Son günlerde çok fazla insanın şikâyet ettiği alerji; bağışıklık sisteminin herhangi bir maddeye göstermiş olduğu reaksiyon şeklinde açıklanabilir. Birden fazla çeşitleri bulunan alerji vücudunun farklı bölgelerinde, alerjenler ve çeşitli yollar aracılığıyla meydana gelebilir. Alerjik bünyeye mensup (atopik) bireylerde sıklıkla nükseden kuvvetli alerjik semptomlar günlük hayat akışını aksatacak boyutlara dönüşebilmektedir. Bağışıklık sisteminin en temel fonksiyonu vücuda zarar verebilecek mikropları, herhangi bir organda oluşan iltihabı veya gelişim göstermeye başlayan kanser hücrelerini tanıyarak yok olmasını sağlamaktır. Bu fonksiyonun sağlanabilmesi adına vücut bir nevi bekçi gibi solunan, temas edilen, alınan ya da ilaç formunda kullanılan maddeleri kontrol altına almaktadır. Bu doğrultuda reaksiyonlar saptanarak en uygun alerji testleri yapılmalı ve alerjen maddelerin saptanması sonrası duruma uygun ilaç veya aşı tedavisi uygulanır. Günümüzde gelişen teknoloji aracılığıyla etkili ve pratik alerji testlerini kolaylıkla uygulayıp, alınan sonuç doğrultusunda kişiye özel alerji tedavisi gerçekleştirilmektedir.
Alerji Teşhisi Nasıl Konur?
Hastanın detaylı hikayesi beraberinde aile hikayesi alınır. Aile hikayesinde yatkınlıkla alakalı bulgular aranır. Genelde alerji atopi ya da alerji aile içinde devamlılığı olan bir durumdur.
Hasta hikayesinde şikayetlerin ne zaman ve/veya hangi durumlarda yükselişe geçtiği veya azaldığı saptanmaya çalışılır. Devamında yapılan fiziki muayenede vücuttaki hastalık bulguları incelenir. Şüphelenilen olağan alerjenler saptandıktan sonra deri ve/veya kanda uygulanacak alerji testleri istenir.
Kapsamlı Alerji Testleri Nelerdir? Alerji Testleri Ne İşe Yarar?
Alerji şüphesi olan bireylere çeşitli alerji testleri uygulanarak, hangi alerjen maddelerin ve alerjinin hangi düzeyde olduğu belirlenebilir. Alerjinin makro olarak saptanabilmesi adına 3 çeşit alerji testi mevcuttur;
- Kan Testi
- Yama Testi
- Prick Testi (Deri Delme Testi)
Kan Testleri
Kan testleri, gıda alerjenlerinin saptanmasında cilt testiyle beraber değerlendirilmesi halinde daha verimli yanıt sağlayan, fakat cilt testleri ile kıyaslandığında duyar seviyesi daha düşük olan bir alerjen tespit tekniğidir.
Kan testi, sıklıkla ağır deri hastalıklarının yer aldığı, deri testinin uygulanamadığı koşullarda başvurulan ve genel anlamda çocuklara uygulanan bir testtir. Uygulama atopik hasta kişilerden kan alınarak gerçekleştirilir. Hastanın kanındaki IgE değeri, öteki bir ifadeyle ‘İmmunglobulin E’ antikor düzeyi ölçülerek neticelendirilir.
Prick (Deri Delme) Testi Nedir?
Prick (deri delme) alerji testi, epidermal olarak uygulanan bir alerjen saptama tekniğidir. İlaç ile gıda alerjisi, astım, rinit ve anafilaksiden şüphelenilen kişilere Prick testi uygulanarak;
- Polen,
- Mantar,
- Arı,
- Gıda,
- Hayvan Tüyleri,
- Ev Tozu,
- Ot ve benzeri alerjen maddelere karşı duyarlı olup olmadığı, duyarlı olduğu vakitte bu alerjenlerin kuvveti belirlenmektedir.
Bu yöntemin uygulamasında hastanın derisine alerjen maddeleri içeren sıvılar birer damla formunda enjekte edilir ve her bir alerjen maddenin uygulanması için küçük delikler açılmaktadır. Yaklaşık 20 dakika bekletildikten sonra uygulanan deride reaksiyonların şiddetine göre alerji uzmanları tarafından bir değerlendirme yapılmaktadır.
Deri Testi Çeşitleri Nelerdir?
İntradermal Test (IDT): Bu test, okuma süresine göre hem anında IgE aracılı olan alerjiyi hem de gecikmiş tip olan aşırı duyarlılığı değerlendirmek adına uygulanabilmektedir. Deri testi ile karşılaştırıldığında duyarlılık oranını saptamada etkili bir testtir.
Deri Prick Testi (DPT): IgE aracılı alerjinin tespit edilmesi adına, cilt testlerinin spesifik bir varyantı olan ve doğal alerjenlerle birlikte yapılan bir prick-prick testidir (PPT). Doğru uygulandığı ve değerlendirildiği takdirde yüksek güvenlik ve hassasiyete sahiptir.
Yama Testi
Gecikmeli tip olan bu test, aşırı duyarlılık semptomlar sergileyen ve hücre aracılı olan durumlarda kullanılır. IgE aracılı alerji ile herhangi bir ilişkisi yoktur. Çoğunlukla temasa bağlı alerjik hastalıkların belirlenmesinde yararlanılan bir yöntemdir. Yama Testine, kimyasal alerjilerin araştırılması noktasında sıklıkla başvurulur. Yama alerji testi atopik hasta bireyde;
- Kozmetik ürünler,
- Dövme,
- Saç boyası,
- İnşaat malzemeleri
- Takı benzeri metal, kimyasal ve egzama teşhisinde kullanılan bir tekniktir.
Uygulama esnasında alerjen varlığının tespitini gerçekleştirecek maddeler deri üzerine sürülür ve steril bir bant yardımıyla üstü kapatılır. Bant 24 ila 72 saat arasında bekletilir, oluşan kabarcıklar ve kızarıklıkların kuvvetine göre alerjen maddelerin ölçütleri belirlenmektedir.
Kapsamlı Alerji Testlerini Nasıl Uyguluyoruz?
Alerji testleri temel anlamda 3 ayrı teknikle uygulanmaktadır:
Yama Testi (Patch Test)
Bu teknik içerisinde alerjenler yapışkan bir bant üzerine konulmuş küçük deliklere yerleştirilerek sırt veya vücudun başka bir bölgesine yapıştırılmaktadır. Yapışkan bant sırt üzerinde 48 ila 72 saat arası bekletilir. Kuvvetli kaşıntı veya başka bir rahatsızlığın ortaya çıkması halinde yama bandı daha erken çıkartılıp, uzman hekimle irtibat sağlanmalıdır.
Çizme Testi (Prick Test)
Önkolun iç bölgesine 1 damla alerjen damlatılır ve steril bir lanset ile deride bir çizik oluşturulur. Kullanılacak alerjen sayısı çok ise işlem sırt bölgesine de uygulanabilir.
Deri İçi Test (İntradermal Test)
Eser miktarda sıvı formundaki alerjen, çok ince enjektör yardımı ile derinin içine enjekte edilir. Test içerisinde kullanılacak alerjen miktarına bağlı olarak sırt veya kol bölgesi tercih edilebilir.
ALERJİ TESTLERİ HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR
Deri (Prick) Testi Ne Zaman Uygulanır?
Deri (Prick) Testinin yapılmasının uygun görüldüğü durumlar şu şekilde sıralanabilir:
- Alerjik Rinit (Alerjik nezle),
- Astım
- Şüpheli gıda alerjisi,
- Egzama (Atopik dermatit) (IgE ye bağlı alerji şüphesi olan bireylerde),
- Şüpheli mesleki alerjik hastalığına sahip olanlar,
- Arı ve böcek alerjileri,
- Şüpheli ilaç alerjisi,
- Tetikleyici bir alerjenden şüphelenilen kronik kurdeşen vakalarında,
- IgE’ye bağlı alerjiden şüphelenilen ender alerjik durumlarda da deri prick testi uygulanabilmektedir.
Deri Prick Testinin Yapılmasına Ne Zaman Onay Verilmez?
- Alerjen tarafından tetiklendiğini belirten bir niteliği olmayan kronik kurdeşen vakalarında,
- Alerjik belirtilerin olmadığı cilt döküntüleri,
- Parfüm, deterjan ve kimyasallar gibi tahriş edicilerle akciğer semptomları olan vakalarda,
- Gıda katkı maddesi, koruyucular, renklendiriciler ile ilgili olduğu düşünülen semptomlara sahip olanlar,
- Migrene bağlı vakalarda,
- Kilo vermek amacıyla test yaptırmak isteyen bireyler,
- Şüpheli gıda intoleransı vakalarında,
- Herhangi bir semptom göstermeden alerjinin varlığının taranması için,
- Alerji aşısının etkinliğini değerlendirme amacıyla yapılmasında alerji testi yarar
sağlamamaktadır.Fakat hormonlara karşı alerjik semptomlar görünürse test yapılması öngörülebilir.
Alerji Testleri Öncesinde Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Hastanın teste tok şekilde gelmesi uygun görülmektedir. Testin yapılacağı gün hastanın aktif bir şikâyeti doğrultusunda mutlaka hekimi bilgilendirmelidir. Testin seyrini değiştirebileceği için hastanın kullanmakta olduğu tüm ilaçlarla ilgili test öncesinde bilgi vermesi gerekir. Uygulama sırasında oluşan ve işlemle alakalı olduğu varsayılan şikâyetlerin bir uzmana sorulması en doğru yoldur.
Alerji Testleri Hangi Bölümde Yapılır ve Tahmini Süresi Nedir?
Test doktor gözetimi altında hemşireler tarafından cildiye (dermatoloji) bölümünde uygulanmaktadır. Her bir test yaklaşık 5 ila 10 dakika arasında tamamlanır. Çizme ve deri içi test 15 ila 20 dakikanın ardından uzmanlarımız tarafından değerlendirilirken, yama testinin sonucu ise 48 ile 72 saatin ardından ele alınmaktadır.
Hangi testin yapılacağına hastanın şikâyetleri doğrultusunda uzman hekim tarafından karar verilir. Testlerde ‘alerjen’ şeklinde isimlendirilen ve alerjiyi tetikleyen maddeler kullanılır. Hangi alerjenlerin kullanılacağı hususu yine uzman hekimlerimiz tarafından belirlenmektedir. Bunun yanı sıra deri içi ve çizme testlerinde, sonuçların doğruluktan sapmayacak şekilde yorumlanması adına olumsuz kontrol (alerjen içermeyen madde) ve olumlu kontrol (histamin) kullanılmaktadır.
Deri içi ve çizme testlerinde alerjenin enjekte edildiği bölgede 15-20 dakika içinde normal düzeyin üzerinde kızarıklık ve kabarıklık benzeri sorunların oluşması sonucunda uygulama neticesi olumlu kabul edilir. Yama testinde ise 48 ile 72 saat sonrasında alerjen enjekte edilen bölgede kaşıntı, sulanma ve kızarıklık gibi problemlerin gösterilmesi halinde sonuç yine pozitif kabul edilir.
Alerji Testleri Riskleri ve Komplikasyonları Nelerdir?
Alerji testlerinde istenmeyen durumların görülmesi oldukça düşük bir ihtimaldir.
Alerjisi yoğun olan hasta bireylerde abartılı deri tepkisine bağlı olarak, uygulama yapılan bölgede beklenenden daha yoğun kaşıntı ve kızarıklık, yama testinde ise içi sıvı dolu şeffaf kabarcıklar görülebilir. Hayati tehlike içeren durumlar ise çok nadir gözlemlenmiştir.
Alerji Testlerinin Yararları Nelerdir? Testin Uygulanmaması Durumunda Karşılaşılabilecek Sonuçlar Nelerdir?
Testler aracılığıyla kişinin hangi maddeye alerjisi olduğunun saptanması tedaviyi şekillendirmektedir ve en önemli yararoı budur. ‘’Testlerin alternatifi var mıdır?’’ kısmında ise; deri içi ve çizme testinin seçeneği kişinin kanı alınarak kanda alerji aranması yöntemine dayanır. Ancak bu uygulama ötekilere kıyasla duyar seviyesi daha düşüktür ve sonuçların çıkması adına daha fazla süreye ihtiyaç duymaktadır. Yama testinin ise başka bir seçeneği yoktur. Eğer kişi test olmayı istemiyorsa, şikâyetleri seyrinde ilgili alerjene karşı alerjik olarak tanımlanır ve o maddeden uzak durması tavsiye edilir.
Bebekler ve Çocuklarda Alerji Testleri Nasıl Yapılır?
Bebek ve çocuklara alerji testi tıpkı yetişkinlerdeki gibi uygulanır. Genelde intradermal yöntem dışında alerjenin deri üzerine uygulanma işlemi hissedilmez. Bebek ve çocuklarda da acı veren ya da ağrılı bir işlem değildir. İntradermal yöntemde ise cilt altına iğnenin girişi hissedilebilinir.
Alerji Testi Aç Karnına Mı Yapılır?
Alerji testi antijene göre farklı yapılır. O sebeple, teste tok ya da aç gelinmesi konusunda testi yapacak uzman hekimlerimizden bilgi almak önemlidir. Kandan uygulanan testlere ise genellikle aç gelinmesi uygun görülür.
