Boğmaca, Bordetella pertussis (veya B. pertussis) bakterisinin neden olduğu solunum sistemi enfeksiyonudur. Esas olarak, henüz aşılarla korunmayan 6 aylıktan küçük bebekleri ve bağışıklığı azalmaya başlayan 11 ile 18 yaş arasındaki çocukları etkiler. Boğmaca, çocuk nefes aldığında şiddetli öksürük nöbetlerine neden olur.
Boğmaca Belirtileri Nelerdir?
Boğmacanın ilk belirtileri soğuk algınlığına benzer ve şunları içerir:
- Burun akıntısı,
- Hapşırma,
- Hafif öksürük,
- Düşük dereceli ateş.
Yaklaşık 1 ile 2 hafta sonra kuru, tahriş edici öksürük, öksürük nöbetlerine dönüşür. Bir dakikadan fazla sürebilen bir öksürük nöbeti sırasında çocuk kırmızıya veya mora dönebilir. Akabinde, çocuk nefes alırken karakteristik boğmaca sesini çıkarabilir veya kusabilir.
Bazen bebekler daha büyük çocuklar gibi öksürmezler. Bebekler yüzü kızararak nefes nefese kalıyormuş gibi görünebilir ve çok kötü nöbetler sırasında birkaç saniyeliğine nefes almayı bırakabilir.
Yetişkinler ve gençler, uzun süreli öksürük nöbetleri yerine daha hafif veya farklı belirtilere sahip olabilir.
Boğmaca Bulaşıcı Mıdır?
Boğmaca oldukça bulaşıcıdır. Bakteri, enfekte bir kişinin burnundan veya ağzından gelen küçük sıvı damlaları yoluyla kişiden kişiye yayılır. Kişi hapşırdığında, öksürdüğünde veya güldüğünde bunlar havaya karışabilir. Diğerleri daha sonra damlaları teneffüs ederek veya damlaları ellerine alıp sonra ağızlarına veya burunlarına dokunarak enfekte olabilirler.
Enfekte kişiler, öksürük başladıktan yaklaşık 2 hafta sonrasına kadar hastalığın en erken evrelerinde bulaşıcıdır. Antibiyotikler, antibiyotik tedavisinin başlamasını takiben bulaşıcılık süresini 5 güne kadar kısaltır.
Önleme
DTaP (difteri, tetanoz, aselüler boğmaca) bağışıklığının bir parçası olan boğmaca aşısı ile boğmaca önlenebilir. DTaP aşıları rutin olarak bir çocuğun altıncı doğum gününden önce beş doz halinde verilir. Bağışıklığın azalması durumunda ek koruma için uzmanlar, 11-18 yaş arasındaki çocukların, ideal olarak 11 veya 12 yaşlarındayken, yeni karma aşının (Tdap adı verilen) güçlendirici aşısını yaptırmalarını tavsiye ediyor. Tdap aşısı, DTaP’ye benzer ancak daha düşük konsantrasyonlarda difteri ve tetanoz toksoidi içerir. Ayrıca, ergenlik çağına gelmemiş veya ergenlik çağındayken almayan yetişkinlere de verilmelidir. Aşı, daha önce aşı olup olmadığına veya en son ne zaman yapıldığına bakılmaksızın, her hamileliğin ikinci yarısında tüm hamile kadınlara önerilir.
Bebeklerle yakın temasta olan kişiler için aşı yaptırmak özellikle önemlidir. Çünkü bebekler boğmaca nedeniyle ciddi ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden komplikasyonlar geliştirebilir. Bir yetişkinin boğmacaya karşı bağışıklığı zamanla azalır. Bu nedenle aşı olmak ve kendinizi enfeksiyona karşı korumak, bebeğinizi veya çocuğunuzu onu kapmaktan korumaya da yardımcı olur.
Boğmaca olan biriyle yaşayan veya yakın temasta bulunan kişiler, daha önce aşılanmış olsalar bile, hastalığın yayılmasını önlemek için antibiyotik almalıdırlar. Beş doz aşının tamamını almamış küçük çocukların, enfekte bir aile üyesine maruz kalması durumunda ek doza ihtiyacı olabilir.
Kuluçka Süresi
Kuluçka süresi (enfeksiyon ile semptomların başlaması arasındaki süre) genellikle 7 ile 10 gündür, ancak 21 güne kadar uzayabilir.
Boğmaca genellikle uzun süreli semptomlara neden olur. 1 ile 2 hafta soğuk algınlığı semptomları, ardından 3 aya kadar şiddetli öksürük belirtileri yaşanır. Son aşama, semptomların kademeli olarak ortadan kaldırılmasıyla birkaç hafta daha iyileşmeden oluşur. Bazı çocuklarda iyileşme süreci aylarca sürebilir.
Boğmacanın Tedavisi
Çocuğunuzun boğmaca olduğundan şüpheleniyorsanız vakit kaybetmeden çocuğunuzun doktoruna başvurun. Tanı koymak için doktorunuz tıbbi öykü alacak, kapsamlı bir fizik muayene yapacak ve laboratuvarda kontrol edilmek üzere burun ve boğaz mukus örnekleri alabilir. Kan testleri ve göğüs röntgeni de yapılabilir.
Boğmaca antibiyotiklerle tedavi edilir. Gerekli olması durumunda aile üyelerinin de ilaç kullanması muhtemeldir. Boğmaca olan bazı çocukların hastanede tedavi edilmesi gerekir. Bebekler ve daha küçük çocuklar, zatürre gibi sorunlar için daha büyük risk altında oldukları için hastaneye kaldırılma olasılıkları daha yüksektir. 6 aylıktan küçük bebekler için boğmaca hayatı tehdit edici olabilir, bu nedenle neredeyse her zaman hastanede tedavi görmeleri gerekir.