Kısaca PsA olarak adlandırılan psoriatik artrit, çok sayıda kişiyi etkileyen romatolojik bir hastalıktır. Sedef hastalığı olan kişilerin yaklaşık üçte biri, sedef hastalığı artritine yakalanacaktır. PsA, eklemleri olduğu kadar tendonları ve omurgayı da etkiyen bir hastalıktır. Çoğu insanda PsA, sedef hastalığı ile başlar. Çoğu insan, psoriatik artrit teşhisi konmadan yaklaşık 10 ila 20 yıl önce sedef hastalığı geliştirir. Bu sedef hastalığı hafif veya yaygın olabilir. İnsanlar ayrıca PsA’da artrit olmayan sedef hastalığından daha sık görülen bir durum olan tırnak sedef hastalığı da geliştirebilirler. PsA, tedavi edilmediği durumlarda, eklem ve tendon hasarına yol açabilir.
Psoriatik Artrite Ne Sebep Olur?
PsA’nın kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. PsA, çok faktörlü romatolojik bir hastalıktır, yani nedeninde birden fazla olasılık vardır. Bu hastalığın oluşmasında, genlerin etkisinin olduğu düşünülmektedir. Psoriatik artrit, sedef hastalığı olan kişilerde ve tırnak sedef hastalığı olan kişilerde daha sık görülmektedir.
PsA’nın diğer tetikleyici faktörleri ise enfeksiyonlar ve stres olabilir. Diğer bir risk faktörü aşırı kilolu veya obez olmaktır. Şişman insanların tendonlarında daha fazla yıpranma olması, iltihaplanmaya neden olabilir. Bu iltihap, PsA yuvarlanmasını başlatan tetikleyici olabilir. Bir eklem veya tendon travması olan kişiler de PsA geliştirmede daha yüksek risk altında olabilir.
Psoriatik Artritin Belirtileri
Artrit sıklıkla dizleri, ayak bileklerini ve eklemleri içerir. Genellikle bir seferde sadece birkaç eklem iltihaplanır. İltihaplı eklemler alevlenme sırasında ağrılı, sert, şiş, sıcak, hassas ve kırmızı hale gelir. Genellikle ilgili eklemlerin hareket açıklığı kaybı vardır. Bazen parmaklarda veya ayak parmaklarında psoriatik eklem iltihabı, tüm parmakta şişmeye neden olabilir.
Eklem sertliği, yaygın bir artrit belirtisidir ve genellikle sabahın erken saatlerinde daha kötüdür. Daha az yaygın olarak, psoriatik artrit, romatoid artritte görülen modeli taklit ederek simetrik bir şekilde vücudun birçok eklemini içerebilir. Psoriatik artrit ayrıca omurgada iltihaplanmaya neden olarak bel, kalça, boyun ve sırtın üst kısmında ağrı ve sertlik gibi diğer belirtilere neden olabilir. Bazen psoriatik artrit, parmak uçlarındaki küçük eklemleri içerir.
Hastaların çoğunda psoriatik artrit parmaklarda şişlik ve iltihaplanmaya; tırnaklarda çukurlaşma ve çıkıntılara neden olur.
Psoriatik artrit, gözler, akciğerler ve aort gibi diğer organlarda yorgunluk ve iltihaplanma gibi belirtilere neden olabilir.
Akne ve tırnak değişiklikleri, genellikle psoriatik artritte görülen belirtilerdendir. Psoriatik artritli hastaların %80’inin el ve ayak tırnaklarında çukurlaşma ve çıkıntılar görülür.
Psoriatik Artritin Teşhisi
Psoriatik artrit, esas olarak sedef hastalığı bulgusuna ve omurganın veya diğer eklemlerin tipik inflamatuar artritine dayanan bir tanıdır. Diğer olası hastalıkları dışlamak için bazı testler yapılabilir. Doktorunuz fizik muayenenin ardından teşhisi doğrulamak için şu testleri yapabilir:
- X-ışınları, MRI’lar, CT taramaları ve ultrason gibi görüntüleme testleri,
- Diğer artrit türlerini dışlamak ve iltihap belirtilerini aramak için kan testleri,
- Eklemlerinizden veya küçük cilt örneklerinizden gelen sıvının testleri.
Psoriatik Artritin Tedavisi
Genellikle, psoriatik artritte artrit tedavisi, anti-enflamatuar ilaçların ve egzersizin bir kombinasyonunu içerir. Anti-enflamtuvar ilaç tedavisine rağmen ilerleyici iltihaplanma ve eklem yıkımı meydana gelirse, metotreksat, kortikosteroidler ve antimalaryal ilaçlar gibi daha güçlü ilaçlar kullanılır. Egzersiz programları evde veya bir fizyoterapist eşliğinde yapılabilir ve her hastanın hastalığına ve fiziksel yeteneklerine göre özelleştirilir. Isınma germe veya sıcak duş veya ısı uygulamaları gibi diğer teknikler, egzersizden önce kasları gevşetmeye yardımcı olur. Rutinden sonra buz uygulaması, egzersiz sonrası ağrı ve iltihabı en aza indirmeye yardımcı olabilir. Genel olarak, artrit için egzersizler eklem hareket açıklığını güçlendirmek, sürdürmek veya iyileştirmek amacıyla yapılır.