‘’İlaçlar bana dokunuyor?’’ Hastalar tarafından sıkça dile getirilmesine rağmen gerçek ilaç alerjisi oranları çok düşüktür. Yan etkilerle sıkça karışır. Alerjik ilaç reaksiyonları tüm ilaç reaksiyonlarının ancak %5-10’unu oluşturur. Erişkinlerde ilaç alerjisi daha sık görülür. Yani sonradan gelişebilir, daha önce sorunsuz kullandığımız ilaçlarla daha sonraki kullanımlarda alerjik reaksiyonlar yaşayabiliriz. Hatta bazı tip ilaç alerjileri için ilacın daha önce sorunsuz kullanımı şarttır.
Günlük yaşantımızda ilaçlara bağlı birçok belirtiler görülebilir. İlaçlara bağlı belirtilerin birçoğu bağışıklık sistemimizin gelişiminde yer almadığı öngörülebilir reaksiyonlardır. Oysa alerjik ilaç reaksiyonları belirli bir ilacın uygun dozda kullanımından kısa süre (dakika-saat) sonra ortaya çıkan öngörülemeyen belirti ve bulgulardır. Alerjik ilaç reaksiyonları basit cilt döküntüsüne neden olabileceği gibi ağır yaşamı tehdit eden anafilaktik ya da sistemik reaksiyonlara da yol açabilir.
Hangi ilaçlar en çok alerjik reaksiyonlara sebep olur?
- Antibiyotikler (Penisilin ve sefalosporinler)
- Aspirin ve diğer nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlar (İbuprofen)
- Epilepsi (Sara) ilaçları
- Kanser ilaçları
- Monoklonal antikorlar
Hangi şikâyetler görülmesi halinde ilaç alerjisinden şüphelenmeliyiz?
İlaç alımından sonra ortaya çıkan her belirti alerjik reaksiyon yönünde değerlendirilmemelidir. Örneğin; aspirin dozuna bağlı olarak ortaya çıkan kulak çınlaması, antibiyotiklere bağlı gelişen ishal ya da tansiyon ilaçları olan ACE-inh sonucu gelişen anjioödem alerjik reaksiyonlar değildir.
İlaçlara karşı alerjik reaksiyonlar geliştiği süreye bağlı olarak iki gruba ayrılabilir.
Erken gelişen reaksiyonlarda bulgular genellikle aşağıdaki gibidir:
- Ürtiker (Kurdeşen),
- Yüz, göz ve ağız çevresinde şişlik,
- Kaşıntı,
- Ciltte kızarıklık ve döküntü,
- Solunum sistemi problemleri (Nefes darlığı, öksürük, göğüs sıkışması) görülebilir.
İlaçlara bağlı olarak geç gelişen reaksiyonlarda belirtiler saatler hatta günler sonra ortaya çıkabilir. İlk bulgular ciltte küçük döküntüler şeklinde çıkabilir. Ancak daha sonra Steven’s Johnson sendromu, toksik epidermal nekrolizis ya da organ tutulumu (karaciğer, lenf, kalp vb) ile seyreden ağır sistemik reaksiyonlar (DRESS) görülebilir. Ancak en önemlisi ise sistemik, yaşamı tehdit eden anafilaksi reaksiyonlardır.
İlaç alerjisi belirtileri kişiden kişiye farklılık göstermektedir. İlaç kullanımı sonrasında yukarıda belirttiğimiz alerjik reaksiyonlardan bir ya da birkaçının görülmesi halinde alerji doktoruna muayene olmanız faydalı olacaktır.