Diş tedavisinde kullanılan materyallerin kullanımı alerjik reaksiyonlara neden olma riski taşımamaktadır. Tedavide kullanılan diş protez malzemeleri, diş macunları, metaller, ağız içinde hassasiyet ve gargaralar alerjiyi tetikleyebilmektedir. Bunun yanı sıra metal kaynaklı alerjik reaksiyonlar ağız içi bölgesinde yanma, aft, tat bozukluğu, kaşıntı ve şişlik meydana getirmesinin yanı sıra karın ağrısı, kronik yorgunluk, baş ağrısı, görme bozukluğu, eklem ağrısı, kas ağrısı ve egzama gibi semptomların görülmesine sebebiyet verebilmektedir.
Metal Alerjisi Gelişimi
Metallere karşı alerjik reaksiyonlar tip I, III ve IV alerjik mekanizmalarla meydana gelebilmektedir. Ağız boşluğunda yayılım gösteren alerjiler, potansiyel alerjik reaksiyonların alerjenlere temasından birkaç gün sonra görülebilmesine karşın birkaç yıl sonra dahi izlenebilmektedir. Bu tür reaksiyonlar Tip IV reaksiyonları şeklinde adlandırılır.
Toksik reaksiyonlar genelde metale karşı alerjik reaksiyon gelişiminden sonraki süreçte implantın zarara uğraması ve metalin vücuda yayılması sonucu toksik reaksiyonlar olarak görülebilmektedir.
Ağız mukozası ile doğrudan ilişkisi bulunan toksik reaksiyonların temas noktaları toksik reaksiyonların bileşen ve dolgularıdır. Öte yandan yüksek çinko oranına sahip dolgular içerisinde de görülebilmektedir. Toksik reaksiyonlar ile tip 4 aşırı duyarlılık reaksiyonu neticesinde meydana gelen klinik bulgular birbirinden ayırt edilemez. Ancak Dental Yama Testi negatif sonucunun toksik reaksiyon lehine yorumlanabileceği ifade edilmektedir.
Diş Tedavilerinde Yer Alan Metal Materyaller
Diş hekimliğinde en sık kullanılan metaller altın, krom, nikel, çelik, titanyum, kobalt ve kromdur.
Metalik dolgu malzemeleri çoğunlukla gümüş, kalay, çinko ve bakırdan yapılan cıva ve toz alaşım karışımından oluşmaktadır.
Diş uygulamalarında kullanılan implantların dayanıklılığını belirleyen vücuda yerleştirildiğinde, alerjik reaksiyon ve toksik reaksiyon görülmemesidir.
Diş Malzemelerinde Klinik Alerji Belirtileri
Diş malzemelerine karşı alerjinin yaşandığı zamanlarda, genellikle ağız içinde şişme, ağız kuruluğu, tat kaybıyla alakalı karıncalanma ya da yanma hissi gözlemlenebilmektedir.
Ayrıca baş ağrısı, egzama, eklem ağrısı, bilinç sarsıntısı, mide bulantısı, kas kaybı, depresyon, görmede güçlük, ürtiker benzeri semptomlara sebebiyet verebilmektedir.
Metal Alerjisi Kronik Yorgunluğu Doğurabilir
Kronik yorgunluk sendromu olarak da adlandırılabilen bu sendrom, minimum altı ay devam eden ve zemininde tuttuğu bir tıbbi durumla %100 anlaşılamayan aşırı yorgunlukla karakterize karmaşık bir hastalıktır. Yorgunluk, zihinsel ya da fiziksel hareketle kötüleşir, fakat dinlenme tedavi edilemez. Kronik yorgunluk metal alerjisi nedenleri arasındadır.
Dental Yama Testinde En Sık Alerjiye Neden Olan Maddeleri Nelerdir?
En yaygın beş alerjen; Cıva, Nikel (II) Sülfat Heksahidrat, Altın (I) SodyumTiyosülfat Dihidrat, Paladyum Klorür ve Sodyum Tetrakloropaladat (II) Hidrat olarak açıklanmaktadır.
Dental Yama Serisi Ne Zaman Gereklidir?
Özellikle dental işlemlere alerji riskli yüksek bireylerde ve diş uygulamalarından sonra metal alerjisi belirtileri olanlarda düşünülmelidir. Özellikle çok sayıda metal içeren dolgu ya da implant yapılacaklara da uygulanması fayda sağlayacaktır.
Metal Alerjisi Riski Kimlerde Yüksektir?
- Bilinen bir kontakt dermatit öyküsü olan hastalarda cıva ve paladyum klorür duyarlılığı anlamlı derecede daha sıktır.
- Oral liken planus hastalığı olanlarda (Ağız içinde, diş etlerinde, dudakta veya dilde sık sık ağrılı lezyonlar veya ülsere benzer lezyonlar olmasında liken planus akla gelmelidir) risk yüksektir.
- Kadınlarda risk daha yüksektir.
- Metal alerjisi öyküsü olanlar,
- Dişle ilgili işlemelere alerji gelişenler,
- Besin alerjisi, egzama, kronik ürtiker (6 haftadan uzun süren ürtiker), cilt lezyonları olanlar,
- Birden fazla implant işlemi uygulanacaksa öncesinde dental seri ile yama testi yapılabilir. Olası bir alerjik reaksiyonda impantları değiştirmek çok zor olabilir.
- Nikel alerjisi belirtileri olanlar (İmitasyon takılara alerji, metal aksesuarlara alerji, egzama, besin alerjisi, ürtiker, halsizlik, kurdeşen, yorgunluk, baş ve eklem ağrıları olanlar),
- Sık tekrarlayan ağız içi iltihaplanma olanlar,
- Nedeni belli olmayan baş ağrısı, kas güçsüzlüğü, cilt döküntüsü, eklem ağrısı, bilinç bulanıklığı, depresyon, görme problemi olanlarda neden saptanmamış ise metal alerjisi riski yüksektir.
Yama Testinden evvel nelere özen gösterilmelidir?
Yama testinden önce 2 hafta sistemik steroid tedavisi ve minimum 1 hafta topikal steroid tedavisi alınmaması gerekmektedir.
Dental Yama Testi Sonucunun Pozitif Olması Halinde
Dental eşyalarla temasa bakıldığında dental yama testinde pozitif semptomlar gözlemlenirse sorunun kaynağı olan dental materyaller ve metallerin çıkarılması gerekmektedir ve sorumlu materyalin çıkarılmasından ardından oral lezyonların gerilemesi düşünülmektedir. Söylemekte yarar vardır ki Dental Yama Testi %100 güvenilir bir test olmamakla birlikte düşük bir orana sahip olsa da yanlış negatif sonuçlar ve yanlış pozitif semptomlar görülebilmektedir.
