İlaçların neden olduğu reaksiyonların büyük çoğunluğuna “ilaçlara ters reaksiyonlar” denir. Ancak bazı durumlarda ilaç alerjisi meydana gelir. Gerçek ilaç alerjileri nadirdir ve bağışıklık sisteminden kaynaklanır. Alerjik bir reaksiyon, bağışıklık sisteminin normalde zararsız bir maddeye karşı anormal bir tepki geliştirmesidir. Bağışıklık sisteminin görevi virüs ve bakteri gibi yabancı maddeleri bulmak ve onlardan kurtulmaktır. Normalde bu tepki bizi tehlikeli hastalıklardan korur. Çocuklarda ilaç alerjisi aşırı duyarlı bir bağışıklık sistemi bulunur. Bağışıklık sistemleri ilaca zararlı bir maddeymiş gibi tepki verir.
İlaç Alerjisi Belirtileri
İlaç alerjisi belirtileri aşağıdaki gibidir, vücudun bir kısmını veya tümünü içerebilir:
- Kurdeşen – ciltte kaşıntılı, inişli çıkışlı, düzensiz yamalar,
- Döküntü,
- Kaşınan cilt,
- Şişmiş yüz, dudak veya dil,
- Hırıltı.
İlaç alerjisi semptomlarının çoğu ilacı aldıktan hemen sonra başlar, ancak bazılarının ortaya çıkması saatler, günler veya haftalar alabilir.
Ciddi, yaygın bir alerjik reaksiyona anafilaksi denir. Cildi, solunum yollarını ve organları etkileyebilir. Aynı zamanda, bir ilacı aldıktan sonra, genellikle dakikalar veya saniyeler içinde, çok hızlı bir şekilde gerçekleşir. Anafilaksi acil bir durumdur ve hayati tehlike arz eder. Belirtiler şunları içerir:
- Nefes almada problem veya boğazda kapanma hissi,
- Şaşkınlık,
- Kramp,
- Baş dönmesi veya bayılma,
- Vücudun çoğunu kapsayan kurdeşenler,
- Düzensiz kalp atışı,
- Şok veya bilinç kaybı.
Bu semptomlardan herhangi birine sahipseniz, 112’yi arayın. Eğer varsa, bir adrenalin enjektör kullanın ve reaksiyonu yavaşlatmak için antihistaminikler alın.
İlaç Alerjisi Tanısı
Doktorlar çoğu zaman belirtilere dayanarak bir ilaç alerjisini teşhis edebilir. Bazen de, ilaç alerjilerini tespit etmek zordur. Bu gibi durumlarda, alerji testi önerilebilir.
Birkaç farklı tip ilaç alerji testi vardır:
- Cilt testi: Bir doktor cildinizin altına küçük bir miktar ilaç enjekte eder ve reaksiyon olup olmadığını görmek için izler. Deri testleri sadece penisilin ve diğer antibiyotikler, kas gevşetici ilaçlar ve bazı kanser ilaçları gibi bazı ilaçlar için işe yarar.
- Yama testi: Bir doktor cildinize az miktarda ilaç koyar. 2 ila 4 gün sonra, doktor reaksiyonu kontrol edecektir. Bu test antibiyotiklere, antikonvülsanlara ve diğer ilaçlara gecikmiş alerjik reaksiyonları kontrol edebilir.
- Kan testi: Laboratuvar testleri, antibiyotiklere ve diğer ilaçlara karşı bazı alerjilerin teşhisine yardımcı olabilir.
İlaç Alerjisi Nedenleri
Nüfusun yaklaşık yüzde 20′ sinde bir veya daha fazla ilaca alerjisi vardır. Bugüne kadar rapor edilen en yaygın ilaç alerjisi antibiyotik penisilindir; yaklaşık 10 kişiden birinin ilaca alerjisi vardır. Bununla birlikte, bunların yüzde 95′ inden fazlası, alerji değerlendirmesi ve testlerine dayanarak gelecekte penisilin ve ilgili ilaçları tolere edebilmektedir.
Birçok kişi, ibuprofen ve naproksen içeren bir ilaç sınıfı olan steroidal olmayan antienflamatuar ilaçlara (NSAIDS) alerjisi de vardır.
İlaç Alerjisi Tedavisi
İlaç alerjisi tedavisi semptomları hafifletmek ve şiddetli reaksiyonu önlemektir. İlaç alerjisi tedavisi şunları içerebilir:
- Döküntü, kurdeşen ve kaşıntı gibi hafif semptomları hafifletmek için antihistaminikler,
- Astım benzeri semptomları azaltmak için albuterol gibi bronkodilatörler (orta derecede hırıltı veya öksürük),
- Deriye uygulanan, ağız yoluyla veya damar yoluyla verilen kortikosteroidler (intravenöz),
- Anafilaksiyi tedavi etmek için enjeksiyonla epinefrin.
Rahatsız edici ilaç ve benzeri ilaçlardan kaçınılmalıdır. Tüm sağlıkçılarınızın – diş hekimleri ve hastane personeli dahil – sizin veya çocuğunuzun sahip olduğu herhangi bir ilaç alerjisini bildiğinden emin olun.
Bazı durumlarda, bir penisilin (veya başka bir ilaç) alerjisi duyarsızlaştırmaya cevap verir. Bu tedavi, ilk önce çok küçük dozlar vermeyi, ardından ilaca toleransınızı arttırmak için daha büyük ve daha büyük bir ilaç dozu vermeyi içerir. Bu işlem ilacınız için alternatif bir ilaç olmadığı zaman sadece bir alerji uzmanı tarafından yapılmalıdır.
Alerjik Reaksiyona Neden Olan İlaçlar
Herhangi bir ilaç alerjik reaksiyonu tetikleyebilir. Bununla birlikte, bazılarının bu tür sorunlara neden olma ihtimalinin diğerlerinden daha fazla olduğu görülmüştür:
- Antibiyotikler – amoksisilin (Moxatag), ampisilin, penisilin (Bicillin L-A), tetrasiklin (Sumisin) ve diğerleri,
- İbuprofen ve naproksen gibi steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar,
- Aspirin,
- Sülfa ilaçlar,
- Kemoterapi ilaçları,
- Monoklonal antikor tedavisi – setuksimab (Erbitux), rituximab (Rituxian ve diğerleri),
- HIV ilaçları – abacavir (Ziagen), nevirapin (Viramune) ve diğerleri,
- İnsülin,
- Antiepileptik ilaçlar – karbamazepin (Tegretol), lamotrijin (Lamictal), fenitoin ve diğerleri,
- IV tarafından verilen kas gevşeticiler – atracurium, süksinilkolin veya vekuronyum.
Bir ilacı nasıl kullandığınız da bir rol oynar. Aşağıdaki durumlarda, ilaç alerjisi gelişme olasılığı daha yüksektir:
- İlacınızı ağız yerine aşı olarak aldığınızda,
- Cildinize sürdüğünüzde,
- Sık aldığınızda.
Pek çok ilaç, gerçek alerji olmayan reaksiyonlara neden olabilir. Bu reaksiyonlar, hafif yan etkilerden tehlikeli semptomlara kadar değişebilir. Aşağıdaki ilaçlar alerjik reaksiyonlara neden olsa da, genellikle alerjik olmayan semptomlara neden olan bazı ilaçlar şunlardır:
- ACE inhibitörleri olarak adlandırılan kalp hastalığı ilaçları,
- X ışınları ve BT taramaları için kontrast boyaları,
- Bazı kemoterapi ilaçları.