Özellikle meyve ve sebzeler, sağlıklı beslenmenin bir parçasıdır. Kalp damar hastalıkları ve metabolik bozuklukların önlenmesi için tüketilmeleri önerilmektedir. Bazen çeşitli meyve ve sebzelerin alınması alerjiye neden olabilmektedir. Meyve alımından sonra dudakta şişme, ağız içinde kaşınma, boğazda kaşınma gibi hafif meyve alerjisi belirtileri yanında bazen de ölümcül ciddi alerjik reaksiyonlar görülebilmektedir.
Meyve Tüketimi
Hepimiz meyve tüketiyoruz. Çiğ olarak meyve tüketmenin yanında ayrıca meyveler pasta, tatlı, reçel ve jölelerde, yemeklerin malzemesi olarak ve meyve suları olarak pastörizasyondan sonra da tüketebiliyoruz. ‘Biyolojik kozmetiklerde’ meyve özlerinde de kullanılır ve aşırı duyarlı hastalarda beklenmedik bir risk oluşturabilir.
Meyve Alerjisi Sık Görülen Bir Alerji Midir?
Meyve alerjisinin görülme sıklığı, yaşanılan bölgeye göre değişmekle birlikte her yüz kişiden beş kişide görüldüğü bildirilmektedir. Çoğumuz meyve alerjisi belirtileri önemsemeyiz ancak bazen ciddi reaksiyonlar görülebilmektedir.
Hangi Meyveler Daha Sık Alerji Yapar?
En sık alerji yapan meyve şeftalidir. İkinci sıklıkta elma ve daha sonra kivi alerjiye neden olmaktadır. Ancak her meyve alerjiye neden olabilir. Meyvelerin içindeki bileşenler bazen başka meyvelerde çapraz reaksiyona neden olarak alerjiye neden olabilmektedir.
Meyvelerin kabuğu mu yoksa eti mi daha fazla alerji yapar?
Meyveler çiğ veya işlenmiş olarak tüketilir ve hem kabuğu hem de etli kısmı alerjen içerir. Önemli alerjenler meyvelerin kabuğunda daha fazla bulunmaktadır. Kabuğunda bulunan alerjenler pişmeye karşı dayanıklıdır. Etli kısmında bulunan alerjenler daha az alerjiktir ve pişmeye karşı hassastır. Bu nedenle meyve alerjisi olanlarda kabuğunu soyarak ve parçalara ayırarak veya püre haline getirerek fırınlanması haline alerjenitesi azalacaktır. Ancak bazı meyveler fırınlanmaya karşı da dirençli olabilir. Bazı meyve türlerinin alerjenik içeriği diğerinden farklı olabilir. Bunun temel nedeni içeriğindeki alerjenlerin yapısındaki farklılıklar olabilmektedir.
Hipoalerjenik meyve var mı?
Maalesef şu ana kadar hipoalerjenik meyve mevcut değildir. Bu nedenle alerjenik gıdaların tüketilmesi alerjik belirtilere neden olursa tüketilmemesi çok önemli olacaktır.
Hangi meyveler daha ciddi alerjik reaksiyonlar geliştirir?
Elma, şeftali, kayısı, kiraz, erik, armut, kırmızı ahududu, çilek, dut, üzüm, portakal, armut, kivi ve muz ciddi alerjik reaksiyonlara neden olabilmektedir. Bu meyveler bazen fırınlanarak alerjenitesi azaltılabilirken bazen azaltılamayabilir. Kavun fırınlanmaya daha duyarlıdır ve bu nedenle kavuna alerjik olanların kavunun kabuğunu soyarak ve fırınlama işleminden geçirilerek daha az alerjik hale getirme ihtimali yüksektir.
Meyve Alerjisi Riskini Artıran Faktörler Nelerdir?
Meyve alerjisi sıklıkla huş ağacı poleni ve çim polenlerine alerjisi olanlarda daha sıktır. Elma alerjisi sıklıkla polen alerjisi olanlarda ortaya çıkar. Meyve alerjisinde meyve alımı açken olursa risk daha fazladır. Ayrıca alkolle birlikte alınması veya meyve alımından sonra egzersiz yapılması durumunda meyve alerjisi riski daha fazla gelişmektedir. Meyve alerjisi işlenmiş ve yüksek ısıya maruz kalmadan sonra gelişmişse ciddi alerji gelişme riski daha fazladır. Alerji testlerinde polenlere karşı alerji seviyesi yüksek olanlarda, çoklu polen alerjisi olanlarda,polen alerjisi belirtileri fazla olanlarda, huş ağacı ve çim poleni alerjisi yoğun olan bölgelerde yaşayanlarda daha fazla meyve alerjisi görülmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
Meyve alerjileri belirtileri genellikle ağız içinde, dudakta ve boğazda olur. En yaygın belirtiler, kaşıntı, karıncalanma, hafif eritem ve dudaklarda, ağız içinde, damakta ve boğazda hafif ödem ve bazen boğazda şişme hissi görülür. Belirtiler, suçlu meyveyi yutarken veya kısa bir süre sonra (5 ila 10 dakika içinde) ortaya çıkar.
Mide asidi ve proteolitik sindirim enzimleri tarafından alerjenin yapısının bozulması nedeniyle, gıda yutulduğunda semptomlar genellikle dakikalar içinde düzelir.
Bazı hastalar, ağaçtan taze toplanmış elmaları yiyebileceklerini de fark edebilirler, ancak meyve birkaç gün saklandıktan sonra daha fazla semptoma neden olur. Bunun nedeni, çoğu strese verilen tepkilerde yer alan ve toplama ve depolama sonucunda alerji belirtisinin artmasına neden olan meyvedeki proteinlerdeki bir artış olabilir
Ciddi Alerji belirtileri (Alerjik Şok)
Taze meyve alerjisi olan hastaların yüzde 10’undan daha azında sistemik semptomlar görülür. Büyük miktarlarda çiğ bitki gıdalarının yutulması, daha şiddetli semptomlarla ilişkili olma eğilimindedir.
Gerçek ciddi alerjik reaksiyonlar, sindirilmemiş gıda ile doğrudan temas etmeyen yerlerde de belirtiler görülmektedir. Belirtiler, ürtiker, anjiyoödem, burun tıkanıklığı, hapşırma, kızarma, hırıltılı solunum, öksürük, ishal ve hipotansiyon gibi IgE aracılı alerjik belirtilerin tamamını gösterebilmektedir.
Ciddi alerji belirtisi gösterme riski özellikle polen alerjisi olmayanlarda meyve tüketimi ile alerji gelişenlerde daha yüksektir. Bunu asıl nedeni meyvenin pişirilmeden etkilenmeyen alerji yapmasıyla ilişki olabilir. meyvenin içinde bulunan bazı bileşenler pişirme veya mide asidiyle karşılaşmasıyla alerjenitesi değişmez ve bu da ciddi reaksiyonlara neden olabilir. Aç karna fazla meyve tüketmek, mide ph’ını etkileyen ilaçlar kullanmak, bazı ağrı kesici ilaçlar kullanmak, alkol tüketmek, meyve tüketimi sonrası egzersiz yapmak meyve alerjisine bağlı ciddi alerji gelişmesine katkıda bulunabilir.
Pişirmenin etkisi
Hastalar genellikle suçlu yiyecekleri çeşitli pişmiş formlarda tolere eder. Alerjiden sorumlu alerjenleri değiştirmek için genellikle çiğ meyve ve sebzeleri pişirmek, fırınlamak ve hatta kısaca mikrodalgada pişirmek yeterli olabilmektedir.
Egzama ve Meyve Alerjisi
Meyve alerjisi ve egzama birlikte ise alerjik meyvenin tüketilmesi egzamayı tetikler. Egzamalı hastalarda meyveyi pişirmek veya fırınlamak faydalı olmayacaktır. Bunun nedeni meyvelerin egzamayı farklı mekanizmalarla etkilemesinden dolayı olduğu bildirilmektedir.
Teşhisi Nasıl Konulur?
Meyve alerjisi şüphesi olması durumunda klinik belirtiler değerlendirilir. Klinik belirtiler meyve alerjisine uygun ise alerji testi yapılması faydalı olacaktır. Alerji testi olarak deri prick testi veya kandan alerji testi yapılabilir.
Deri Prick Testi
Deri prick testi solüsyonları meyve alerjisi teşhisinde yeterli olmayabilir. Test solüsyonları içeriği meyve alerjenlerin bileşenlerini yeterince yansıtmayabilir. Bu nedenle de yanlış negatif sonuçlar olabilmektedir. Ayrıca meyvelerin kendisiyle de alerji testi yapılabilmektedir. Bu yönteme prick to prick testi denilmektedir.
Kandan Spesifik IgE Testleri
Kandan yapılan alerji testleri her zaman doğru sonuç vermeyebilir. Alerjenlerin hassasiyeti yeterli olmayabilir. Bu nedenle yanlış negatif sonuç elde edilebilir
Bileşene Dayalı Alerji Testleri
Bileşene dayalı alerji testleri ile meyvelerin bileşenleri ayrı ayrı spesifik IgE değerleri ortaya çıkarılabilir. Ayrıca meyve alerjilerinin huş ağacı poleni, çim poleni veya lateks ile çapraz reaksiyon nedeniyle gelişip gelişmediği de ortaya çıkarılabilir. Bu testler yeni testler olması nedeniyle uygulaması ve değerlendirmesi çok fazla deneyim gerektirmektedir.
Besin Yükleme Testi
Meyve alerjisi için alerji testleri tek başına teşhis koydurmaz. Testlr sadece hassasiyeti gösterir. Hassasiyetin derecesi ve klinik belirtilerle birlikte değerlendirmek daha doğru olur. Alerji testlerinde hafif pozitiflik saptanması durumunda yükleme testleri gereklidir. Yükleme testleri meyve alerjisi için altın standarttır. Bu nedenle kesin teşhis için gerekebilmektedir. Bu testlerin çocuklarda çocuk alerji uzmanı, yetişkinlerde yetişkin alerji uzmanı tarafından değerlendirilmesi daha doğru olur. Yükleme testi sırasında ciddi reaksiyon riski olması nedeniyle gerekli önlemlerin alınarak alerji uzmanlarınca uygulanması çok önemlidir.
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavide meyve alerjisinin ciddiyeti önemlidir. Ciddi meyve alerjisi olanlarda alerjik olan meyvenin tüketilmemesi çok önemlidir. Baze meyve alerjileri ısı uygulanması sonrası alerjenitesi azalabileceği için kabuğu soyularak fırınlanarak tüketilmesi önerilebilir. Bu tür önerinin gerekli testler sonucu alerji uzmanlarınca yapılması çok önemlidir.
Alerji Belirtilerinin İlaçla Tedavisi
Meyve alerjisi olanların meyve tüketilmesiyle vücutta kaşıntı, kızarıklık olanlarda bu belirtileri düzelten antihistaminik ilaçlar kullanılabilir. Ciddi alerji belirtilerin riskin ekarşı adrenalin oto enjektörü kullanılanbilir.
Adrenalin Otoenjektörü
Adrenalin otoenjektörü özellikle ciddi meyve alerjisi olanların yanlarında bulundurması çok önemlidir. Bu enjektör evde uygulanmaya uygundur. Ciddi bir alerjik reaksiyon gelişmesi durumunda yatar pozisyonda ve ayakların altına yastık konularak adrenalin otoenjektörü uygulanmalıdır. Bu enjektör 25 derece altında oda ısısında saklanması gerekmektedir. Buzdolabına konulması uygun değildir.
Aşı Tedavisi
Polen alerjisine bağlı meyve alerjileri için polenlere karşı aşı tedavisi yapılmasını faydalı bulan çalışmalar yanında faydalı olmadığını gösteren sonuçlar vardır. Besinlerle immunoterapi için de az sayıda çalışmalar mevcuttur.
Sonuç Olarak
- Meyve alerjisi nadir olmakla birlikte görülebilmektedir.
- Meyve alerjisi en sık şeftali, elma ve kiviye karşı gelişmektedir.
- Teşhis için deri prick testi, kandan alerji testi, bileşene dayalı alerji testi ve besin yükleme testinden faydalanılmaktadır.
- Tedavide diyet ve ciddi reaksiyonlarda adrenali otoenjektörü bulundurmak faydalı olacaktır
- Polenlere bağlı meyve alerjisinde polenlere karşı aşı tedavisi denenebilir
- Meyveler ile aşı tedavisi sonuçları çelişkilidir.