Besin alerjisi (gıda alerjisi) birçok insanın yaşam kalitesini azaltmanın yanı sıra seyrek olarak ölüme neden olabildiğinden ihmal edilemeyecek bir durumdur. Bu makalede yetişkinlerde besin alerjisi ile ilgili önemli noktaları sizler için yazdık. 

Besin alerjisi nedir?

Bizi zararlı mikroplar gibi tehditlere karşı koruyan bağışıklık sistemimizin, aslında zararlı olmayan bazı besinleri tehdit olarak tanımlayıp bunlara karşı aşırı reaksiyon göstermesine besin alerjisi denir. Besin alerjisi daha çok bebeklik ve çocuklukta görülse de her yaştaki insanı etkileyebilir. Bu nedenle her yaşta teşhis ve tedavisi önemlidir.

Besin alerjisine neden olan besinler nelerdir?

Besin alerjisine en çok neden olan besinler arasında kuruyemiş, balık, yumurta, buğday, süt, kabuklu deniz ürünleri, susam ve bakliyat yer alır. Ancak, alerjik reaksiyonların her besinden kaynaklanabileceğini göz önünde tutmak gerekir.

Besin alerjisi belirtileri nelerdir?

Besin alerjisi ciltte kaşıntı ve kızarıklık gibi basit reaksiyonlardan anafilaksi (alerjik şok) denen ağır reaksiyonlara kadar farklı şekillerde kendini gösterebilir. Besin alerjisi yaşayanlarda kurdeşen, karın ağrısı, kusma, nefes darlığı, öksürük, hırıltı, boğaz ağrısı, yutkunmada zorluk, dilde şişme, baş dönmesi, bayılma gibi belirtiler olabilir.

Besin alerjisi belirtileri varsa ne yapmalıyım?

Besin alerjisi ani gelişen nefes darlığı, boğazda şişme, baş dönmesi/bayılma şeklinde anafilaksi (alerjik şok) tablosuna neden olabilir. Bu şekilde ölümle sonuçlanabilecek acil bir durum olarak yaşandığında, acil müdahale yapılabilecek en yakın sağlık merkezine başvurmak gerekir. Acil tablo yatıştıktan sonra bir alerji uzmanı tarafından hasta değerlendirilmelidir. Diğer durumlarda daha hafif yakınması olan hastalar şikâyetlerinin tükettikleri besinlerden kaynaklandığından şüpheleniyorlarsa her zaman bir alerji uzmanına başvurabilirler.

Besin alerjisi nedeniyle doktora giderken nasıl hazırlık yapmalıyım?

Hastalarını değerlendirirken hekimlerin ilk kullandığı araç tıbbi öyküdür. Dolayısıyla hekiminize başvururken, öykünüzü gözden geçirmeniz ve özellikle olaydan önce maruz kaldığınız olası nedenleri (tükettiğiniz yiyecek ve içecekler) hatırlamaya çalışmanız önemlidir. İlaç kullanıyorsanız isimlerini saymanız veya yanınızda getirmeniz, daha önce bir sağlık merkezine başvurmuşsanız tetkik sonuçlarınızı getirmeniz yardımcı olacaktır. Ciltten alerji testi yapılacaksa, yaklaşık 1 hafta öncesinden alerji ilacınızı kesmeniz istenebilir.

Yetişkinlerde besin alerjisi teşhisi nasıl konulur?

Besin alerjisi teşhisinde öykü çok önemlidir. Alerjik reaksiyonun olası nedenini tayin edebilmek için ciltten veya kandan alerji testleri yapılabilir. Öykü ve test sonuçlarının örtüşmesi ile tanı konur. Alerji uzmanları besin alerjisi olan hastalara en uygun tanısal yaklaşımı almak üzere eğitim almış uzman hekimlerdir.

Yetişkinlerde Besin Alerjisi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Besin alerjilerinde temel yaklaşım yakınmalara neden olan besinlerin tüketilmesinden kaçınmaktır. Bunun için öncelikle alerjik reaksiyona neden olan besinin veya besinlerin tespiti önemlidir. Dışarıda yemek yerken veya hazır mamuller satın alırken besin alerjiniz konusunda dikkatli olmanız, aşçı/garsonları uyarmanız ve gıda etiketlerini çok dikkatli okumanız gerekmektedir.

Ciltte kaşıntı ve kızarıklık gibi basit reaksiyonlar için alerji ilaçları (antihistamin) kullanılabilir. Nefes darlığı ve baş dönmesi gibi belirtilerinin oluşturduğu anafilaksi (alerjik şok) tablosu varsa acil serviste müdahale edilmelidir. Bu durumda, hastaların bir daha benzer durumda kaldıklarında kullanabilecekleri bir oto-enjektör (kendi kendine uygulayabileceği adrenalin iğnesi) temin edilir.

Besin alerjisini kökten geçirecek bir tedavi henüz mevcut değildir. Bazı duyarsızlaştırma yöntemleri denense de, bunlar kazayla tüketilen çok az miktardaki besinin ciddi alerjik reaksiyona neden olmamasını sağlamaya yöneliktir.

Besin alerjisinin bitkisel tedavisi var mı?

Besin alerjisinin bilinen kanıtlanmış bir bitkisel tedavisi yoktur. Ölümle sonuçlanabilen acil bir durum olduğundan anafilaksi (alerjik şok) durumunda en yakın tıbbi merkeze başvurmanız gerekir.

Besin alerjisi tedavi edilmezse ne olur?

Çocuklukta başlayan süt, yumurta gibi besinlere karşı olan alerjik reaksiyonlar birçok hastada yaş ilerledikçe ortadan kalkabilmektedir. Kuruyemiş gibi başka besinlere karşı olan alerjilerin ise genellikle sürdüğü görülmektedir. Yetişkinlikte ortaya çıkan besin alerjileri ise birçok hastada ömür boyu sürmektedir.
Ciltte kızarıklık ve kaşıntı gibi basit reaksiyonlar tedavi edilmese bile genellikle aynı gün geçer. Öte yandan anafilaksi (alerjik şok) ölümcül olabileceğinden, acil müdahale gerektiren bir tıbbi durumdur.

Sonuç;

Besin alerjisi anafilaksiye (alerjik şok) neden olabileceğinden her zaman ciddiye alınması gereken bir tıbbi durumdur. Teşhisi geciktirilmemelidir. Altta yatan olası nedenler araştırılmalı, hasta ve yakınları yeterince bilgilendirilmeli ve bir sonraki atak için hazırlıklı olunmalıdır.

Önemli Bilgi:

Alerji Uzmanları ise (yeni adıyla İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı) 18 yaşından büyüklerde görülen astım ve alerjik hastalıklar konusunda özel eğitim alarak İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı diploması alan ve aynı zamanda da İç Hastalıkları veya Göğüs Hastalıkları veya Dermatoloji Uzmanı olan doktorlardır.Çocuklarda astım ve alerjik hastalıklar için çocuk alerji uzmanları, yetişkinlerde yetişkin alerji uzmanları üst ihtisas yapmışlardır ve bu konuda deneyimli olan ve diploması olan doktorlardır. Anafilaksi öyküsü olan her hastanın bir alerji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir.