Bugünlerde herkes COVID-19 aşısı olup olmama konusunda endişeliyken aşı seçeneği artınca aşı olmak isteyenler de hangi aşıyı seçmesi gerektiğini araştırıyor. 3. doz aşının da uygulanmaya başlamasıyla birlikte 2 doz Sinovac aşısı olanlar 3. dozda hangi aşıyı seçeceği konusunda kafa karışıklığı yaşıyor. 3. doz aşı seçiminde hangi aşıyı seçmeniz gerektiğini sizler için cevaplamaya çalıştık.
Sinovac Aşısı ve BioNTech Aşılarının Özellikleri Nelerdir?
Almanya’nın Pfizer BioNTech aşısı mRNA tabanlı COVID 19 aşısıdır. BioNTech teknolojisinde, SARS-CoV-2 koronavirüsün (COVID ‑ 19) yüzeyinde bulunan diken proteininin bir kısmını kodlayan nükleositle modifiye edilmiş mRNA (modRNA) kullanımına dayanmaktadır. Bu aşıda mRNA tarafından diken proteinin bir parçası vücutta oluşur ve bu da vücutta bağışıklık oluşturur. Bu bağışıklık enfeksiyona karşı koruma sağlar.
Çin’in Sinovac aşısı formaldehitle inaktive edilen ve adjuvan olarak alüminyum kullanılan ölü aşıdır. Virüs parçalanıp etkisiz hale getirilerek vücudumuzda bağışıklığımızı uyarmaktadır. Ölü aşı olduğu için daha güvenli olduğu düşünülmektedir.
Aşıların Etkinlikleri Nasıldır?
Çin aşısının etkinlik oranı Türkiye’deki verilere göre %86-91 olarak bildirilmiştir. Aşının ciddi ve orta şiddetteki enfeksiyonlara karşı korumada %100 etkili olduğu bildirilmiştir. BioNTech aşısı için firma yetkilileri tarafından açıklanan etkinlik oranını %91.3-96 olarak bildirilmiştir. Etkinliğe bakıldığında Biontech aşısının daha etkili olduğu ancak ikisinin de etkilerinin yakın seviyede olduğu görünmektedir. Çin aşısının koruma süresinin daha az olduğu Biontech aşısının ise daha uzun olduğu bildirilmektedir.
Aşıların Yan Etkileri Nelerdir?
Her iki aşının yan etkileri birbirine benzerdir. Klinik denemeler sırasında, çok yaygın olarak kabul edilen yan etkiler şunlardır:
- Enjeksiyon yerinde ağrı ve şişlik,
- Yorgunluk,
- Baş ağrısı,
- Kas ağrıları,
- Titreme,
- Eklem ağrısı,
- Ateş (ikinci dozdan sonra daha sık görülmektedir).
Çin aşısının en sık görülen yan etkisi enjeksiyon bölgesinde ağrıdır ve %17 oranında görülmüştür. Biontech aşısı sonrası da en sık yan etki aşı yerinde ağrı, halsizlik baş ağrısıdır. Biontech aşısının yan etkisi olarak alerjik reaksiyon riski özellikle içinde polietilen glikol olan ilaç alerjisi olanlarda görülme riski vardır.
Aşıya bağlı ağrının genelde hafif derecede olup 48 saat içinde düzeldiği görülmüştür. Bunun dışında görülen yan etkiler; aşı uygulanan bölgede şişlik, kızarıklık olması, yorgunluk, hafif ateş, titreme, baş ağrısı, kas, eklem ağrısı, kusma ve ishaldir. Bu belirtiler aşı yapıldıktan sonra bir hafta içinde ortaya çıkabilmektedir. Şimdiye kadar ölümcül reaksiyonlar nadirdir.
Kalp İltihabı Yan Etkisi
Biontech aşısının etkinliği yüksek olduğu gibi yan etkileri de yüksektir. Aşı sonrası kolda ağrı ve ateş, kas ağrısı gibi belirtiler daha fazla olmaktadır. Çok nadiren özellikle 30 yaş altındaki erkeklerde ikinci doz Biontech aşısı sonrası miyokardit ve perikardit gibi kalp iltihabı görülebilmektedir. Kadınlarda ve 30 yaş üstünde böyle bir risk beklenenden daha yüksek değildir. Bu yan etki nadiren görülmekte ve genellikle 2. dozdan sonra geliştiği bildirilmektedir. Görülme sıklığı ise normalde bir milyon dozda 6 iken yüz bin dozda 6 kişide görülebilen bir yan etkidir. Yani oldukça nadir olup, görülse bile genellikle ilaç tedavisi ile düzeldiği bildirilmektedir. Aşıdan dolayı kalp iltihabı olanlarda ölüm bildirilmemiştir.
Kan Pıhtılaşması Yan Etkisi
Bu yan etki 18-50 yaş arası kadınlarda Johnson&Johnson ve AstraZeneca aşılarına karşı, yani vektör aşılara karşı bildirilen nadir bir yan etkidir. Bir milyon dozda 6 vakada bildirilmektedir. Biontech aşısına karşı da bildirilen vakalar vardır ancak oldukça nadirdir. Bu pıhtılaşmanın aşıya bağlı mı yoksa hormonal durum, obezite, damar sorunları gibi başka sorunlara bağlı olup olmadığı belli değildir. Sonuç olarak en basit ağrı kesicinin bile yan etkisi olabilmektedir. Aşıların faydaları riskinden çok daha yüksektir. Bu nedenle de aşı yapılması faydalı olacaktır. Çin aşısı için gerek kanda pıhtılaşma riski gerekse kalp iltihabı riski yüksek değildir.
Aşıların Alerji Riskleri Nelerdir?
Çin aşısı ve alerji riski
Çin aşısı için genelde önemli bir alerjik reaksiyon bildirilmemiştir. Alerjik döküntü ve alerjik şok riski her aşıda olduğu gibi nadir de olsa vardır. Almanya’nın aşısı gibi ilaç alerjilerinde riskli bir aşı olmamakla birlikte yine de alerji riski yok denilemez. Aşı yapılan sağlık kuruluşlarında alerji riskine karşı adrenalin ilacı hazır bulundurulmaktadır. Neticede elde edilen veriler az sayıda aşı uygulamalarının raporudur. BioNTech firmasının aşısında bulunan polietilen glikol maddesi bu aşıda olmadığı için alerji gelişme riski daha azdır denilebilir. Çin aşısının içeriğinde koruyucu madde bulunmamaktadır.
Aşı içeriğinde disodyum hidrojen fosfat, alüminyum hidroksit, sodyum dihidrojen fosfat, sodyum klorür yardımcı madde olarak bulunmaktadır. Bu maddelere karşı alerji öyküsü olanlara, aşı yapılmaması gerekir.
Aşılara alerjik reaksiyonlar genellikle aktif bileşenin kendisinden ziyade katkı maddelerine ve aşıdaki koruyucular ve antibiyotikler gibi bileşenlere bağlıdır. Aşılar ayrıca üretim sürecine bağlı olarak az miktarda protein içerebilir.
BioNTech aşısı ve alerji riski
BioNTech aşısı için milyon doz aşı başına yaklaşık on bir vakada şiddetli alerjik reaksiyon gözlenmiştir. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin bir raporuna göre, bu alerjik reaksiyonların %71’i aşılamadan sonraki 15 dakika içinde gelişmiş ve çoğunlukla (%81) bir alerji veya alerjik reaksiyon öyküsü olan kişilerde meydana gelmiştir.
Aşıya karşı gelişen alerjik reaksiyonların nedeninin BioNTech aşısındaki mRNA’nın bozulmasını engellemek, suda çözünmesini sağlamak için kullanılan polietilen glikol (PEG) maddesine bağlı olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca mRNA’nın kendisinin de alerji yapabileceği düşünülmektedir. Alerjinin nedeninin PEG maddesi veya mRNA maddesine bağlı olduğu düşünülse de bilimsel yayınlarda bu durum net olarak gösterilmemiştir. Yeni yayımlanan bir makalede alerjik şok olarak bildirilen 4 vakanın izleminde bu durumun alerjik şok olmadığı alerjik şoku taklit eden durumlar olduğu bildirilmiştir.
Mutasyonlara Karşı Hangisi Daha Etkili?
Her geçen gün mutasyona uğrayan virüsler bildiriliyor. En son bildirilen, Hindistan kökenli Delta varyantı virüs, hızlı bulaştırıcı özelliği olan bir virüstür. Gerek Çin aşısı gerekse Biontech aşısının mutasyona karşı etkili olup olmadığı araştırılıyor. Biontech aşısının 16 farklı mutasyona uğramış virüse karşı etkili olduğu Delta tipi virüse karşı etkisinin düşük olduğu bildirilmiştir. Çin aşısının da mutasyona uğramış virüslere etkili olduğu bildiriliyor. Mutasyona uğramış virüslere karşı etkili olup olmadığı yeni çıkan araştırmalar ve yayınlarla kesinleşecektir. Sonuçta bu aşılar sadece bir kez yapılmayıp önümüzdeki günlerde her yıl güncellenmiş aşılar ile aşıların tekrarlanması gerekecek gibi görünüyor.
Sinovac aşısına alerji gelişenler Biontech olabilir mi?
Sinovac aşısına alerjik bir reaksiyon gelişmişse başka bir teknoloji ile üretilen Biontech aşısı yapılabilir. Aşı sonrası 45 dakika hastane ortamında beklemeniz faydalı olacaktır.
Kimler Biontech aşısı olmamalı?
Özellikle içinde polietilen glikol veya makrogol maddesi olan bir ilaca alerjiniz varsa veya daha önce Biontech aşısına alerji gelişmişse bu aşıyı olmayın. Bunun yerine Sinovac tercih edebilirsiniz.
2 doz Sinovac aşısı olanlar 3. doz olarak hangi aşıyı olmalı?
Eğer daha önce iki doz Sinovac aşısı olmuşsanız üçüncü doz olarak Sinovac aşısı olabilirsiniz. İkinci seçenek olarak Biontech aşısı olabilirsiniz. Bu seçimde şu faktörler önemlidir:
Eğer içinde polietilen glikol maddesi olan bir ilaca alerjiniz varsa tercihinizi Sinovac olarak kullanmanız daha doğru olur. Sadece astım, alerjik nezle, egzama, besin alerjisi, parasetamol, ibuprofen alerjisi olanlar, arı alerjisi olanların 3. doz olarak her iki aşıyı da olmalarında sakınca yoktur. 30 yaşın altında olan erkeklerde ikinci dozdan sonra daha çok kalp iltihabı olması nedeniyle tek doz 3. doz Biontech aşısı yapılması veya tedirgin biri iseniz Sinovac ile 3. doz yaptırmanız çok daha iyi olacaktır. 18-50 yaş arasında kanda pıhtı riski Johnson and Johnson ve Astra Zeneca aşılarında bir milyon dozda 6 vakada oluyor ve bu aşılar zaten Türkiye’de yapılmıyor. Biontech aşısının çok daha nadir olmakla birlikte kanda pıhtı riski var. Bu nedenle pıhtı riskinin 18-50 yaş arası kadınlarda olmasından dolayı ve çok az olmasından dolayı Biontech tercih edilmesi veya endişeliyseniz yine Sinovac yapılması faydalı olabilir.
Ben sağlık çalışanı olmamdan dolayı 2 doz Sinovac aşısı oldum. 30 yaş üstü olmam, erkek olmam, daha etkili olması, daha uzun etki sağlaması ve mutasyona uğramış birçok virüse etki etmesi, yurtdışına çıkışta Biontech aşısı olanlara izin verilmesi nedenleriyle Biontech aşısı için randevu aldım. Herkesin kendi durumuna göre aşı seçimini yapması faydalı olacaktır.