Egzama, cilt tahrişine ve iltihaplanmaya neden olan bir grup durumu ifade eder. Araştırmacılar egzamanın kesin nedeni konusunda emin değilken, kanıtlar genlerdeki değişikliklerin, bağışıklık sistemi ile ilgili sorunların ve çevresel tetikleyicilere maruz kalmanın hepsinin egzama gelişimine katkıda bulunduğunu gösteriyor. Araştırmalar, egzamanın kabaca 5 çocuktan 1’ini ve 50 yetişkinden 1’ini etkilediğini gösteriyor. Egzama normalde kronik bir cilt rahatsızlığı olan atopik dermatiti ifade eder. Enflamasyona neden olarak kuru ve kaşıntılı cilt ile sonuçlanır. Cilt ayrıca çizildiğinde berrak sıvı akabilir. Egzamanın gelişmesinde genetik ve çevresel faktörlerin rolü olabilir. Herkes egzama geliştirebilirken, araştırmalar alerjisi, astımı ve egzaması olan kişilerin kendilerinin egzama gelişen çocuklara sahip olma olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu nedenle egzama ve genetik arasında bağlantı olduğunu söyleyebiliriz.
Egzama kalıtsal mıdır?
Herkes egzama geliştirebilir. Ancak kişinin ailesinde egzama varsa, egzama olma olasılığı da artar. 2015 yılında yapılan bir araştırma, atopik egzamayı kalıtım yoluyla alma şansının yaklaşık %75 olduğunu buldu.
Genler, protein yapmak için talimatlar içeren genetik bilgiyi taşır. Her insan, her bir ebeveynden birer tane olmak üzere, her genin iki kopyasına sahip olacaktır. Bir kişi, egzama geliştirme şansını artıran mutasyona uğramış genleri ebeveynlerinden birinden veya her ikisinden miras alabilir. Araştırmacılar egzamanın genetiğini tam olarak anlamasa da kanıtlar, birkaç genin durumun gelişimine katkıda bulunabileceğini ve daha nadir durumlarda tek bir kalıtsal gen mutasyonunun egzamaya yol açabileceğini düşündürmektedir.
Böyle bir gen, lenfositlerin düzgün çalışması için gerekli olan bir proteini yapma bilgisini taşıyan CARD11’dir. Lenfositler, vücudu enfeksiyonlardan koruyan bağışıklık hücreleridir.
CARD11 genindeki mutasyonlar, zayıflamış bir bağışıklık sistemi nedeniyle atopik egzamaya neden olabilir. Araştırmacılar, atopik egzamalı kişilerde bulunabilecek en az beş CARD11 mutasyonu tanımladılar. 2017 yılında yapılan bir araştırma, kalıtsal iki CARD11 geninden bir kopyadaki mutasyonun atopik egzamaya neden olmak için yeterli olduğunu buldu.
Egzama gelişiminde rol oynayan bir diğer gen, protein taşınması ve hücre sinyalizasyonunda yer alan bir proteini kodlayan KIF3A’dır. 2020’de yapılan bir araştırma, KIF3A’daki genetik varyasyonun atopik egzama geliştirme riskini artırabileceğini buldu. Bunun nedeni cilt bariyerinin zayıflaması ve ciltten su kaybıdır.
Egzama gelişimine katkıda bulunabilecek bir başka gen de FLG’dir. Bu gen, protein filagrin üreten profilaggrin’i kodlar. Bu protein cilt bariyerinin korunmasında ve cildin nemlenmesinde rol oynar. FLG genindeki mutasyonlar ile atopik egzama gelişimi arasında güçlü bir ilişki vardır. Atopik egzamalı kişilerin %20-30’unda FLG gen mutasyonu vardır. Araştırmacılar, atopik egzamalı kişilerde 40 FLG mutasyonu tespit ettiler. Atopik egzama, FLG geninin her iki kopyasında da mutasyona sahip kişilerde genellikle daha şiddetlidir.
Egzama nasıl oluşur?
Egzama normalde vakaların %70’inde 5 yaşından önce ortaya çıkar. Egzamaya tam olarak neyin neden olduğu şu anda bilinmemektedir. Ancak araştırmacılar, genlerin ve çevresel tetikleyicilerin bir kombinasyonunun sorumlu olduğuna inanıyor. Yani egzama ve genetik arasında bir ilişki vardır. Bir kişi mutasyona uğramış genleri ebeveynlerinden miras alabilir veya yaşamları boyunca bir gen mutasyonu kazanabilir. Bir kişi, egzama olasılığını artıran bir gene sahip olabilir, ancak bu gen, çevresel bir faktöre maruz kalana kadar aktif olmayabilir.
Diğer faktörler ve tetikleyiciler de egzama gelişimine neden olabilir. Bir kişi, belirli maddelere karşı alerji veya tahrişten kaynaklanan egzamaya sahip olabilir. Bu kontakt dermatit olarak bilinir.
Kontakt dermatit, cildin kaşınmasına neden olur; ayrıca kızarıklık ve kabarcıklar gelişebilir. Kontakt dermatitin yaygın tetikleyicileri şunları içerir:
Nikel,
Kokular,
Lateks,
Zehirli sarmaşık, zehir ve zehirli sumak içinde bulunan urushiol,
Dezenfektanlar,
Tarım ilacı,
Deterjanlar,
Sabunlar,
Bitkiler.
Çevresel ve biyolojik faktörler de egzamaya neden olabilir. Örneğin stres veya tütün kullanımı dishidrotik egzama adı verilen bir egzama türüne neden olabilecek şeyler arasındadır.
Atopik egzama riskini artırabilecek diğer faktörler şunlardır:
Hava kirleticiler,
Su sertliği,
Tütün dumanına maruz kalma,
Diyet,
Alkol tüketimi,
Kentsel ortamlarda yaşamak.
Egzama bulaşıcı mıdır?
Egzama bulaşıcı değildir. Bu, bir kişinin durumu olan biriyle temas halinde olmaktan egzama alamayacağı anlamına gelir.
Bununla birlikte, egzamanın neden olduğu cilt çatlaması nedeniyle, egzamalı bir kişi enfeksiyonlara karşı daha savunmasız olabilir. Cilt enfeksiyonları egzamalı kişilerde yaygındır ve bu enfeksiyonlar bulaşıcı olabilir.
Örneğin, atopik egzaması olan kişilerde egzama herpetikum gelişme riski daha yüksektir. Bu, herpes simplex 1 (HSV-1) virüsünün neden olduğu bir enfeksiyondur. Deride ağlayabilen veya kanayabilen kabarcıklara neden olur. Egzama herpetikum bulaşıcıdır.