Ergenlik, vücudunuzun bir çocuktan bir yetişkine geçtiği zamandır. Vücudunuzun değişmesiyle ergenliğe girdiğinizi anlayacaksınız. Genellikle bu değişiklikler kızlarda 8-14, erkeklerde 9-15 yaşları arasında başlar. Bu geniş yaş aralığı normaldir ve bu yaş aralığında herhangi bir zamanda ergenliğe girebilirsiniz. Ancak bazen, insanlar herhangi bir vücut değişikliği belirtisi göstermeden ergenlik için bu normal yaş aralığını geçerler. Buna gecikmiş ergenlik denir.
Ergenlik Belirtileri Nelerdir?
Kızlarda ergenlik belirtileri şunları içerir:
Göğüslerde büyüme,
Kasık kıllarında uzama,
Genel bir büyüme hali,
Adet başlangıcı,
Vücudun daha kıvrımlı hale gelmesi.
Erkeklerde ergenlik belirtileri şunlardır:
Kasık ve yüz kıllarının büyümeye başlaması,
Genel bir büyüme hali,
Testislerin ve penisin büyümesi,
Vücut şeklinin değişmesi.
Bu değişikliklere, vücudunuzun eskisinden çok daha fazla miktarda ürettiği seks hormonları (erkeklerde testosteron ve kızlarda östrojen) neden olur.
Gecikmiş Ergenlikte Ne Olur?
Erkeklerde gecikmiş ergenlik belirtileri şunlardır:
Penis ve testislerin 14 yaşına kadar büyümeye başlamaması,
5 yıldan uzun süren genital büyüme,
Akranlara kıyasla daha kısa boy.
Kızlarda işaretler şunları içerir:
14 yaşına kadar meme gelişiminin olmaması,
Göğüslerin büyümeye başlamasından sonraki 5 yıl içinde veya 16 yaşına kadar adet görmeye başlamamak.
Gecikmiş Ergenliğin Nedenleri Nelerdir?
Ergenlik çeşitli nedenlerle gecikebilir. Bu nedenlerden bazıları şunlardır:
Aile öyküsü
Çoğu zaman, bir ailede sadece bir büyüme ve gelişme modelidir. Bir erkek veya kız, ebeveyninin, amcasının, teyzesinin, erkek kardeşlerinin, kız kardeşlerinin veya kuzenlerinin de normalden daha geç geliştiğini görebilir. Buna yapısal gecikme denir ve genellikle tedaviye ihtiyaç duymaz. Bu gençler zamanla normal olarak gelişecektir.
Tıbbi sorunlar
Tıbbi problemler de ergenlikte gecikmelere neden olabilir. Diyabet, kistik fibroz, böbrek hastalığı ve hatta astım gibi kronik hastalıkları olan bazı kişiler daha ileri yaşlarda ergenliğe girebilir. Çünkü hastalıkları vücutlarının büyümesini ve gelişmesini zorlaştırabilir. Uygun tedavi ve bu koşulların daha iyi kontrolü, gecikmiş ergenliğin daha az olası olmasına yardımcı olabilir.
Yetersiz beslenme
Yetersiz beslenen biri, sağlıklı ve dengeli beslenen yaşıtlarından daha geç gelişebilir. Örneğin, yeme bozukluğu olan anoreksiya nervozaya sahip gençler genellikle o kadar kilo kaybederler ki vücutları düzgün bir şekilde gelişemez. Sporda son derece aktif olan kızlar, egzersiz seviyeleri onları çok zayıf tuttuğu için geç gelişebilirler. Kızların vücutları, ergenliğe girmeden veya adet görmeden önce yeterince yağa ihtiyaç duyar.
Hormonlar
Gecikmiş ergenlik, hipofiz veya tiroid bezlerindeki problemler nedeniyle de olabilir. Bu bezler hormonları vücut büyümesi ve gelişimi için önemli hale getirir.
Kromozomlarla ilgili problemler
Kromozomlarla ilgili sorunlar, normal büyüme süreçlerini etkileyebilir. Örneğin:
Turner sendromu, bir dişinin iki X kromozomundan biri anormal veya eksik olduğunda ortaya çıkar. Bu, bir kızın nasıl büyüdüğü, yumurtalıklarının gelişimi ve seks hormonlarının üretimi ile ilgili sorunlara neden olur. Tedavi edilmeyen Turner sendromu olan kadınlar normalden daha kısadır, normal şekilde ergenliğe girmeyebilir ve başka tıbbi sorunları olabilir.
Klinefelter sendromlu erkekler fazladan bir X kromozomu (XY yerine XXY) ile doğarlar. Bu durum cinsel gelişimi yavaşlatabilir. Buna sahip erkekler genellikle yaşına göre uzundur, öğrenme sorunları olabilir ve başka tıbbi sorunları olabilir.
Gecikmiş Ergenlik Nasıl Teşhis Edilir?
Gecikmiş ergenlik, doğru bir teşhisle ergenliği gecikmiş gençlerin daha normal bir şekilde gelişmesine yardımcı olabilir. Doktorunuz tıbbi geçmişiniz ve ailenizin genel sağlığı hakkında detaylı sorular sorduktan sonra teşhis için bazı testler kullanabilir.
Olması gerektiği gibi gelişmediğinizden endişeleniyorsanız, ailenizden doktorunuzdan randevu almasını isteyin. Altta yatan neden belirlendikten sonra tedavi planı oluşturulur.
Gecikmiş Ergenlik Nasıl Tedavi Edilir?
Gecikmiş ergenliğin tedavisi, altta yatan nedene göre belirlenir. Doktorunuz altta yatan nedeni belirledikten sonra size uygun bir tedavi yöntemini uygulayacaktır. Erkekler, ergenlikteki değişiklikleri başlatmak için kısa bir testosteron tedavisi (genellikle 4-6 ay boyunca aylık enjeksiyon) alabilirler. Kızlar meme gelişimine başlamak için 4-6 ay boyunca düşük dozda östrojen alabilirler. Tedavi sona erdikten sonra, ergenlik sürecini tamamlamak için genellikle bir gencin kendi hormonları devreye girer.