Beyinde sıvı birikmesi olarak da adlandırılan hidrosefali, beynin boşluklarında (ventriküller) anormal bir BOS (beyin omurilik sıvısı) birikiminin olduğu bir durumdur. Birikmeye genellikle uygun sıvı drenajını önleyen bir tıkanıklık neden olur. Hidrosefalide, BOS’un birikmesi, çevredeki beyin dokusunu ezen kafatasının içindeki basıncı artırabilir. Bazı durumlarda bu, başın sürekli olarak büyümesine, kasılmalara ve beyin hasarına neden olabilir. Tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilir. Bu nedenle hidrosefalinin acilen tedavi edilmesi gereklidir. Baş ağrısı, kusma, bulanık görme, bilişsel problemler ve yürüme güçlüğü hidrosefalinin belirtilerindendir.
Beyin BOS ile çevrilidir ve BOS’un hayati üç işlevi vardır. Bu işlevler şunlardır:
- Sinir sistemini korur,
- Atıkları giderir,
- Beyni besler.
- Beyin her gün yaklaşık 1 litre BOS üretir ve eski BOS kan damarları tarafından emilir. BOS üretme ve çıkarma işlemi bozulursa, BOS birikerek hidrosefaliye neden olabilir.
Hidrosefali Türleri
Hidrosefalinin birkaç türü vardır.
Konjenital (doğumsal) hidrosefali
Annede hamilelik sırasında kızamıkçık veya kabakulak gibi bir enfeksiyon veya spina bifida gibi bir doğum kusurundan kaynaklanabilir. Konjenital hidrosefali; Down sendromu veya sağırlıktan daha yaygın olan gelişimsel engellerden biridir.
Edinilmiş hidrosefali
Bu durum, doğumdan sonra, genellikle inme, beyin tümörü, menenjit veya ciddi bir kafa travması sonucu gelişir.
Normal basınçlı hidrosefali
Bu sadece 50 yaş ve üstü insanları etkiler. Felç, yaralanma, enfeksiyon, ameliyat veya kanama sonrası gelişebilir. Ancak çoğu durumda neden tam olarak bilinmemektedir.
Hidrosefali Belirtileri Nelerdir?
Konjenital (doğumsal) hidrosefali belirtileri şunları içerir:
- Nefes alma zorlukları yaşanabilir.
- Kol ve bacak kasları sert ve kasılmaya eğilimli olabilir.
- Oturma veya emekleme gibi bazı gelişim evreleri gecikebilir.
- Başın üst kısmındaki yumuşak nokta olan fontanel gergindir ve dışa doğru şişkindir
- Sinirlilik, uyuşukluk veya her iki durum da gözlenebilir.
- Boynu veya başı bükme veya hareket ettirme isteksizliği oluşabilir.
- Kafa olması gerekenden daha büyük görünebilir.
- Tiz bir ağlama olabilir.
Doğumdan sonra gelişen edinsel hidrosefali belirtileri şunlardır:
- Kafa karışıklığı, oryantasyon bozukluğu veya her ikisi,
- Uyuşukluk,
- Baş ağrısı,
- Daha da kötüye gidebilecek sinirlilik,
- İştahsızlık,
- Mide bulantısı,
- Kişilik değişiklikleri,
- Bulanık veya çift görme gibi görme sorunları,
- Nöbetler,
- İdrarını tutamamak,
- Kusma.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Aşağıdaki faktörler riski artırır:
Prematüre doğum: Erken doğan bebeklerde intraventriküler kanama veya beynin ventriküllerinde hidrosefali ile sonuçlanabilecek kanama riski daha yüksektir.
Hamilelik sırasındaki sorunlar: Hamilelik sırasında uterusta bir enfeksiyon, gelişmekte olan fetüste hidrosefali riskini artırır.
Riski artıran diğer koşullar şunlardır:
- Omurilik veya beyin lezyonu ve tümörleri,
- Sinir sistemi enfeksiyonları,
- Beyin kanaması,
- Şiddetli kafa travması.
Nasıl Teşhis Edilir?
Bir bebeğin kafasını düzenli olarak ölçmek hidrosefali teşhisine yardımcı olabilir.
Doğuştan hidrosefaliyi; rutin bir doğum öncesi ultrason taraması, gelişmekte olan fetüste gebelik sırasında hidrosefaliyi saptayabilir.
Doğumdan sonra bebeğin başı düzenli olarak ölçülür. Kafa büyüklüğündeki herhangi bir anormallik muhtemelen daha fazla teşhis testine yol açacaktır.
Bir ultrason taraması herhangi bir anormallik gösteriyorsa, beynin daha ayrıntılı görüntülerini veren MRI (manyetik rezonans görüntüleme) taraması veya CT (bilgisayarlı tomografi) taraması gibi başka testler yapılabilir.
Edinilmiş hidrosefali durumunda teşhis için doktorunuz çocuğunuzun tıbbi geçmişini inceler ve fizik muayenesi yapar. Daha sonra bazı test ve taramalar teşhiste kullanılabilir.
Normal basınçlı hidrosefalinin teşhisi daha zordur çünkü belirtiler daha incedir ve aniden ortaya çıkmaz.
Doğuştan ve Sonradan Oluşan Hidrosefali Tedavisi
Her iki hidrosefali türü de beyin üzerindeki baskıyı azaltmak için acil tedavi gerektirir; Aksi halde nefes alma ve kalp atışı gibi fonksiyonları düzenleyen beyin sapının ciddi şekilde hasar görme riski vardır.
Şant, bir drenaj sisteminin cerrahi olarak yerleştirilmesidir. Beyindeki fazla sıvıyı karın, göğüs boşluğu veya kalp odası gibi vücudun başka bir yerine boşaltmak için beyne bir kateter (valfli ince bir tüp) yerleştirilir. Genellikle, ihtiyaç duyulan tek şey budur ve başka bir tedaviye gerek yoktur.
Normal Basınçlı Hidrosefali Tedavisi
Normal basınçlı hidrosefali için şantlar da kullanılabilir. Ancak bazı hastalarda şantlar uygun olmayabilir. Uygunluğu kontrol etmek için birtakım başka işlemler de yapılabilir.
Komplikasyonlar Nelerdir?
Hidrosefali şiddeti, ne zaman geliştiği ve nasıl ilerlediği dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır. Bebek doğduğunda durum ilerlemişse, beyin hasarı ve fiziksel engelli olma olasılığı daha yüksektir. Vakalar çok şiddetli değilse ve tedavi uygun ve hızlı ise, durum günden güne düzelme eğilimi gösterir. Konjenital hidrosefali olan bebekler, uzun vadeli komplikasyonlara neden olabilecek bazı kalıcı beyin hasarları yaşayabilir. Aşağıdaki durumlar bu hasarlara örnek olabilir:
- Sınırlı bir dikkat süresi,
- Otizm,
- Fiziksel koordinasyon sorunları,
- Hafıza ile ilgili problemler,
- Konuşma sorunları,
- Görüş problemleri.
Önleme
Başta menenjit aşısı olmak üzere tüm aşıların yapıldığından emin olmak, hidrosefali riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Hamilelikte, düzenli doğum öncesi bakım, prematüre bebek sahibi olma riskini önemli ölçüde azaltabilir, bu da bebeğin hidrosefali geliştirme riskini azaltır.
Tüm aşılarınızı yaptırdığınızdan ve sizin için önerilen tüm taramalara katıldığınızdan emin olun.
Kafa yaralanmalarını önleme konusunda son derece dikkatli olun. Olası riskleri gözden geçirin ve yaralanmaların önüne geçmek için koruyucu tedbirler alın.
Çocuğunuzun yaşam ve oyun alanlarına dikkat edin.