Yetişkinlerde alerjik egzama veya diğer adıyla atopik dermatit alerjik yapıya sahip aile veya kişilerde, ciltte kaşıntılar ve kızarıklıklarla kendini gösteren alerjik bir deri hastalığıdır. Genellikle erken çocukluk döneminde başlayan yaygın bir alerjik cilt hastalığıdır. İlerleyen yıllarda zamanla kaybolabilir fakat nadir de olsa yetişkin yaşlarda da karşımıza çıkabilir. Orta veya şiddetli egzaması olan hastaların yarısında astım, saman nezlesi (alerjik rinit) ve besin alerjilerine bağlı şikayetler bulunmaktadır.
Atopik dermatit, en sık görülen deri hastalıklarından biridir. Türkiye’de hastalığın görülme sıklığı erken bebeklik döneminde daha fazla olmak üzere çocuklarda %2–10 arasındayken, yetişkinlerde görülme sıklığı % 1-2 arasındadır.
Yetişkinlerde Alerjik Egzama Belirtileri Nelerdir?
Bebeklerde ve çocuklarda döküntü genellikle kafa derisinde, dizlerde, dirseklerde ve yanaklarda görülür. Yetişkin yaşlarda döküntüler, bilek, dirsek içi, diz arkası, ayak bilekleri, yüz ve boyun göz etrafında ayrıca cilt kıvrımları üzerinde ortaya çıkabilir.
Döküntü genellikle kaşıntılı, kırmızı ve üzerinde pullanma ile karakterizedir. Kaşıntıya bağlı olarak çizik izleri veya enfeksiyon alanları görülebilir. Kaşıntı ve kızarıklık uzun süre olursa, etkilenen cilt alanı zamanla kalınlaşabilir. Ergenlik döneminde kaşıntı ve deride kalınlaşma ön plandadır. Erişkinlerde egzama sadece ellerde görülebilir. Özellikle el egzaması olarak adlandırılan durum el bileğini de içine alacak şekilde görülür.
Şiddetli kaşıntı ile birlikte vücudun belli yerlerinde tekrarlayan şekilde olması ailede veya kişinin kendisinde atopi hikayesi olması atopik dermatit ana belirtileridir.
Alerjik egzamanın nedenleri nelerdir ?
Alerjik dermatitte genlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Filaggrin genindeki defektler, Kuzey Avrupa ve Doğu Asya kökenli insanların üçte birine kadar orta ila şiddetli egzamaya neden olabilir. Ayrıca egzamalı kişilerin ailesinde veya kendisinde astım, alerjik rinit ve gıda alerjisi gibi rahatsızlıklar da olabilir.
Yetişkin yaşlarda çok sık görülmese de bir kısmında gıda alerjisi vardır. Özellikle çocukluk döneminde daha çok saptanan inek sütü, yumurta, yer fıstığı, buğday ve deniz ürünleri başta olmak üzere birçok gıda egzamayı tetikleyebilir.
Sabunlara, deterjanlara, ev tozu akarlarına, polenlere, hayvan epitelleri ve “proteaz” adı verilen proteinler içeren bazı bakterilere maruz kalmak egzamayı alevlendirebilir. Proteazlar, cilt hücreleri arasındaki bağları koparır ve cilt bariyerinin ortadan kalkmasına yol açar.
Alerjik egzama tanısı nasıl konulur?
Alerjik egzamanın tanısında hastalığın öyküsü ve fizik muayene son derece önemlidir. Altta yatan nedenlerin saptanması için deri prick testleri, deri yama testleri diğer kan testlerinden faydalanılabilir. Ama direkt tanı koydurucu bir test yoktur. Egzamaya neden olabilecek gıda veya solunum yolu alerjenlerinin saptanması tedaviye yön verebileceği için testlerin yapılması önemlidir.
Alerjik egzama nasıl tedavi edilir?
Tedavinin asıl amacı, yaşam kalitenizin iyileşmesidir. günlük rutinlerinizi, okul iş hayatı, sosyal etkinliklere katılmanızda herhangi bir sorun olmaması tedavinin amaçlarından biridir.
Alerjik egzama hastalığı dirençli olabilir. Çocukluk yıllarında ortaya çıkıp zamanla kaybolabilir veya solunum yolları alerjileri ile devam edebilir. Bu nedenle kontrol altına alınabilmesi için değişik tedavi yöntemleri denenmesi gerekebilir. Bazı hastalarda tedavi ile ortadan kalksa bile bazen belirtiler geri gelebilir.
Hastalığı alevlendiren faktörlerden uzak durmak tedavinin ilk basamağıdır. Tahriş ediciler içinde yer alan kimyasallar, sabunlar, deterjanlar, kokular, bazı kumaşlardan uzak durmak da egzamalı hastalar için önemlidir.
Solunum yolu alerjenlerinden ev tozu akarlarına önlem almanız egzamanızı azaltabilir Gıdalardan bazıları yaygın alerjik egzamalarla ilişkilendirilmiştir. Belirli yiyecekleri yedikten sonra kızarıklığınızın kötüleştiğini fark edebilirsiniz. Bu gibi durumlarda daha fazla değerlendirme için alerji testlerinizin yapılması ve özellikle, alerjik olan çeşitli yiyeceklerin elimine edilmesi gerekebilir.
Stres egzamanın kötüleşmesine yol açabilir. Öfke ve hayal kırıklığı dahil olmak üzere stres, ek kaşıntıya neden olabilir. Stresin azaltılması egzamanın iyileşmesini sağlayabilir.
Tedavide kullanılan ilaçlar; cilt bariyerini sağlamak ve enfeksiyonları önlenmeye yöneliktir. Cilt bariyerinin sağlanması ve cildin nemlenmesi için losyonlardan, kremlerden, merhemlerden ve nemlendiricilerden faydalanabilirsiniz.
Antihistaminikler, topikal veya oral steroidler, immünsupresif ilaçlar alerjik egzama tedavisinde kullanılabilir. Bunların dışında ev tozu alerjisi olan hastalarda alerji aşıları (immünoterapi) faydalı olabilir. D vitamini düşük hastalarda D vitamin takviyesi veya enfeksiyonu olan hastalarda antibiyotik, antifungal tedaviler tedaviye eklenebilir.
Yeni geliştirilen biyolojik ajanlardan dupilumab, atopik dermatit ve diğer alerjik hastalıklarda rol oynayabilen interlökin-4 ve interlökin-13’ü inhibe ederek etki göstermektedir. Dupilumab, tek başına veya topikal kortikosteroid kullanımıyla birlikte, orta-şiddetli atopik dermatitli hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilmektedir.
Özetle, egzama genellikle yaşınıza bakılmaksızın yönetilebilir. Alerjik egzama için şu anda kullanılan birçok tedavi vardır ve gelecekteki tedaviler yoldadır. Alerji uzmanları ile birlikte egzamanızı takip ederek yaşam kalitenizi yükseltebilirsiniz.