Besin alerjisi, bir besine karşı bağışıklık sisteminin anormal yanıtı ile ilişkili olarak ortaya çıkan, her alınmada tekrarlayan sağlık üzerindeki istenmeyen etkilerdir. Hayatı tehdit eden çok ciddi reaksiyonlara neden olabilmesi nedeni ile büyük önem taşımaktadır. Besin alerjisi bölümü bu gibi durumlarla ilgilenmektedir.
Besin alerjisi için risk faktörleri nedir?
Besin alerjisi genetik, çevresel nedenler ve gen-çevre etkileşimi sonucunda gelişmektedir. Besin alerjisi özellikle anne, baba veya kardeşinde alerjik hastalığı olan çocuklarda daha sık görülmektedir. Fakat tek bir gen sorumlu olmadığı için bu etki yatkınlık şeklinde olmaktadır.
Erkek cinsiyet, Asyalı veya siyah ırk, bağırsağın yararlı mikroplarının ortadan kalkması, vitamin D eksikliği, omega 3 ve antioksidan yiyeceklerin alımında azlık, antiasit ilaç kullanımı, obezite ve ek besinlere başlanmasında gecikme besin alerjisini artıran risk faktörleri olarak ileri sürülmektedir.
Çocukluk çağı aşıları ile besin alerjisi arasında herhangi bir ilişki saptanmamıştır.
Besin alerjisine en sık neden olan yiyecekler hangileridir?
En sık görülen besinler süt, yumurta, soya, yer fıstığı, kuruyemişler buğday, balık ve kabuklu deniz ürünleridir. Çocuklarda en sık inek sütü, yumurta, soya ve buğday alerjisi görülürken, fıstık, kuruyemiş ve deniz ürünleri herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir.
Besin alerjisi şüphesi olan çocuk hangi doktora götürülmelidir?
Besin alerjisi belirtileri görüldüğü zaman çocuğunuzu, çocuk alerji uzmanına götürmeniz yararlı olacaktır. Çünkü Çocuk alerji uzmanları bu konuda en eğitimli ve deneyimli uzmanlardır.
- Besin alerjisi çok çeşitli bulgularla ortaya çıkmakta ve hayatı tehdit eden şiddetli reaksiyonlar olabilmektedir. Doğru tanı konulmaz ve en kısa sürede diyete başlanmazsa tehlikeli reaksiyonlar olabileceği gibi, yanlış teşhis konulması durumunda da gereksiz diyet yapılarak anne ve çocuğun sağlığı etkilenebilmektedir.
- Çok çeşitli ve birden fazla besin alerjiye neden olabilir. Bu nedenle besin alerjisi tanısı zordur ve bu konuda eğitimli ve deneyimli bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.
- Besin alerjisi alerjiye yatkın çocuklarda ilk ortaya çıkan hastalık olabilir. Teşhisi konulup tedavisi başlanmamış besin alerjisi olan bir çocukta yaş büyüdükçe astım ve alerjik hastalık gelişme riski de artmaktadır. Bu nedenle astım ve alerjik hastalıkların belirtileri yönünden de dikkatli olunması ve bu konuda deneyimli bir uzman tarafından izlenmesi gerekmektedir.
Besin alerjisi için alerji testi kaç yaşında yapılmalıdır?
Ciltten alerji testi 1 aydan sonra yapılabilmektedir. Besin alerjisi bebeklik döneminde başladığı için şüphelenildiği zaman testin yapılması gerekmektedir. Üç veya beş yaşında sonra cilt alerji testi yapılabilir bilgisi kesinlikle doğru değildir.
Besin Alerjisi için Yapılabilen Testler;
-Deri prick testi (Ciltten yapılan test),
-Yama testi (Patch test),
-Besin yükleme testleri,
-Metal alerji testleri,
-Serum alerji testleri,
-Penisilin ve diğer antibiyotik alerji testleri,
-Lokal anesteszik ve genel anestezik alerji testleri.
Alerji Testi yaptırmaya gelirken nelere dikkat etmeliyim?
Alerji testinin 1 hafta öncesinden, alerji testleri sonuçlarını etkileyebilen bazı ilaçların kesilmesi gerekir. Bu ilaçlardan bazıları; öksürük şurupları, soğuk algınlığı ilaçları, alerji ilaçlarıdır. Antibiyotik ve nefes yoluyla alınan ilaçlar alerji testlerini etkilemez. Alerji testi yapılırken çocukta nefes sıkışıklığı olmaması gerekir.
Alerji testi kaç yaşına yapılabilir?
Her yaşta yapılabilmekle birlikte, gıda testleri 1-2 aylıktan itibaren yapılabilir. Astım ve alerjik nezle için ise, alerji testleri 1-2 yaşından itibaren yapılabilmektedir.
Sonuç olarak;
- Besin alerjisi sıkılığı bütün dünyada giderek artmaktadır.
- Besin alerjisi her yaşta ortaya çıkabilir fakat çocuklarda daha sık görülmektedir. Çocuklarda besin alerjisinin en önemli nedeni genetik olmakla birlikte birçok çevresel faktör de gelişimine etki etmektedir.
- Besin alerjisi çok çeşitli belirtilerle ortaya çıkar. Ciltte hafif kızarıklık ve kaşıntıdan, anafilaksi denen şoka kadar giden belirtiler olabilir.
- Besin alerjisi teşhisinde alerji testi 1 aydan sonra yapılabilir.
- Tek başına kan ve/veya deri alerji testleri ile besin alerjisi teşhisi konulamayabilir. En güvenilir yöntem besin yükleme testidir.
- Besin alerjili çocuğun bu konuda deneyimli çocuk alerji uzmanı tarafından değerlendirilip teşhis konulması ve izlenmesi çok önemlidir.
- Tedavide en önemli nokta tolerans gelişene kadar alerjiye neden olan besinden uzak durulmasıdır.
- Şiddetli reaksiyon olan çocuklarda adrenalin oto enjektörü bulundurulmalı ve gerekli durumlarda hastaneye gidene kadar hayat kurtarıcı olarak hemen yapılmalıdır.
- Hastaların yaklaşık yarısında alerjik olan besine, hastalığın şiddetine ve tutulan sisteme göre değişmekle birlikte 5 yaş civarında tolerans gelişmektedir.
- Toleransın geciktiği durumlarda bu konuda deneyimli çocuk alerji uzmanları tarafından immünoterapi (aşı tedavisi) denenebilir.