Gebelikte astım tedavisinde temel prensip astımı kontrol altında tutarken en az sayıda ve dozda ilaç kullanmak olacaktır. Astım ilaçlarının gerekiyorsa kullanılmasından kaçınılmamalıdır. Astım ilaçlarının kullanılmasında 6 basamak vardır. Astım ilaçları için yapılan çalışmalar neticesinde hamilelerde kullanımı ile ilgili güvenlik skalası oluşturulmuştur. Doktorunuz buna uygun olarak tedavinizi oluşturacaktır. Sizlere bu yazımızda gebelikte astım tedavisi nasıl olması gerektiğini ve astım ilaçların nasıl kullanılması gerektiğini yazdık.
Gebelikte astım tedavisi nasıl olmalıdır ?
Gebelikte astım tedavisi temel prensip astım kontrol altında tutan en az sayıda ve dozda ilaç kullanılmasıdır. Astım ilaçları gerektiğinde kullanılmasında da kaçınılmamalıdır.
Astımlı bir hamile hastanın tedavisinde mümkün olduğunca gebenin astımını kontrol altında tutmak ve aynı süreçte fetüse en az zarar verecek şekilde tedavi uygulamak gerekir. Astımlı hamile hastanın tedavisi bu yüzden denge içinde olması gereklidir.
Gebelikte astım ilaçları nasıl kullanılır ?
Astımı olan hastalar hamilelik öncesinde alerjik astımın kontrolü için birçok ilaç kullanması gereklidir. Astımlı hastalar hamile kaldığında daha önce kullanmış oldukları bazı ilaçların kullanımında dikkat edilmesi gerektiren noktalar vardır.
Astımlı hamile hastalarda da aynı şekilde astım klavuzun da yer aldığı gibi astım hastaları için uygulanan basamak tedavisi uygulanır.
Astım Basamak Tedavisi
| Basamak | Önerilen Tedavi | Alternatif Tedavi | |
| 1 | İlaç gerek yok | ||
| 2
| Düşük doz inhaler kortikosteridler | Lökotrien reseptör antagonisti (LTRA) Teofilin | |
| 3
4 | Orta doz inhaler kortikosteroidler
Orta doz inhaler kortikosteroidler+ LABA | Düşük doz inhaler kortikosteroidler+ uzun etkili β agonist( LABA ), LTRA veya teofilin
Orta doz inhaler kortikosteroidler+LTRA veya teofilin | |
| 5 | Yüksek doz inhaler kortikosteroidler+ LABA
| Yeni geliştirilen oma | |
| 6 | Yüksek doz inhaler kortikosteroidler+ LABA | Yeni geliştirilen oma | |
Alerji uzmanları tarafından değerlendirilen hastalar yukardaki şekilde astım ilaçları kullanması gereklidir. Astım ilaçları için yapılan çalışmalar neticesinde hamilelerde kullanımı ile ilgili güvenlik skalası belirtilmiştir.
Hamile hastalarda kullanılan ilaçların fetüs üzerinde zararlı etkileri olabileceği için son derece dikkatli olmak gerekir. Bu konuda FDA (Food and Drug Administration-ABD’nin ilaç ve gıdaları denetleyici en üst kurulu) ilaçları gebelikte bebek üzerinde etkileri açısından beş ayrı gruba ayırmıştır:
A Kategorisi:
İnsanlarda yapılan çalışmalarda fetus üzerine zararlı bir etki saptanmamıştır. Bu gruba dahil olan çok az sayıda ilaç vardır. Gebelikte kullanılan vitaminler bu gruptadır.
B Kategorisi:
Hayvanlarda yapılan çalışmalarda hayvan fetusları üzerinde zararlı ve olumsuz bir etki saptanmamıştır, ancak insanlarda yapılan çalışmalar mevcut değildir.
Ya da:
Hayvanlarda yapılan çalışmalarda olumsuz etkiler saptanmış, ancak insanlarda yapılan çalışmalarda bu olumsuzluklar doğrulanmamıştır. Penisilin grubu antibiyotikler bu grupta yer alır.
C Kategorisi:
Hayvan ve/veya insanlarda yapılan çalışmalar yetersizdir.
Ya da: Hayvan deneylerinde olumsuz etkiler saptanmış, ancak insanlara ait veri yoktur. Gebelikte kullanılan ilaçların çoğu bu grupta yer alır.
D Kategorisi:
bu gruptaki ilaçlarda insan fetusu üzerine olumsuz etki bulunmuştur. Bu gruptaki ilaçlar kar/zarar oranı kar lehine olduğunda kullanılabilecek ilaçlardır. Gruba en iyi örnek sara hastalığı olan anne adaylarının kullanması gereken ilaçlardır.
X Kategorisi:
bu gruptaki ilaçlarda da insan fetusu üzerine olumsuz etki bulunmuştur. Ancak bu gruptaki ilaçlar gebelikte kullanıldığında kar/zarar oranı her zaman zarar lehine olan ilaçlardır. Bu yüzden hiç bir şekilde gebelikte kullanılmamalıdır (DES ve Talidomid gibi ilaçlar).
Bu sınıflandırma birçok açıdan yetersizdir ve kafa karıştırmaktan başka bir işe yaramaz. Çünkü sınıflandırma hem gebeliğin hangi döneminde kullanıldığını dikkate almamakta hem de bebekteki riskle birlikte tedavi konusundaki yönlendirmeyi de içermektedir.
Astım ilaçları FDA tarafından belirtilen skala içerisinde nerede yer almaktadır diye bakıldığında çoğu B ve C kategorisindedir.
| İlaç grupları | İlacın adı/ FDA kategorisi | Hamilelik üzerine olası etki |
| İnhale nefes açıcı kısa etkili ilaçlar
| Albuterol/ C kategorisi | İnsanlarla ilgili olarak güvenli kullanılabilir bilgileri olsada bazı spesifik malformasyonlar ile ilişkili olabilecek |
| İnhale nefes açıcı uzun etkili ilaçlar | Formoterol / C kategorisi Salmeterol/ C kategorisi | Güveli olabileceği konusunda veriler var |
| Teofilin
Sistemik steroidler
| Konjenital malformasyonlarda artış yok ama toksisite açısında dikkat edilmeli Yarık damak gibi oral defektler ayrıca düşük doğum ağırlığı preterm doğum, preeklempsi ve intrauterin büyüme gelişme geriliğine ile ilişkili olabilir. ciddi etkiler yapabileceği yönünde kafa karıştıran bilgiler vardır | |
| İnhale kortikosteroidler | Budesonide / B kategorisi Beklometazon / C kategorisi Flutikazon / C Mometasone/ C Triamcinolone/ C | Güvenle kullanılabileceği hakkında bilgiler vardır ama yüksek dozlarda malformasyonlarda artış riski olabilir. güvenle kullanım konusunda en çok bilgi budesonid için bulunmaktadır. |
| Lökotrien reseptör antagonisti | Mon / B | Güvenle kullanılabilir konusunda orta düzeyde bilgiler var |
| 5-LO inhibitör | Zileuton/ C | Hayvan çalışmalarında güvenle kullanılabileceği konusunda yeterli bilgi yok İnsana ait bilgi yoktur |
| Anti-IgE | Oma/B | Preterm doğum ve düşük doğum ağırlığı açısından risk artışına yol açabileceği konusunda tam kesin olamayan bilgiler vardır. |
Hamilelik sürecinde kullanılan astım ilaçları hakkından toplanan bilgiler ışığında hamilelik sürecinde kullanabileceğimiz ilaçlar gebenin ve fetüsün en az zarar göreceği şekilde düzenlenmelidir.