.

Bunlara Dikkat!

Yer fıstığı içermeyen yiyecekler, üretim sürecinde veya paketlenme sırasında yer fıstığı ile kontamine olabilir. Sonuç olarak; yer fıstığı alerjisi olan kişiler, etiketlerinde “yer fıstığı içerebilir” veya “kabuklu yemiş malzemeleri kullanan bir fabrikada üretilmiş” gibi uyarı niteliğindeki ifadeler içeren ürünlerden kaçınmalıdır. Yer fıstığına alerjisi olan pek çok kişi; saflaştırılmış, rafine edilmiş, ağartılmış ve kokusu giderilmiş yüksek derecede rafine yer fıstığı yağı ile yapılan yiyecekleri güvenle tüketebilir. Rafine edilmemiş yer fıstığı yağı hala fıstık proteini içerir ve bundan kaçınılmalıdır. Bazı ürünlerin içerik listesinde “fıstık yağı” ifadesi kullanabilir. Yer fıstığı yağı tüketim kararını, mutlaka alerji uzmanınıza danışarak vermeniz gerekir.

Yer Fıstığı Nelerde Bulunur?

Yer fıstığı; birçok gıdanın içerisinde, aynı zamanda pahalı veya egzotik yiyeceklerin yerine ucuz bir dolgu maddesi veya ikame olarak da kullanılır. Yer fıstığı unu, nispeten düşük karbonhidrat ve yüksek protein içeriği ile çok yönlü bir üründür. Yüksek proteinli barların yüzde 4-8’ini ve (düşük karbonhidratlı) kurabiyeler gibi unlu mamullerin yüzde 15’ini oluşturabilir. Baharat karışımlarında, soslarda ve salata soslarında yaygın olarak kullanılır. Yer fıstığı içerebilecek diğer ürünler; kahvaltılık gevrekler, şekerlemeler, chilli, sigara böreği, dondurma, margarin, badem ezmesi, pesto sos ve çorbalardır. Yer fıstığı genellikle restoranlarda hazırlanan Çin veya Tayland yemeklerinde bulunur. 

Gıda Dışı Ürünler Nelerdir?

Fıstık türevi bileşenler; bulaşık ve çamaşır deterjanlarında, el sabunlarında, şampuanlarda, losyonlarda, merhemlerde ve kremlerde, tıraş kremlerinde, kozmetiklerde ve hatta metal cila, ağartıcı, mürekkep ve aks greslerinde bulunabilir. Bu tür ürünlerle temas, fıstık alerjisi olan hastalarda alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Yer Fıstığı Alerji̇si̇nde Kaçınılması Gereken Yi̇yecekler ve İçeri̇kler

*Yüksek oranda rafine yer fıstığı yağının, alerjen olarak etiketlenmesi gerekmemektedir. Çalışmalar yer fıstığı alerjisi olan kişilerin, güvenli bir şekilde bu tarz yer fıstığı yağını tüketebileceğini göstermiştir. Yer fıstığı alerjiniz varsa, yer fıstığı yağı tüketimini doktorunuza danışın.

** Lupin özellikle glutensiz yiyeceklerde sıklıkta un yerine kullanılmaktadır. Yer fıstığı ve lupinin çapraz reaksiyon yapma riski yüksektir. Yer fıstığı alerjiniz varsa, lupin tüketimini doktorunuza danışın.

***Uzakdoğu yemekleri olan restoranlarda yapılan yiyecekler yer fıstığı içermese bile aynı mutfakta piştiği için çapraz temas riski yüksektir.