Yetişkinlerde alerji ve atopi, Alerji doğuştan itibaren genetik yatkınlığı olan bazı kişilerde çevremizde bulunan ve alerjen olarak adlandırılan, normalde zararsız madde ya da maddelere karşı vücudun aşırı derecede abartılı ve zararlı bir savunma tepkisi göstermesidir.

Alerji vücudumuzun bağışıklık sisteminin kendisinden olmayan ve aslında zararsız şeylere karşı gösterdiği aşırı tepki olarak tarif edilebilir. Bu tanımda iki önemli nokta var. Birincisi; vücudumuzun bir parçası ya da yapı taşı olmayan, ancak bir şekilde vücudumuzla ilişki kuran ve temasa geçen faktörlerin olması. Örneğin; yiyecekler, polenler, böcek ısırıkları, ilaçlar, hayvanlar gibi… İnsan vücudunun dış dünyayla ilişki kuran sistemleri olan cildimiz, mide-bağırsak sistemimiz ya da solunum sistemimiz ortamda olup biten şeylere karşı tepkisiz kalmaz. Kendisini korumaya savunmaya yönelik tepkiler verir. İkinci önemli nokta da bu tepkinin bazı insanlarda aşırı olduğudur.

Yetişkinlerde Alerji ve Atopi Nasıl Gelişir

Yetişkinlerde alerjinin nasıl geliştiğine bakıldığında bağışıklık sistemimizin bizi korumakla görevli savunma hücrelerinin alerjen olarak adlandırılan ve vücudu duyarlaştıran (yani hassas hale getiren) maddelere karşı aşırı ve zararlı olabilecek bir yanıt verdiği görülür. Alerjenler inhale edilerek solunum yoluyla, besinler ve ilaçlar şeklinde ağızdan yutularak, deri veya mukozadan temas ya da enjeksiyon yoluyla vücuda girebilir.

Vücudumuza bu şekilde giren alerjen, normal kişilerde IgG antikorlarının sentezlenmesiyle koruyucu tipte immün cevaba (bağışıklık yanıtına) neden olurken alerjiye eğilimli kişilerde bir dizi reaksiyon sonrası spesifik immünoglobülin E antikorlarının sentezlemesi için bazı kan hücrelerini uyarır. Oluşan IgE antikorları kişiyi bu alerjene karşı duyarlı hale getirir. Bu alerjen ile daha sonraki karşılaşmada, alerjik kişilerin şikayetlerinin ortaya çıkmasında en önemli görevi üstlenen mast hücrelerine tutunmuş olan IgE antikorlarına bağlanır ve bu hücrelerden kaşıntı şikayetinde en önemli faktör olan histamin ve diğer bazı güçlü kimyasal mediyatörlerin salınımıyla tipik alerjik semptomlara yol açar. Kullandığımız antihistaminik ilaçlar bu yüzden kaşıntımızı ortadan kaldırabilmektedir.

Bağışıklık sistemi yabancı maddelere karşı bizi savunma görevini üstlenmiştir. Bu oldukça karmaşık bir süreçtir. Ancak bazen bağışıklık sistemi kendi kontrolünü kaybeder ve tehdit ya da tehlike oluşturmayan, birçok kez karşılaştığımız bazı maddelere karşı aşırı tepki vermeye başlar. Bu tepki daha sonra ne yazık ki bağışıklık sistemimiz tarafından unutulmaz, tam aksine daha güçlü olarak devam eder. Sonuçta organizmaya zararı olan bu reaksiyona hipersensitivite “aşırı duyarlılık” ya da “alerji” denilmektedir. Bu sadece bir reaksiyon yani tepki değildir. Çünkü çeşitli yollarla, vücudun farklı organlarında ve değişen şiddet derecelerde çeşitli alerjik hastalıklar olarak karşımıza çıkar. Alerjik hastalık alerjiye yatkın yapısı olan kişilerde alerji belirtilerinin görülmesi durumudur.

Alerjik hastalıkların başlıca şunlardır;

  • Alerjik rinit (saman nezlesi),
  • Astım,
  • Egzama,
  • Besin alerjisi,
  • Göz alerjisi,
  • İlaç alerjisi,
  • Böcek alerjisi,
  • Lateks alerjisi,
  • Temas alerjisi,
  • Ürtiker gibi hastalıklardır.

Yetişkinlerde Alerjiye Yatkınlık (Aatopi) Nedir?

Her insan doğarken genetik kodlarını üzerinde taşır ve bu genetik kodlardan bazıları alerjenlere karşı aşırı yanıt oluşturmamıza yani alerjiye yatkın olmamıza yol açar. Atopi  yani alerjiye yatkınlık bir kişinin genetik olarak alerji gelişimine eğilimli olması halidir.

Hangi Hastalıklar Atopiktir?

Her alerjik hastalık atopik değildir. Başlıca atopik hastalıklar alerjik rinit, alerjik astım ve atopik dermatittir. Bu hastalıkların temel özelliği genetik faktörlerin önemli olması, yani birçok hastanın baktıklarında birinci derece akrabalarında benzer hastalıkların olması, birlikte olabilmeleridir. Bebekliğinde var olan atopik dermatitin daha sonra aynı kişide kendini alerjik rinit ve daha sonra da alerjik astım ile göstermesi sık görülen bir durumdur.

Çocuklukta Önlem Almak Yetişkinlikte Alerji Gelişimini Engeller Mi?

Anne ve babasında alerjik hastalık olan kişiler atopik olarak kabul edilir ve bazen çocukluk döneminde bazen de hayatlarının daha ileri ki yıllarında alerjik hastalıklarla karşılaşabilirler. Atopik bir çocukta mutlaka alerjik hastalığın gelişeceği söylenemez. Alerji ile ilgili olarak genetik yatkınlık önemlidir fakat diğer önemli olan da çevresel faktörlerdir. Alerjik hastalık gelişmesini önleyebilecek önlemler alınırsa alerjik hastalığa yakalanma şansı azaltılabilir. Kedi veya lateks alerjisi olanın bu alerjenlerden uzak durması ile belki de alerjik rinit veya astım şikayetleri hiç ortaya çıkmayabilir.

Sonuç olarak;

Atopik (alerjiye yatkın) kişilerde ileri ki yıllarda alerjik hastalıkların ortaya çıkma ihtimali vardır. Çocuklukta önlem alınırsa ileri ki yıllarda alerjik hastalıkların gelişmesi önlenebilir.