Sarılık, yenidoğan cildinin ve gözlerin beyaz kısmının sarı bir tonudur. Bebeğin kanında çok fazla bilirubin olduğunun bir işaretidir. Yenidoğan sarılığı genellikle yaşamın ilk 5 gününde ortaya çıkar. Çoğu bebekte hafif sarılık vardır. Genellikle iyileşir veya bir veya iki hafta içinde sorun yaratmadan kendi kendine geçer. Ancak sarılık ciddiye alınmalıdır. Nadir durumlarda, bilirubin seviyesi yüksek kalırsa ve tedavi edilmezse, kernikterus adı verilen beyin hasarına neden olabilir. Bu, yaşam boyu ciddi sorunlara yol açabilir.
Yenidoğan Sarılığının Nedenleri
Bir bebeğin bilirubin seviyesinin doğumdan sonra biraz yüksek olması normaldir. Bebek anne rahminde büyürken plasenta, bilirubini bebeğin vücudundan uzaklaştırır. Bebek doğduktan sonra da bu işi bebeğin karaciğeri yapmaya başlar ve verimli yapabilmesi biraz zaman alır. Çoğu yenidoğanın cildinde sararma veya sarılık vardır. Buna fizyolojik sarılık denir. Genellikle bebek 2 ila 4 günlükken fark edilir. Çoğu zaman sorun yaratmaz ve 2 hafta içinde geçer. Anne sütü alan yenidoğanlarda iki tip sarılık görülebilir. Her iki tür de genellikle zararsızdır.
Emzirme sarılığı, anne sütü ile beslenen bebeklerde yaşamın ilk haftasında görülür. Bebeklerin iyi emzirilememesi veya anne sütünün yavaş gelmesi nedeniyle dehidrasyona yol açması daha olasıdır.
Anne sütü sarılığı, bazı sağlıklı, emzirilen bebeklerde yaşamın 7. gününden sonra ortaya çıkabilir. 2. ve 3. haftalarda zirve yapması muhtemeldir, ancak düşük seviyelerde bir ay veya daha uzun sürebilir. Sorun, anne sütündeki maddelerin karaciğerdeki bilirubinin parçalanmasını nasıl etkilediğinden kaynaklanıyor olabilir. Anne sütü sarılığı, emzirme sarılığından farklıdır.
Bebeğin vücutta değiştirilmesi gereken kırmızı kan hücrelerinin sayısını artıran bir durumu varsa, şiddetli yenidoğan sarılığı oluşabilir, örneğin:
- Anormal kan hücresi şekilleri (orak hücreli anemi gibi),
- Anne ve bebek arasındaki kan grubu uyuşmazlığı (Rh uyuşmazlığı veya ABO uyuşmazlığı),
- Zor bir doğumun neden olduğu kafa derisinin altında kanama (sefalohematom),
- Gebelik yaşına göre küçük bebeklerde ve bazı ikizlerde daha yaygın olan daha yüksek kırmızı kan hücreleri seviyeleri,
- Enfeksiyon,
Enzim adı verilen bazı önemli proteinlerin eksikliği.
Bebeğin vücudunun bilirubini çıkarmasını zorlaştıran şeyler, aşağıdakiler de dahil olmak üzere daha şiddetli sarılığa neden olabilir:
- Bazı ilaçlar,
- Kızamıkçık, frengi ve diğerleri gibi doğumda mevcut olan enfeksiyonlar,
- Kistik fibroz veya hepatit gibi karaciğer veya safra yollarını etkileyen hastalıklar,
- Düşük oksijen seviyesi (hipoksi),
- Enfeksiyonlar (sepsis),
- Birçok farklı genetik veya kalıtsal bozukluk,
- Çok erken (prematüre) doğan bebeklerin, zamanında doğan bebeklere göre sarılık geliştirme olasılığı daha yüksektir.
Sarılık Belirtileri Nelerdir?
Sarılık cildin, sarı rengine neden olur. Genellikle yüzde başlar ve daha sonra göğüs, göbek bölgesi, bacaklar ve ayak tabanlarına doğru iner. Bazen şiddetli sarılığı olan bebekler çok yorgun olabilir ve yetersiz beslenebilir. Sarı renk ilk olarak bebeğin yüzünde ve göğsünde, genellikle doğumdan 1 ila 5 gün sonra ortaya çıkar.
Yenidoğanlarda Sarılık Nasıl Teşhis Edilir?
Bebeğinizin doktoru bir fizik muayene yapacak ve size bebeğinizin sağlığı hakkında bazı sorular soracaktır. Daha sonra doktorunuz, bebeğinizin tedaviye ihtiyacı olup olmadığını öğrenmek için bilirubin için bir kan testi yapılabilir. Doktorunuz, sarılığa neden olabilecek bazı durumları ekarte etmek için de çeşitli testler yapabilir.
Yenidoğan Sarılığı Nasıl Tedavi Edilir?
Bilirubin seviyesi yeni doğanlar için normal aralığın üzerindeyse bebeğinizin tedaviye ihtiyacı olacaktır. Sarılığı tedavi etmek için özel bir ışık altına alınacaktır. Buna fototerapi denir. Cilt, bilirubini değiştiren ışığı emer, böylece vücut ondan daha kolay kurtulabilir. Tedavi genellikle bir hastanede yapılır. Bebeğinizi güneşe veya pencere kenarına koyarak sarılığı tedavi etmeye çalışmayın. Sarılığı güvenli bir şekilde tedavi etmek için özel ışınlar ve kontrollü ortamlar her zaman gereklidir. Sarılığa bir sağlık sorunu neden olduysa, bebeğinizin başka bir tedaviye ihtiyacı olabilir. Örneğin, Rh uyuşmazlığından kaynaklanan şiddetli sarılığı olan bir bebeğe kan nakli gerekebilir.