Virütik hastalık türleri içerisinde yer alan Maymun Çiçeği virüsü; Avrupa ülkelerinden sonra Avustralya, İtalya, ABD ve Kanada’da görülmüş olup dünya genelinde kaygı ve endişe boyutunu arttırmıştır. Sosyal mesafenin ihlaliyle bulaşan maymun çiçeği virüsü, vücutta kaşıntılı kabarcıklar ve yüksek ateş reaksiyonlarıyla kendisini göstermektedir.
Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?
1958 yılında bir maymun kolonisinde tespit edildikten sonra ismi konulan maymun çiçeği virüsü, 1980 senesinde küresel aşılanma sayesinde ortadan kaybolan çiçek virüsü hastalığıyla aralarında genetik benzerlikler dikkat çekmektedir. Dünya üzerinde maymun çiçeği virüsüne ilk insan vakasına 1970 senesinde rastlanmıştır ve aralarındaki genetik benzerlik nedeniyle çiçek aşısı yaptıran insanların, maymun çiçeği hastalığına karşı da belirli bir ölçüde koruma bariyerine sahip olduğu söylenmektedir.
Maymun çiçeği birisinin iki tipolojisi vardır. Bunlardan ilki Orta Afrika’da yer alan Kongo civarındadır ve tehlike oranı yüksek olup %10 civarında ölüm oranını taşır. Bir diğer maymun çiçeği hastalık formu ise Batı Afrika coğrafyasında bulunan Nijerya Bölgesi’nde yer alan yüzde bir ya da daha altında bir ölüm oranına sahip ve genel anlamda daha hafif geçirilen varyant şeklinde kendisini göstermektedir.
Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Bulaşır?
Maymun Çiçeği virüsüne sahip hayvanlar özellikle kemirgenler, temas yoluyla taşıdıkları virüsü insanlara bulaştırabilmektedir. Hayvandan insana bulaşan maymun çiçeği virüsü nadiren de olsa insandan insana; vücut sıvıları aracılığıyla ve solunum yoluyla ağızdan çıkan sıvılar kanalıyla bulaşabilmektedir. Söylemekte yarar vardır ki Maymun Çiçeği virüsü Covid-19 gibi havada asılı kalan bir virüs değildir. Virüsün bulaşabilmesi için çok yakın temasta bulunmak yani enfekte olmuş, aynı zamanda reaksiyonlar gösteren insanla fiziksel olarak ilişki içerisinde olmak gerekir.
Maymun Çiçeği virüsünün 21 güne kadar ulaşabilen bir kuluçka evresi mevcuttur. Maymun Çiçeği virüsü kuluçka evresinde bulaşıcı özelliğe sahip değildir ve bu durum Maymun Çiçeği Virüsünün Koronavirüsle kıyaslandığında gösterdiği önemli farklardandır. Maymun Çiçeği virüsünün bulaşması için semptomların belirli bir seviyenin üzerinde kalması gerekmektedir. Maymun Çiçeği virüsünün nadir de olsa cinsel temasla bulaşma olasılığı da vardır.
Maymun Çiçeği Virüsünün Semptomları Nelerdir?
Maymun Çiçeği virüsünün vücutta yarattığı reaksiyonlara bakıldığında döküntüler ve lezyonlarla karşılaşılmıştır. İçi sıvı dolmaya başlayan ve suçiçeğine benzeyen kabarcıklar daha çok çiçek hastalığına benzetilir. Lenf bezleri büyümektedir. Bakıldığında bu ciddi derecede önem taşıyan bir semptomdur ve virüs, bahsedilen lezyonların içerisinde yer alan sıvılardan bulaşabilir.
Maymun Çiçeği virüsünün gözlemlenen ilk reaksiyonları yüksek ateş, sırt ağrısı, halsizlik, kas ağrısı, baş ağrısı, şişliktir. Maymun Çiçeği virüsü yükselen ateş normal seyrine geldiğinde; genellikle yüz çevresinde başlayıp daha sonrasında vücudun öteki bölgelerine, daha ziyade ayak tabanı ve avuç içlerinde, bir tür döküntü formunda kendini gösteren bir hastalıktır. Ciddi boyutlarda kaşıntı yapan döküntü, bir süre sonra değişim içerisine girip kabuklaşıyor ve değişik aşamalardan geçtikten sonra deri üzerinden atıyor. Yaralar vücutta iz bırakabilmektedir.
Maymun Çiçeği Virüsü Ölümcül Müdür?
Maymun çiçeği virüsü genel anlamda hafif atlatılan ve birçok hasta üzerinde tedavi uygulamadan bile birkaç hafta içerisinde son bulan bir hastalıktır. Maymun Çiçeği virüsünün, vücudun enfeksiyonlarla birlikte savaşma becerisini zedelediği düşünülüyor. Öte yandan ciddi durumlarda ise hastalar vücutta kan zehirlenmesi ve ölümcül şok reaksiyonlarıyla karşı karşıya kalabilmektedirler.
Halk sağlığı boyutundan ise şu an dünyada büyük yayılım kazanmayan Maymun Çiçeği virüsü, insandan insana bulaşması düşük bir ihtimal taşıyan virüstür. Ancak şunu da söylemek gerekir ki, daha evvelinde Amerika ve Avrupa’da da benzer ufak salgınlar görülse de şu ana kadarki en fazla yayılım gösteren salgın olarak adını duyurmuştur.
Spesifik olarak örnekleme yapmak gerekirse, Amerika içerisinde yerel bölge sınırlarında, Afrika civarından gelen hayvanlar aracılığıyla bir sıçrama yaşanıyor. Bulunulan bölgede yaklaşık 40-50 birey enfekte olunca dahi hızlı takiple birinci hasta tespit edilebilmektedir. Örneğin İngiltere’de başlangıçta 9 vaka görülmüştü. İki kişi Nijerya ve Afrika’dan gelmiş olsa da diğer vakaların hastalarla ilişkisi olmadığı, Maymun Çiçeği virüsünü nereden kaptıkları belli olmadığı belirtilmiştir. Virüse bu şekilde izole bir halde rastlanması oldukça garip bir durumdur ve teması olmayan diğer vakalara ne zaman ne şekilde ve nasıl bulaştığı merak uyandıran sorulardır. Cinsel yolla bulaş riski daha fazla olan Maymun Çiçeği virüsü, HIV hastalığına benzer bir duruma gelmiş olabilir.
Maymun Çiçeği Virüsünün Aşısı Var Mıdır?
Maymun Çiçeği hastalığının bulunan iki aşısı vardır. İlk olarak, 1980 senesinde çiçek virüsünün dünyayı sarmasıyla beraber yükselişe geçen çiçek aşısı akıllara gelse de artık kullanılmıyor. Çiçek aşısı, aynı ve benzer aileden gelmeleri nedeniyle Maymun Çiçeği virüsüne karşı %85 oranında etkilidir. Bu sebeple bazı ülkeler şimdiden üretimi yapmaya başlamalarının yanı sıra çiçek aşısı depolamaktadır. Şu anki durumda herkese aşı yapılması mümkün değildir fakat belli bölgelere ya da bağışıklığı bastırılmış bireylere aşı uygulaması yapmak bir seçenek olabilmektedir.
Öte yandan ise Maymun Çiçeği virüsüne karşı bir aşı geliştirildi fakat dünya üzerinde oldukça nadir seyrettiği için yaygın olarak kullanılmamaktadır. Afrika’ya ziyaret edecek bireylere uygulanıyor ve bu durumun da hızlıca üretime geçmesi mümkün gözükmektedir.
Maymun Çiçeği Virüsünün Yeni Varyantları Olabilir Mi?
Virüsün yeni varyantları hali hazırda Afrika’da görülmekle birlikte mümkündür. Maymun Çiçeği virüsü, Covid-19 virüsü gibi insandan insana hemen bulaşacak bir hale gelemeyebilir fakat örnek vermek gerekirse cinsel ilişki esnasında bulaşma özelliğine sahip olmuş olabilir. Tüm bunların yanında insandan insana bulaş hızını daha da hızlı hale getirmiş olabilir.
Covid-19 Virüsünün Maymun Çiçeği Hastalığı Üzerinde Doğrudan veya Dolaylı Şekilde Etkileri Nedir?
Doğrudan bir ilişkisi yoktur fakat insanlık pandeminin son noktasına ilerlediği için seyahetlerde yoğun bir artışın yaşanması ve Afrika’ya daha fazla seyahat edildiği gözlemlenmiştir. Bu durum bir tür geçiş ihtimali arttırmış olabilir. Öbür taraftan Covid-19 virüsü sebebiyle insanlar hala endişe duymaya devam ediyor. Daha önceden de dünya üzerinde Maymun Çiçeği virüsüne rastlanmıştı fakat bu denli dikkat çekmemişti. Tüm bu etmenler Covid-19 virüsünün maymun çiçeği hastalığı üzerindeki etkileri yolculuğunda dolaylı faktörler olarak sıralanabilir.
Maymun Çiçeği Virüsünün Görülmesi Durumunda Hangi Önlemler Alınmalı?
Böle bir durumda ilk akla gelen önlem kesinlikle maske ve sosyal mesafedir.Fakat vakaların görünür olması durumunda ise hali hazırda duran koşullarda virüsün bulaşma riski çok yüksek bir ihtimal değildir. Bunun yanı sıra sağlık personellerinin daha dikkatli olması gerekmektedir.Lezyonlu hastaların hastaneye kaldırılması halinde sağlık çalışanlarının lezyonlara doğrudan temas etmemesi gerekmektedir. Hastaları dikkatli biçimde izole etmek gerekmektedir. Bu sebeple sağlık personellerinin daha fazla önlem alması elzemdir.
Maymun Çiçeği Virüsü ile İlgili Cevaplanması Beklenen Sorular Nelerdir?
İlk soru, epidemiyolojik açıdan virüsün bulaşma biçimidir. O sebeple sekanslar beklenmektedir. Aynı virüsler mi, yoksa farklı virüsler mi oluştu? Virüs bağışıklık sisteminden mi kaçabiliyor? Neden şu ana kadar çoğunlukla erkeklerde görüldü? Vakalar daha genç bir nüfustan; bu, çiçek aşısının 50 yaşın altında çok nadiren yapılması nedeniyle aşılama ile alakalı olabilir mi? soruları başlıca cevaplanması gereken sorular arasındadır.