Sonbahar ve sonrasında kış aylarının gelmesi ile birlikte grip salgınları da görülmeye başlayacak. Mevsimsel grip, kişiden kişiye kolayca yayılım gösteren akut viral bir enfeksiyondur. Mevsimlik influenza virüsleri dünya çapında dolaşır ve herhangi bir yaş grubundaki kişileri etkileyebilir. Mevsimsel influenza, yüksek riskli popülasyonlarda ciddi hastalıklara ve ölümlere neden olan ciddi bir halk sağlığı problemidir. Özellikle alerjik astımlı hastalar üzerinde ciddi sağlık sorunlarına yol açan grip, astım ataklarına bağlı olarak hastane yatışlarına yol açabilir.
Alerjisi olanlar için sonbahar mevsiminde polen, ev tozu ve küf gibi alerjenler burun akıntısı, hapşırmalar, gözlerde kızarıklıklar ve kaşıntılar ile birlikte nefes darlığı hırıltı, öksürük gibi astım şikayetlerine de yol açıp uykusuz geceler ve sonrasında devam eden yorgunluğa neden olabilir. Grip mevsimi ile aynı dönemlere denk gelen alerjik rinit ve astım şikayetleri grip ile karışabildiği gibi grip astım ve alerjik rinit şikayetlerinin daha kötü seyretmesine yol açabilir.
Grip salgınlarına influenza A ve B virüslerinin yol açtığını biliyoruz. Bu nedenle, ilgili influenza A ve B virüsleri mevsimsel influenza aşılarına dahil edilir.
En sık tespit edilen virüsler domuzu gribi olarak da bilinen İnfluenza A(H1N1) ve A(H3N2) alt tipleridir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hastalananların ve hastaneye yatırılanların artmasına yol açmaktadır. Grip hastalığı herkesin bildiği gibi oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Bu hastalık, aile içerisinde bir kişide görülse bile diğer aile bireylerinde çok kısa bir sürede aynı şikayetler ortaya çıkar. Özellikle toplu yerlerde çalışanlarda ciddi salgınlara yol açıp birçok kişiyi etkilemektedir. Grip aşıları her sene sonbahar aylarında ortaya çıkmaktadır. Riskli grupta yer alan kişilerin grip aşısı yaptırması Sağlık Bakanlığı tarafından da önerilmektedir.
Mevsimsel Grip Belirtileri Nelerdir ?
Sonbahar ve kış aylarının yaklaşması ile birlikte çoğumuzun geçirmiş olduğu grip hayatımızı olumsuz şekilde etkilemektedir. Grip şikayetleri başladığında kendimizce önlemler almaya çalışırız. Grip şikayetlerine baktığımızda
- Ateş (38 ˚C ve üzerinde ateş),
- Öksürük,
- Boğaz ağrısı,
- Burun akıntısı ve tıkanıklığı,
- Baş ağrısı, vücut ağrıları, titreme.
Nadiren kusma ve ishal gibi şikayetler görülürken ülkemizde de görmeye başladığımız domuz gribi gibi salgınlarda çok yüksek ateş ciddi sıkıntılara yol açmaktadır.
Mevsimsel grip, aniden başlayan ateş, öksürük (genellikle kuru), baş ağrısı, kas ve eklem ağrısı, şiddetli halsizlik (boğaz ağrısı hissi), boğaz ağrısı ve burun akması ile karakterizedir. Öksürük şiddetli olabilir ve 2 veya daha fazla hafta sürebilir. Çoğu kişi tıbbi yardıma gerek duymadan bir hafta içinde ateş ve diğer semptomlar iyileşir. Tekrarlayan ve devamlı burun akıntısı tıkanıklık gibi şikayetlerin alerjik nezleye bağlı olabileceği akılda tutulmalıdır.
Enfeksiyonun bulaşmasından hastalığa kadar geçen süre yaklaşık 2 gündür.
Grip aşısı yaptırması gereken kişiler kimlerdir?
Sağlık bakanlığı tarafından da belirtilen riskli grupta yer alan kişilerin grip aşısı yaptırması ciddi sorunlara yol açmadan grip mevsimini atlatmasını sağlayabilir.
- 65 yaş ve üzeri kişiler,
- 2 yaşın altındaki çocuklar,
- Hamileler,
- Bakımevi ve huzurevinde kalanlar,
- Kronik böbrek yetmezliği olanlar,
- Astım, kronik akciğer hastalığı olanlar,
- Kalp-damar sistemi hastalığı olanlar,
- Bağışıklık sistemi baskılanmış olanlar,
- Kan hastalığı olanlar, şeker hastalığı olanlar, nörolojik hastalığı olanlar, metabolik hastalığı olanlar, kronik karaciğer hastalığı olanlar, aşırı kilolu olanlar, sağlık çalışanları, grip için risk grubunda bulunmaktadır.
Hastalıklar hafiften şiddetli ve hatta ölüme kadar uzanır. Hastaneye kaldırılma ve ölüm çoğunlukla yüksek risk grubunda görülür. Dünya genelinde bu yıllık salgın hastalıkların yaklaşık 3 ila 5 milyon ağır hasta ve yaklaşık 250.000 ila 500.000 ölümle sonuçlanacağı tahmin edilmektedir.
Bu grupta bulunanlar mevsimsel grip aşılarını yaptırmalıdır. Hastalığı önlemenin en etkili yolu aşıdır. Grip aşısı, grip mevsimi boyunca yaptırılabilir.
Alerjik astımlı hastaların grip aşısı yaptırması gerekli midir?
Alerjik astımlı hastalar sonbahar aylarında ev tozu, küf ve polen maruziyetinin artmasına bağlı olarak şikayetlerinin artmasından şikayet ederler. Özellikle ev tozu ve küf alerjisi olan astımlı hastaların maruz kaldıkları alerjenlerin artması nefes darlığı hırıltı öksürük gibi şikayetlerin artmasına ve sonucunda astım atağı ile sonuçlanabilecek ciddi hastane yatışlarına yol açar.
Grip mevsiminde alerjenlerin artışı dışında ortaya çıkan grip salgınları astım ataklarının daha kötü olmasına hatta ölümle sonuçlanabilecek sorunlara yol açar.
Astımlı hastaların aşılanması son derece önemlidir. Astımı kontrol altında olan hastaların grip mevsiminde grip aşısı olması hem astım ataklarının daha kötü seyretmesini engeller hem de gribin yapabileceği ciddi sorunları engeller.
Sağlık Bakanlığı astımlı hastaların grip aşısı olmasıyla birlikte astımlı çocuk bulunan evlerde evdeki diğer kişilerin de grip aşısı olmasını önermektedir.
Astımlı hastalar ne zaman grip aşısı yaptırmalıdır ?
Grip, her yıl, ülkemizin de içinde bulunduğu coğrafyada, sonbahar aylarında başlayıp grip salgınları şeklinde seyredip daha sonra ilkbahar aylarında azalıp kaybolan bir seyir göstermektedir.
Grip enfeksiyonu sonbahar, kış aylarında daha çok karşımıza çıksa da her mevsimde ortaya çıkabilmektedir. Grip enfeksiyonlarının çoğu özellikle Ekim- Mayıs ayları arasında görülürken şimdilerde grip enfeksiyonlarının önemli bir kısmı Ocak ve Şubat aylarında ciddi salgınlar şeklinde görülebilmektedir.
Ülkemizde grip aşıları eczanelere genellikle eylül ayından itibaren gelmeye başlamaktadır ve bundan sonra aşılanmaya başlanmaktadır.
Aşının etkisi 7-14 gün içinde koruyucu antikorlar oluşmaya başladığı için 2 haftada sonra başlar. Grip aşıları kullanıma sunulduktan sonra grip salgını başlamadan önce Eylül-Ekim aylarında aşıların yapılması gerekir. Gribe yakalanmamış kişiler için grip aşısı grip sezonunun sonuna kadar uygulanabilmektedir.
İnfluenza aşısı, dolaşımdaki virüslerin aşılardaki virüslerle eşleşmesi durumunda en etkilidir. İnfluenza virüslerinin sürekli değişen doğası nedeniyle; dünyadaki Ulusal Grip Merkezleri ve WHO İşbirliği içindeki Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Küresel Grip Gözetim ve Yanıt Sistemi (GISRS), insanlarda dolaşan influenza virüslerini sürekli olarak izler. Değişen influenza komponentlerini de içerecek şekilde yılda iki kez aşılar güncellenmektedir. DSÖ, Kuzey ve Güney yarım kürede influenza mevsimleri için yılda iki kez mevsimsel grip aşısı önermektedir.
Grip aşıları her yıl değişime uğradığından, aşılar da her yıl değişir. Bu nedenle risk grubundaki kişilerin her yıl grip aşısı olması gerekmektedir.
Grip aşısının yan etkileri var mı?
Grip aşısı içinde aktif virüs olmadığından, aşının gribe yol açma ihtimali yoktur. Ancak, zaman zaman grip benzeri şikayetlere yol açabilmektedir. Aşı iyi tolere edilmektedir. Aşı sonrasında nadiren hafif kendiliğinden geçen nezle türü şikayetler görülebilmektedir. Sistemik ve kolda şişlik ağrı gibi lokal etkiler 24-48 saat içerisinde kaybolmaktadır.
Aşıya karşı alerjik reaksiyonlar çok nadiren görülmektedir. Alerjik astımı olan hastaların özellikle dikkat etmesi gereken şey grip aşısı tavuk yumurtasından yapılmaktadır. Alerjik astım ile birlikte yumurta alerjisi olan hastaların grip aşısı olmaması gerekir. Çok daha nadir olarak yumurta alerjisi dışında; önceki grip aşısının içinde bulunan koruyuculara karşı alerjik reaksiyon gelişen hastaların da grip aşısı olmaması gerekmektedir.
Grip aşıları ile nadir görülen diğer bir durumda Guillain-Barre gibi hastalıklara yol açabilmektedir.
Grip aşısının yapılması riskli olan kişiler kimlerdir?
- Yumurta alerjisi veya aşı ile alerjik reaksiyon geçirenler,
- Ateşli hastalık geçirmekte olanlar,
- 4 ayın altındaki hamileler,
- 6 ayın altındaki bebekler,
- Aşıya bağlı Guillain-Barre gibi kas veya periferik nöropati, demyelinizan hastalıklar gibi nörolojik sorun yaşayanlarda; grip aşısı yaptırmak risk oluşturabilmektedir.
Astımlı hastalar için grip tedavisi nasıl olmalıdır?
Astımlı hastalarda özellikle çocuklarda grip şikayetleri ortaya çıkarsa destekleyici tedaviler verilebilmektedir.
-Çocuğun dinlemesi,
-Bol sıvı alması,
-Ateş,
-Kas ağrılarını gidermek için ilaç alerjisi yoksa parasetamol içeren ateş düşürücü ağrı kesicilerin verilmesi önerilmektedir.
Çocuklarda burun tıkanıklığının serum fizyolojik ile açılması ayrıca sekresyonların aspire edilmesi çocukları rahatlatır.
Astımlı hastalarda ilk şikayetlerin başlamasından sonraki 24 – 48 saat içerisinde antiviral bazı ilaçların verilmesi bulguların daha az şiddetli olmasını ve daha kısa sürmesini sağlayabilmektedir.
Grip tedavisinde antibiyotiklerin yeri yoktur. Fakat astımı olanlarda uzun süre geçmeyen ateşi olan bakteriyel enfeksiyon olan hastalar için gereklidir. Virüsler üzerine etkili olmadıkları için grip tedavisinde antibiyotikler hiçbir yarar sağlamazlar.
Astım şikayetleri, grip ile birlikte artış göstereceği için hastaların astım için kullandıkları ilaçları düzenli kullanması gereklidir.
Alerjik astımı olan hastaların, grip mevsimi yaklaştığı bu dönemlerde alerji uzmanları ile görüşüp grip aşılarını yaptırması uygun olacaktır.