Omicron, kendisinden önce gelenlerin çoğundan daha bulaşıcı ve mevcut bağışıklıktan kaçma yeteneğine sahip görünen başka bir alt varyant daha üretti. “Eris” olarak adlandırılan EG.5 varyantının dünya çapında yaygınlığı giderek artıyor, ancak şu anda daha ciddi hastalıklara neden olduğuna dair bir bilgi henüz bulunmuyor. Dünya Sağlık Örgütü, Kovid’in EG.5 adlı yeni bir alt varyantının olduğunu aylar önce ilan etti. Eris olarak bilinen bu koronavirüs varyantının ülkemizde de görülmeye başlanması endişeleri de beraberinde getirdi. Eris varyatının ne olduğu ile ilgili pek çok soru sorulmaya başlandı. Bu yazımızda Eris varyantı ile ilgili merak edilenleri sizler için yazdık.
Eris varyantı belirtileri nelerdir?
Her ne kadar varyanttan bağımsız olarak tüm COVID-19 semptomlarının çok fazla farklılık göstermesi pek mümkün olmasa da şu anda hangi semptomların EG.5’e özgü olduğunu kesin olarak söylemek zor. Eris varyantının belirtileri ile ilgili veriler şimdilik eksik olsa da doktorlar bazı üst solunum yolu şikâyetlerinin bu varyantın belirtilerinde görüldüğünü belirtiyor:
- Burun akıntısı,
- Boğaz ağrısı,
- Öksürük,
- Tıkanıklık.
Bununla birlikte tat ve koku kaybı gibi diğer COVID-19 semptomları yeni varyantlarda daha az görülüyor.
Koronavirüs Eris varyantının diğer koronavirüs türlerinden farkı nedir?
Koronavirüs pandemisi başladığından bu yana virüsün farklı varyantları da ortaya çıkmıştır. Virüsün genetik yapısında zamanla meydana gelen değişiklikler varyantların oluşmasına zemin hazırlıyor. İlk olarak şubat ayında tanımlanan EG.5 yani Eris varyantı, Kasım 2021’de ortaya çıkan ve birçok alt değişkene sahip olan Omicron varyantının soyundan geliyor. Bununla birlikte, Eris varyantının spike proteininde (virüsün konakçı hücreye girişini kolaylaştıran kısım), bir enfeksiyon veya aşılama sonrasında edinilen bağışıklığın bir kısmından potansiyel olarak kaçabilen yeni bir mutasyon vardır. Bu da Eris varyantının daha hızlı yayılma eğiliminde olduğunu ve bağışıklık sistemine daha fazla direnç gösterebileceği anlamına geliyor. Dünya Sağlık Örgütü, EG.5’i “ilgi konusu değişken” olarak sınıflandırmıştır; bu, onu daha bulaşıcı veya şiddetli hale getirebilecek mutasyonlar nedeniyle ülkelerin onu diğer türlerden daha yakından izlemesi gerektiği anlamına gelir.
Eris varyantı son mutasyon mu?
Virüsler mutasyona uğrar, bu nedenle yeni bir SARS-CoV-2 türünün (COVID-19’a neden olan virüs) ortaya çıkıp yayılmaya başlaması şaşırtıcı bir durum değildir. Bu yaz, bu türe EG.5 veya daha çok bilinen şekliyle Eris adı verildi. Omicron’un soyundan gelen Eris, bazı ülkelerdeki en baskın koronavirüs alt değişkeni olup, diğer tüm türlerden daha fazla insana bulaşıyor. Her ne kadar ilk raporlar daha bulaşıcı olabileceğini gösterse de EG.5 şu ana kadar hastalığın ciddiyeti açısından herhangi bir alarm vermiyor. Eris varyantı daha baskın bir varyant olarak nitelendirildiği için daha çok bilinse de son varyant değildir.
Eris varyantı ne kadar yaygın?
EG.5 ilk olarak 17 Şubat 2023’te rapor edildi ve 19 Temmuz 2023’te, davranış şeklini etkilediğinden şüphelenilen genetik değişikliklere sahip ve daha hızlı yayılmanın erken sinyallerini taşıyan bir “izleme altındaki varyant” olarak tanımlandı. Eris varyantı 7 Ağustos 2023 itibarıyla EG.5, Asya, Kuzey Amerika, Avustralya ve Avrupa’da 51 ülkede tespit edilmişti. Ancak ülkelerde görülme sıklığı giderek artış gösteriyor ve bu sayı günden güne değişiyor. Geçtiğimiz günlerde Sağlık Bakanlığı ülkemizde de Eris varyantının görüldüğünü açıkladı.
Eris varyantından korunmak için neler yapılmalıdır?
Diğer Kovid türlerinde olduğu gibi, ciddi hastalık riski; yaşlı veya altta yatan ciddi sağlık sorunları olan kişiler için en yüksek düzeyde olmaya devam ediyor. Bu nedenle bu gruptaki kişilerin korunma önlemlerine daha çok dikkat etmesi gerekiyor. Uzmanlar güncel hatırlatma aşılarının yapılmasının hastalığa karşı koruma sağlayacağını belirtiyor. Eris varyantından korunmak için alabileceğiniz bazı önlemler şunlardır:
Kişisel hijyen kurallarına ve sosyal mesafeye dikkat etmek,
Elleri sık sık yıkamak,
Hasta olan kişilerden mümkün olduğunca uzak durmak,
Sıklıkla temas edilen yüzeyleri dezenfekte etmek,
Kapalı ve kalabalık alanlardan uzak durmak mümkünse bu alanlarda maske takmak,
Dengeli ve bağışıklığı güçlendirici bir beslenme şeklini benimsemek,
Virüsün yayılmasını önlemek için hasta olunduğunda mümkün olduğunca evde kalmak.
PCR testi ile Eris varyantı tespit edilebilir mi?
Yalnızca semptomlara bakarak COVID-19 olup olmadığınızı belirlemek zor olduğundan, enfeksiyonu doğrulamanın en iyi yolu test yapmaktır. Sağlık uzmanları tarafından uygulanan PCR testleri Eris varyantını tespit edebilir.
Eris Varyantı Hakkında Sık Sorulan Sorular
EG.5 nedir ve neden Eris olarak adlandırılmıştır?
Koronavirüs ortaya çıktığı günden beri değişiyor, mutasyona uğruyor ve git gide farklılaşıyor. Yeni genetik versiyonlar da varyantlar olarak adlandırılıyor. EG.5, Kovid’in Omicron varyantının bir başka yan ürünüdür ve Dünya Sağlık Örgütü bu varyantı Eris olarak adlandırmıştır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bu varyant ilk kez Şubat 2023’te görüldü ve vakalar giderek artıyor.
Eris daha mı tehlikeli?
Mevcut kanıtlara dayanarak Eris varyantının diğer varyantlardan daha tehlikeli olduğuna yönelik bir durum bulunmuyor. DSÖ yetkilileri, alt değişkenin daha ciddi hastalığa neden olduğuna dair bir öneri bulunmadığını ve risklerin diğer mevcut değişkenlerden daha yüksek olmadığını söylüyor.
Eris varyantı kimlerde risk oluşturuyor?
Eris varyantından kaynaklanan bir ölüm henüz rapor edilmemiştir. Ancak diğer varyantlarda olduğu gibi altta yatan kronik hastalığı olan kişilerde ve yaşlılarda virüs daha ağır belirtilere neden olabilir.