Rusya’da geliştirilen vektör aşı olan COVID-19 aşısı Sputnik V (Gam-COVID-Vac) onaylandı. Bu aşı Türkiye’de de yapılmaya başlanacak. Herkes bu aşının etkinliğini, yan etkisini, alerji riskini ve alerjik hastalarda yapılıp yapılmayacağını merak ediyor. Sizler için bu soruların cevabını verelim dedik.
Sputnik V (Gam-COVID-Vac) Aşısı Nedir?
Rus aşısı FDA tarafından Faz 3 çalışmalarını tamamlamasıyla birlikte onaylanmıştır. Bu aşı aslında Johnson and Johnson ve Oxford-Astra Zeneca aşısı ile aynı grupta aşıdır. Bu aşıların üçü de viral vektör aşıdır.
COVID-19 aşısı Sputnik V (Gam-COVID-Vac), SARS-CoV-2 koronavirüs geninin entegre edildiği adenovirüs DNA’ya dayalı vektör aşısıdır. 21 gün aralıklarla kas içinden ayrı ayrı uygulanır. Sonuçlar, aşının sağlıklı katılımcılarda iyi tolere edildiğini ve oldukça immünojenik olduğunu göstermiştir.
Rus Aşısı Sputnik V Etkisi Nasıl Olur?
Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanım için izin verilen COVID-19 aşıları arasındadır. Virüs vektör olarak Adenovirüs kullanılır ve bu virüs içine koronovirüs spike proteini sentez etmesi için DNA paçası yerleştirilip vücuda enjekte edilir. Bu DNA parçası vücudumuzda koronovirüsün bağışıklık sağlayan proteinini sentez ederek bağışıklık gelişir. Bu aşı kişinin DNA’sına entegre olmaz. Hastalık oluşturmaz. Bu nedenle de güvenlidir.
Rus Aşısı Sputnik V aşısının diğer vektör aşılardan farkı nedir?
Rus aşısında Adenovirüsün 2 ayrı serotipi kullanılmıştır. Oxford–AstraZeneca aşısı ve Johnson and Johnson aşılarında vektör olarak tek tip adenovirüs vektörü kullanılmıştır.
Rus Aşısı Sputnik V Aşısının Etkinliği Nedir?
Sputnik V, %91.6 etkinlik oranına sahip iki parçalı bir adenovirüs viral vektör aşısıdır. En son verilen bilgiye göre etkinliği %97.6’dır. İlk dozdan 15 gün sonra etkinliği %73.6 ve aşıdan 21 gün sonra %100 etkinlik bildirilmiştir. Ciddi Koronavirüse karşı etkinliğinin %100 olduğu bildirilmiştir.
Hem antikor oluşturma hem de hücresel immünite oluşturma bakımından etkili bir aşı olduğu bildirilmiştir. Adenoviral vektör-verilen antijenlerin, tek bir aşılamadan sonra bile vücudun bağışıklığını yeterince sağladığı bildirilmektedir. İki doz uygulanmasıyla çok daha etkili ve uzun süreli bağışıklık geliştireceği bildirilmektedir.
Diğer Vektör Aşılardan Neden Daha Etkili?
İki farklı tip Adenovirüs vektörün kullanılması ile ilk dozda adenovirüse karşı antikor gelişmesi sonucu ikinci doz uygulandığında bu gelişen ikinci dozun etkinliğinin azalması ihtimalini ortadan kaldırdığı için çok daha etkili bir aşı olmasıyla sonuçlanmaktadır.
Rus Aşısı Sputnik V Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
En sık görülen yan etkiler, grip benzeri hastalık (%15.2) ve aşı yapılan yerde reaksiyonlardır (%5.4). Yan etkilerin %94’ü hafif yan etkilerken %0,3 oranında ciddi yan etkiler bildirilmiştir. Aşı yerinde ağrı, şişlik ve kızarıklık görülebilir. Bunun dışında baş ağrısı, yorgunluk, kas ağrısı, titreme, ateş ve mide bulantısı görülebilir. Bu reaksiyonlar grip benzeri reaksiyonlardır. Bu yan etkiler genellikle aşı yapıldıktan sonraki bir veya iki gün içinde başlar. Yan etkiler, günlük aktivitelerinizi yapma becerinizi etkileyebilir, ancak birkaç gün içinde geçmeleri gerekir.
Ciddi yan etkiler oldukça nadirdir . Her aşı yapılmasında olduğu gibi bu aşıdan sonra da hastane ortamında 30 dakika beklenmeniz uygundur.
Rus Aşısı Sputnik V Aşısının Alerji Riski Var Mı?
Sputnik V aşısı Faz 3 çalışmasında bildirilmiş alerji vakası yoktur. Diğer vektör aşılarında ürtiker tarzı alerjik reaksiyonlar bildirilmiştir. Bu nedenle ürtiker tarzı alerjik reaksiyon görülebilir. Aşı içindeki maddelerden birine alerjisi olanların bu aşıyı olmaması gerekir. Bu aşı yeni onaylanmış bir aşı olması nedeniyle alerji riski düşük olsa da aşıdan sonra 30 dakika hastane ortamında kalmanız ve alerji riskine karşı önlemlerin alınmış olması önemlidir.
Alerjik Hastalığı Olanlar Sputnik V Aşısı Yaptırabilir Mi?
Evet yaptırabilir. Alerjik astım, egzama, alerjik nezle ve diğer alerjik hastalığı olanların, Sputnik V, BioNTech ve Çin aşısı Coronavac aşısı olmasında sakınca yoktur. Sadece alerjik hastalığı olanların aşılarını hastane ortamında yaptırmaları ve aşı sonrası 30 dakika gözetim altında beklemeleri faydalı olacaktır.
İlaç Alerjisi Olanlar Sputnik V Aşısı Aşısı Yaptırabilir Mi?
İlaç alerjisi olanların Rus aşısı Sputnik V ve Çin aşısı Coronavac aşısı olmasında sakınca yoktur. Aşı içindeki bileşenlerden birine alerjiniz varsa aşı yapılmaması gerekir.
Aşının Yan Etkisi Görülürse Ne Yapılmalı?
Aşı uygulanan bölgede ağrı, şişlik veya kızarıklık; öncelikle aşı uygulanan kolunuzu yükseltmeniz uygun olacaktır. Aşı yerine soğuk suyla ıslatılmış havlu tatbik edebilirsiniz. Buzu doğrudan tatbik etmeyin. Parasetamol içeren ağrı kesici kullanabilirsiniz.
Yorgunluk; istirahat etmeniz ve yeterince sıvı almanız faydalı olacaktır.
Hafif ateş ve titreme; istirahat etmeniz, yeterince sıvı almanız ve parasetamol içeren ağrı kesici almanız önerilmektedir.
Baş ağrısı; aşı sonrası bir hafta içinde baş ağrısı gelişirse parasetamol içeren ağrı kesici almanız faydalı olacaktır.
Kas ve eklem ağrısı; aşıdan sonra bir hafta içinde kas ve eklem ağrısı olursa istirahat etmeniz, yeterli sıvı almanız ve parasetamol içeren ağrı kesici almanız yeterli olacaktır.
Kusma ve ishal; aşıdan sonra bir hafta içinde kusma ve ishal gelişecek olursa ağızdan sıvı ve gıda almanız faydalı olacaktır. Yeterince sıvı alamaz ve halsizlik gelişecek olursa sağlık kurumunda serum takviyesi gerekliliğinin değerlendirilmesi gerekir.
Sonuç olarak özetleyecek olursak;
- Sputnik V aşısı yan etkileri diğer COVID 19 aşılarından çok farklı değildir
- Etkili bir aşıdır.
- Sputnik V aşısına karşı alerji riski düşüktür.
- Astım, alerjik nezle, egzama, besin alerjisi ve ilaç alerjisi olanların bu aşıyı olmasında sakınca yoktur.
- Aşı yapıldıktan sonra 30 dakika hastane ortamında beklenmesi olası çok nadir olsa da alerjik şok riski açısından faydalı olacaktır
- Alerjik şok gelişmesi halinde müdahale edilebilecek ekipmanın ve personelin olması çok önemlidir
- İlk aşı sonrası alerji belirtileri olanlarda ikinci doz yapılmaması ve alerji uzmanı tarafından değerlendirilmesi uygun olacaktır.