Alerji testleri, alerjik hastalıkların doğru bir şekilde teşhis edilmesini sağlamanın yanı sıra doğru tedavi sağlaması bakımından da önemlidir. Kandan ve ciltten yapılan alerji testleri, teknolojinin de gelişmesiyle birlikte hem çeşitlilik hem de kapsam bakımından artış göstermiştir. Bu yazımızda alerji testlerinin detaylarını sizler için anlattık.
Alerji Testleri
Alerjik hastalıklar, büyük bir yayılma göstermektedir ve dünya genelinde pek çok insanı olumsuz etkilemektedir. Değişik şiddetlerde ve etkilerde olan alerjiler hafif bir kaşıntı hissinden hayatı tehdit eden belirtilere kadar bir etki bırakabilir. Durum böyle olunca da alerjilerin doğru teşhisi büyük bir önem taşır. Dolayısıyla alerji testlerinin de önemi kendini belli eder.
Alerji Testi Nedir?
Alerji testi, alerjik reaksiyona neden olan maddeyi yani alerjeni belirlemek için çeşitli yöntemlerle yapılabilen bir dizi test ve yöntem olarak açıklanabilir.
Alerji Testleri Kaç Yaşından İtibaren Yapılır?
Alerji testleri, her yaşta yapılabilir. Ancak burada önemli olan bazı noktalar vardır. Alerji testleri genellikle gıdalara karşı yapılacaksa bir iki aylıktan sonra, astım ve alerjik nezle gibi hastalıklar için yapılacaksa 2-3 yaşından sonra yapılması tercih edilmektedir. Bunun sebebi ise gıda alerjilerinin gebelik sırasında başlaması ve doğum sonrası çok erken belirti vermesidir. Genellikle gıda alerjileri 1 yaşından önce başlar ve besin alerjilerinin çoğu 3 yaşından sonra düzelme eğilimi gösterir. Astım ve alerjik nezle gelişimi ise genellikle 2-3 yaşından sonra belirti göstermektedir.
Alerji Testleri Nasıl Yapılır?
Alerji testleri, kandan ve deriden yapılabilir. Yapılacak testin çeşidine göre uygulama ve değerlendirme yöntemleri değişiklik gösterebilir.
Kaç Çeşit Alerji Testi Vardır?
Kandan ve deriden yapılan alerji testleri kendi içinde çeşitlilik gösterir. Kandan yapılan alerji testleri; total IgE kan testi, alerjen spesifik IgE testleri, bazofil aktivasyon testi ve moleküler alerji testlerini kapsar. Deriden yapılan alerji testleri; deri prick testi, yama testi ve intradermal testlerini kapsar.
Total IgE Kan Testi
Total IgE kan testi, kişinin alerjik yapısı hakkında kabaca bilgi veren bir testtir. Test sonucunda değerlerin yüksek çıkması alerjinizin olma ihtimalinin yüksek olduğunu gösterir. Ancak mutlaka alerjiniz olduğu anlamına gelmez. Normal veya düşük olması da mutlaka alerjiniz olmadığını göstermez ancak alerji olma ihtimalinin düşük olduğunu gösterir.
Alerjen Spesifik IgE Testi
Bu test, alerjiye neden olan maddelere karşı veya bileşenlerine karşı IgE değerlerinin incelendiği bir testtir. Deriden yapılan alerji testinin kandan yapılan şekli olarak düşünülebilir.
Bazofil Aktivasyon Testi
Bazofil aktivasyon testi, kandan yapılan ve bazofillerin alerjenle aktivasyonu gösteren alerji testi türüdür. Bazofillerin aktivasyonunu göstermek için aktivasyonun göstergesi olan mediatör salınımı değerlendirilir. Mediatör salınımı göstermek için de ya salınan mediatörlerin miktarı ölçülerek artışı saptanır veya mediatör salınımı ile bazofil yüzeyindeki markırların artışı saptanır. Bu test diğer alerji testleri ile saptanamayan alerjenleri tespit etmeyi sağlamanın yanında, teşhis ve tedavide daha detaylı bilgi sağlayan bir yöntemidir. Bazofil aktivasyon testi özellikle ilaç alerjilerinde tercih edilmektedir.
Moleküler Alerji Testi
Moleküler alerji testi, biyochip yöntemi kullanılarak kandan alerjiyi inceleyen ve kapsamlı sonuçlar veren, nano teknoloji kullanılarak 300 alerjen bileşeni saptayan bir testtir. Alerjenlere karşı spesifik IgE miktarını ölçerek solunum alerjenleri ve besin alerjileri ile kapsamlı sonuçlar veren bu test aynı zamanda vücudun alerjik yapısı ile ilgili de bilgi verir. Alerjinin ciddiyeti, çapraz reaksiyon durumlarını, alerjinin şiddeti, alerjinin fırınlamaya olan dayanıklılığı ve alerjinin ortalama ne kadar süreceği ile bilgi, veren moleküler alerji testi bilimselliği kanıtlanmış yeni nesil bir alerji testidir.
Deri Prick Testi
Deri prick testi, sıklıkla kullanılan bir alerji testidir. Deri delme testinde, alerjiye neden olduğundan şüphelenilen alerjen maddeler deride küçük bir delik açılarak cildin altına yerleştirilir. Daha sonra bu bölge 15-20 dakika gözlemlenir. Şüpheli alerjene alerjiniz varsa, alerjen maddenin olduğu yerde kızarıklık ve kabarma meydana gelir. Deri delme testini 18 yaşından büyükler için yetişkin alerji uzmanları 18 yaşından küçükler için ise çocuk alerji uzmanları yapmalıdır.
Yama Testi
Yama testi, gecikmeli tip, hücre aracılı, aşırı duyarlılık reaksiyonları için kullanılır. Bu testin IgE aracılı alerji ile hiçbir ilgisi yoktur, genel olarak temasa bağlı alerjik hastalıkların teşhisinde kullanılan bir test yöntemidir. Metal takılara, kozmetiklere ve implantalara karşı alerjik reaksiyonların teşhis ve tedavisinde kullanılan bir testtir.
İntradermal Test
İntradermal test, cilt içine uygulanan testtir. Başlıca kullanıldığı alerjik hastalıklar ilaç alerjisi ve arı alerjisidir. Cildin içine yapılan bu test epidermal teste göre 1000 kat daha yüksek alerjenin verildiği bir yöntemdir. İntradermal testte, alerjenler (genellikle 0.02 mL), küçük bir bleb üretmek için intradermal olarak küçük iğneler ile enjekte edilir ve değerlendirme, 20 dakika sonrasında kabarıklığın boyutundaki artışa göre yorumlanır. Testte kullanılacak alerjen solüsyonları deri prick testi için kullanılan konsantrasyonlardan daha düşük konsantrasyonda (10-1000 kat veya daha fazla) olmalıdır. İntradermal test öncesinde her zaman negatif ve pozitif kontroller de dahil olmak üzere deri prick test kullanılmalıdır.
Alerjik Reaksiyonların Teşhisinde Moleküler Alerji Testinin Önemi
Moleküler alerji testinin 300 alerjen ve bileşene bakması testin kapsamını artırmakla birlikte alerji ile ilgili de detaylı sonuçlar vermesi de alerjik reaksiyonların teşhisinde bu testin önemini vurgulayan etmenlerdir. Nano teknoloji kullanılarak yapılan moleküler alerji testinin önemi ise şu şekilde özetlenebilir:
- Az miktarda kan örneği ve tek bir test ile kişinin tüm alerjenleri saptanır,
- Çapraz reaksiyonu ekarte eden bu test, alerjinin gerçek bir alerji mi ya da başka alerjilerden etkilenen bir durum mu olduğu sorusunu yanıtlar,
- Alerjinin bileşenini saptayarak etkili bir alerji aşısı yapılmasını sağlar, tedaviye yön verir,
- Alerjinin şiddeti, ne kadar devam edeceği, vücudun alerjik yapısı gibi pek çok soruya yanıt verir.
Alerji Testleri Verimli Midir?
Alerji testleri, doğru metotlarla ve alerji uzmanları tarafından yapıldığında son derece verimli olmaktadır. Alerji testlerinin doğru değerlendirilmesi de testin verimli olmasını sağlayan bir diğer unsurdur. Alerji testleri bazı durumlarda tek başına tanı koyucu sonuçlar vermeyebilir. Bu sebeple alerji testlerinin, 18 yaşından küçükler için alerji uzmanları tarafından, 18 yaşından büyükler için ise yetişkin alerji uzmanları tarafından yapılması doğru test ve kesin tanı için önemlidir. Alerjiler çok yönlüdür ve etkileri oldukça değişken olabilir. Bu sebeple alerjilerin test edilmesinin ve teşhisinin uzmanlar tarafından yapılması yüksek verim almanın anahtarıdır.
Alerji Testleri Teşhiste Etkili Midir?
Alerjik hastalıklar hayat kalitesini düşüren bazen hayati risk oluşturan reaksiyonlara neden olabilen durumlardır. Şiddetli alerjik reaksiyonlarda anafilaksi adı verilen ve hayatı tehdit eden reaksiyonlar meydana gelir. Kan basıncında ani düşüş, baş dönmesi, nefes almada güçlük gibi belirtilerle kendini gösteren anafilaksi acil tedavi edilmediği durumlarda ölüme neden olabilir. Bu sebeple alerjilerin teşhis edilmesi son derece önemlidir. Kişinin mevcut sağlık durumuna ve belirtilerine göre yapılan alerji testleri, teşhiste önemli bir yere sahiptir.
Alerji Testlerinin Tedavi Üzerinde Etkisi Var Mı?
Alerji testlerinin uygulanacak tedavi üzerinde etkisi vardır. Örneğin polen alerjisi olan birine aşı tedavisi uygulanacaksa aşının içine eklenecek madde ile ilgili moleküler alerji testi çok kapsamlı sonuçlar verir. Bu örnekten yola çıkarak alerji testlerinin tedavinin uygulanmasında etkili olduğu sonucuna varılabilir.