Koronavirüse karşı aşılama programlarının yoğunlaşmasıyla birlikte herkes aşıların yan etkileri hakkında araştırmalara başladı. Aşı karşıtı olanlar da bu yan etkileri öne sürmektedir. Bu yan etkilerden birisi de Biontech Covid-19 aşısı sonrası kanamaya neden olduğu veya pıhtı yaptığına yönelik endişelerdir. Sizler için bu konuyu detaylı bir şekilde araştırdık.

COVID-19 Aşıları ve Pıhtılaşma

Aşılama, koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) pandemisini sona erdirmek veya kontrol altına almak için en umut verici yaklaşım olarak kabul edilir. Mevcut aşıların son derece güvenli ve etkili olduğu kanıtlanmıştır.

2021 yılının Şubat ayının sonlarında, adenoviral vektör bazlı bir aşı olan AstraZeneca aşısını olan az sayıda kişide pıhtılaşma (protrombotik bir sendrom) gözlendi. Daha sonra, yine bir adenoviral vektöre dayanan Johnson&Johnson olan az sayıda kişide benzer bulgular gözlendi. Bu sendrom, aşı kaynaklı immün trombotik trombositopeni (VITT) olarak belirlenmiştir. Ayrıca trombositopeni sendromu (TTS) ve aşı kaynaklı protrombotik immün trombositopeni (VIPIT) ile tromboz olarak da adlandırılmıştır.

Tromboz pıhtı demektir. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombosit dediğimiz kan hücrelerinin kümelenmesine yani pıhtı oluşturmasına tromboz denilmektedir. Vektör kaynaklı COVID aşılarının yapılmasından sonra çeşitli nedenlerle kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombositlerin kümelenmesine neden olmaktadır. Bu da  pıhtıya neden olmakta ve trombosit sayısının azalmasına neden olarak kanamaya eğilimi artırmaktadır.

Hangi Koronavirüs Aşıları Pıhtıya Neden Olur?

Koronavirüs aşısına bağlı pıhtı oluşmasıyla ilgili yan etki bildirimleri Johnson&Johnson ve AstraZeneca vektör aşıları için bildirilmiştir. Johnson&Johnson aşısı sonrası bu yan etki çok nadirdir. Özellikle 18 ile 49 yaşları arasındaki her bir milyon aşılanmış kadında yaklaşık 7 kişide meydana geldiği bildirilmiştir. 50 yaş üstü kadınlar ve her yaştan erkekler için bu olumsuz yan etki nadirdir. Gerek AstaZenaca gerekse Johnson&Johnson aşıları sonrası pıhtılaşma vakaları nadir de olsa bildirilmektedir. Biontech için ise bu yan etki çok daha nadir olarak bildirilmektedir.

Nisan 2021’in başında, Avrupa’da AstraZeneca aşısı olan 34 milyon kişi başına 169 serebral venöz sinüs trombozu (CVST) ve 53 splanknik ven trombozu (SVT) vakası bildirildi ve toplamda milyon başına 6.5 olay rapor edilmiştir.

ABD’de mRNA aşılamasının ardından yirmi belirgin ikincil immün trombositopeni vakası rapor edilmiş ve gözden geçirilmiştir.

Sonuçta vektör aşıları olan  AstraZeneca ve Johnson&Johnson aşıları sonrası nadiren kanda pıhtılaşmaya neden olabilirken Biontech covid-19 aşısı sonrası daha da nadir pıhtılaşmaya neden olabilmektedir. Türkiye’de vektör aşıları mevcut değildir ve Biontech aşısının da yan etki olarak pıhtı yapma riski oldukça düşüktür. Biontech aşısının pıhtı yapma riskine göre faydaları daha ağır basmaktadır.

Aşı Sonrası Pıhtılaşma Ne Gibi Belirtilere Neden Olur?

Özellikle vektör aşılarından sonra tromboz yani pıhtılaşma sorunları beyinde, bacakta, dalakta ve vücudun birçok organında görülebilmektedir.

Bu sendrom muhtemelen aşılamadan 5 ile 10 gün sonra başlar ve vakaların tipik olarak aşılamadan sonraki 5 ile 30 gün arasında tanımlanmasına yol açmaktadır. Aşı sonrası 5-10 gün sonrasında vücudunuzun herhangi bir yerinde kırmızı noktalar, morluklar görmeniz halinde doktorunuza danışmanız gerekir. Bazen bacaklarda ağrı, morluk ile kendini gösterebilir. Beyinde pıhtı oluşması sonucu tek taraflı kollarda veya bacaklarda güç kaybı gelişmesi olabilmektedir. Bazen bacaktaki pıhtı akciğere giderek ani nefes sıkışmasına neden olabilmektedir.

Vektör Aşıları Neden Pıhtılaşmaya ve Kanamaya Yol Açıyor?

Vektör aşılarına bağlı pıhtılaşma ve kanama sorunlarının kesin mekanizması bilinmemekle birlikte farklı mekanizmalar ortaya atılmıştır. Bunlardan bir tanesi aşının vücuda taşınmasını sağlayan vektör olarak kullanılan Adenovirüse karşı gelişen antikorların trombositlerin kümelenmesine neden olduğu ve bunun da kanamaya neden olduğu bildirilmektedir. Ayrıca koronavirüse karşı oluşan antikorların ve aşı yapılan kişinin cinsiyeti, yaşı ve genetik faktörlerine bağlı gelişebildiği bildirilmektedir.

Sonuç Olarak

  • Koronavirüse karşı yapılan aşılardan Johnson&Johnson ve AstraZeneca aşıları uygulanan kişilerde bir milyon dozda sadece 7 vakada pıhtılaşma görülme riski vardır. 
  • Biontech covid-19 aşısı sonrası pıhtılaşma sorunu çok daha nadirdir.
  • Türkiye’de pıhtılaşma riski yapabilecek aşı Biontech aşısı olmakla birlikte bu yan etki oldukça nadirdir.
  • Aşı sonrası pıhtılaşma sorunu genetik faktörlere yaşa ve cinsiyete bağlı değişebilmektedir.
  • Pıhtılaşma sorunu genellikle 18-49 yaşındaki kadınlarda görülmektedir.
  • 50 yaş üstündekilerde ve her yaştaki erkeklerde pıhtılaşma riski yüksek değildir. 
  • 50 yaşından küçük olan kadınlar oldukça nadir bir yan etki olan pıhtılaşma yan etkisi için aşıdan sonraki 5 ile 10 gün içinde  vücutta kırmızı noktalar, morluklar, bacak ağrısı, tek taraflı kol ve bacakta güç kaybı, görme problemi gibi sorunlar olması durumunda doktora başvurmalıdır. Bu durumun oldukça nadir olduğu da akılda tutulmalıdır. 
  • Aşıların faydaları göz önünde tutulduğunda, aşıların faydaları riskine göre çok daha yüksektir. 

Randevu ve Bilgi Formu