Sedef hastalığı, açıkça tanımlanmış, kırmızı ve pullu plaklarla (kalınlaşmış cilt) karakterize, kronik inflamatuar bir cilt hastalığıdır. Sedef hastalığının birkaç farklı türü vardır.
Sedef hastalığı kimlerde görülür?
Sedef hastalığı erkek ve kadınların %2-4’ünü etkiler. Çocukluk dahil her yaşta başlayabilir, 15-25 yaş ve 50-60 yaşlarında zirveye ulaşır. Yaşam boyu devam etme eğilimindedir, kapsamı ve ciddiyeti dalgalanmaktadır. Özellikle Kafkasyalılarda yaygındır, ancak herhangi bir ırktan insanı etkileyebilir. Sedef hastalığı olan hastaların yaklaşık üçte birinin sedef hastalığı olan aile üyeleri vardır.
Sedef hastalığına ne sebep olur?
Sedef hastalığı çok faktörlüdür. Bağışıklık aracılı inflamatuar bir hastalık (IMID) olarak sınıflandırılır. Genetik faktörler önemlidir. Bir bireyin genetik profili, sedef hastalığının türünü ve tedaviye verdiği yanıtı etkiler.
Sedef hastalığının klinik özellikleri nelerdir?
Sedef hastalığı genellikle simetrik olarak dağılmış, kırmızı, pullu, kenarları iyi belirlenmiş plaklarla kendini gösterir. Plakların genellikle parlak göründüğü ve nemli bir soyulma yüzeyine sahip olabileceği deri kıvrımları dışında ölçek tipik olarak gümüşi beyazdır. En yaygın bölgeler kafa derisi, dirsekler ve dizlerdir, ancak cildin herhangi bir kısmında oluşabilir. Plaklar, tedavi edilmediği zamanlarda oldukça kalıcıdır.
Kaşıntı çoğunlukla hafiftir, ancak bazı hastalarda şiddetli olabilir ve likenifikasyona (cilt lekelerinin arttığı kalınlaşmış kösele cilt) yol açabilir. Ağrılı cilt çatlakları veya fissürleri meydana gelebilir. Plaklar geçtikten sonra kahverengi veya soluk izler bırakabilir.
Türleri
Sedef hastalığının çeşitli türleri vardır. Türler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
Plak (plack) sedef hastalığı: En yaygın türdür. Sedef hastalığı olan kişilerin yaklaşık %80 ile %90’ında bu tip görülür. Plaklar genellikle kafa derisinde, dirseklerde, dizlerde veya sırtın alt kısmında oluşur, ancak cildin herhangi bir yerinde de gelişebilirler. Plakların kaşınması yaygındır, ancak kaşımamaya çalışın. Çizilme; yamaların kalınlaşmasına neden olabilir.
Guttat sedef hastalığı: Bu türde genellikle ciltte aniden küçük şişlikler görürsünüz. Çıkıntılar, gövde, bacaklar ve kolların çoğunu kaplar. Bazen şişlikler yüz, kafa derisi ve kulaklarda da gelişir. Guttat sedef hastalığı, streptokok boğaz enfeksiyonu gibi enfeksiyon geçirmiş çocuklarda ve genç yetişkinlerde gelişme eğilimindedir. Enfeksiyon ortadan kalktığında guttat sedef hastalığı da olabilir.
Ters sedef hastalığı: Bu tip sedef hastalığı koltuk altları, cinsel organlar ve kalça kıvrımı gibi cildin cilde temas ettiği bölgelerde gelişir. Bu tip sedef hastalığının diğer isimleri, intertriginöz sedef hastalığı veya fleksural sedef hastalığıdır.
Püstüler sedef hastalığı: Bu tip sedef hastalığı, genellikle sadece ayaklarda ve ellerde görülür ve irin dolu şişliklere neden olur. İrin dolu yumrular bir enfeksiyon gibi görünse de, cilt enfekte değildir. Çıkıntılar bakteri veya enfeksiyona neden olabilecek herhangi bir şey içermez. Püstüler sedef hastalığı olan herkes hasta hisseder ve ateş, baş ağrısı, kas zayıflığı ve diğer semptomları geliştirebilir.
Eritrodermik sedef hastalığı: Ciddi ve yaşamı tehdit eden bu tür sedef hastalığı acil tıbbi bakım gerektirir. Bu tipte şu belirtiler meydana gelebilir:
- Vücudun çoğunda cilt yanmış görünür,
- Üşüme, ateş olur ve kişi aşırı derecede hasta görünebilir,
- Kas zayıflığı, hızlı nabız ve şiddetli kaşıntı görülür.
Eritrodermik sedef hastalığı geliştiren çoğu insanda zaten başka bir sedef hastalığı vardır. Eritrodermik sedef hastalığı geliştirmeden önce, genellikle sedef hastalığının tedavi ile kötüleştiği veya düzelmediği fark edilir.
Sedef hastalığı tırnak: Birçok insan sedef hastalığını bir cilt hastalığı olarak düşünürken, vücudun başka yerlerinde bunun belirtilerini görebilirsiniz. Sedef hastalığı olan birçok kişi, hastalığın belirtilerini tırnaklarında görebilir. Her tür sedef hastalığında, tırnaklarınızda veya ayak tırnaklarınızda değişiklikler görebilirsiniz.
Eklem sedef hastalığı: Sedef hastalığı eklemleri etkilediğinde, psoriatik artrit olarak bilinen bir hastalığa neden olur. Sedef hastalığınız varsa eklemlerinize dikkat etmeniz önemlidir. Sedef hastalığı olan bazı kişilerde psoriatik artrit adı verilen bir tür artrit gelişir. Şiddetli sedef hastalığınız varsa bu daha olasıdır. Çoğu insan, sedef hastalığını geliştirmeden yıllar önce ciltlerinde sedef hastalığı fark eder. Sedef hastalığından önce de psoriatik artrit olmak mümkündür, ancak bu daha az yaygındır.
Sedef hastalığının tedavisi
Sedef hastalığı olan hastalar, cilt durumları ve tedavisi hakkında iyi bilgilendirildiklerinden emin olmalıdır. Sigara içmemenin, aşırı alkolden kaçınmanın ve optimum kiloyu korumanın faydaları vardır.
Topikal tedavi
Hafif sedef hastalığının genellikle tek başına topikal ajanlarla tedavi edilir. Hangi tedavinin seçileceği vücut bölgesine, sedef hastalığının yaygınlığına ve şiddetine bağlı olabilir.
Fototerapi
Sedef hastalığının tedavisinde, genellikle topikal veya sistemik ajanlarla kombinasyon halinde ultraviyole (UV) radyasyonla fototerapi tedavisi uygulanabilir.
***Sedef hastalığının tedavisi, mevcut durumunuza, belirtilerinize, sağlık durumunuza göre değişkenlik gösterebilir.