Ürtiker Teşhisinde Hangi Testler Yapılır?

Ürtiker, halk arasında “kurdeşen” olarak bilinen, ciltte kaşıntılı, kızarık ve kabarık döküntülerle kendini gösteren bir cilt rahatsızlığıdır. Akut (6 haftadan kısa süren) ve kronik (6 haftadan uzun süren) olmak üzere iki ana formda ortaya çıkar. Ürtikerin teşhisi genellikle belirtilerin gözlemlenmesine dayanır, ancak altta yatan nedenleri anlamak ve doğru tedavi yöntemini belirlemek için bazı testlerin yapılması gerekebilir.

Ürtiker Teşhisi Nasıl Konulur?

Ürtiker teşhisi, genellikle üç aşamalı bir süreçle konulur:

1. Hasta Hikayesi:
   • Semptomların başlangıcı, süresi ve şiddeti hakkında bilgi alınır.
   • Alerjenlere maruz kalma, kullanılan ilaçlar, yeme alışkanlıkları, stres seviyesi gibi potansiyel tetikleyiciler sorgulanır.
2. Fiziksel Muayene:
   • Döküntülerin görsel değerlendirilmesi yapılır.
   • Ciltteki şişliklerin, kızarıklığın ve kaşıntının özellikleri incelenir.
3. Laboratuvar Testleri ve Spesifik İncelemeler:
   • Altta yatan nedenleri belirlemek veya dışlamak için bazı testler uygulanabilir.

Ürtiker Teşhisinde Kullanılan Testler

1. Kan Testleri

Kan testleri, ürtikerin otoimmün hastalıklar, enfeksiyonlar veya bağışıklık sistemi bozuklukları gibi sistemik nedenlerini araştırmak için kullanılır.

• Tam Kan Sayımı (CBC):
  • Enfeksiyon belirtilerini veya anemi gibi diğer sistemik sorunları değerlendirmek için yapılır.
  • Özellikle eozinofil seviyelerinin artışı, ürtikerin alerjik bir tepkiye bağlı olabileceğini gösterebilir.
• C-Reaktif Protein (CRP) ve Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESR):
  • Vücutta inflamasyonun varlığını değerlendirmek için kullanılır.
• Karaciğer ve Böbrek Fonksiyon Testleri:
  • Ürtikeri tetikleyebilecek organ disfonksiyonlarını araştırmak için yapılır.
• Tiroid Fonksiyon Testleri (TSH, T3, T4):
  • Kronik ürtiker, otoimmün tiroid hastalıkları (örneğin, Hashimoto tiroiditi) ile ilişkilendirilebilir. Bu nedenle tiroid fonksiyonları değerlendirilir.
• IgE Seviyesi Ölçümü:
  • Vücuttaki alerjik reaksiyonları değerlendirmek için toplam IgE seviyeleri ölçülebilir.

2. Alerji Testleri

Alerjik reaksiyonların ürtikere neden olup olmadığını anlamak için yapılır.

• Deri Prick Testi:
  • Cilde küçük bir miktar potansiyel alerjen enjekte edilerek reaksiyon değerlendirilir.
  • Özellikle akut ürtiker durumlarında alerjenlere duyarlılığı belirlemek için kullanılır.
• Spesifik IgE Testi:
  • Kan örneği alınarak belirli alerjenlere karşı vücudun ürettiği IgE antikorları ölçülür.
  • Gıda, polen, hayvan tüyü veya toz akarlarına karşı duyarlılık tespit edilebilir.

3. Eliminasyon Diyeti

Gıda alerjilerinin ürtikere neden olduğu şüphesi varsa uygulanır.

• Hastadan belirli gıdaları diyetten çıkarması istenir ve semptomların düzelip düzelmediği gözlemlenir.
• Daha sonra bu gıdalar kontrollü bir şekilde tekrar diyete eklenerek reaksiyonlar değerlendirilir.

4. Fiziksel Ürtiker Testleri

Fiziksel tetikleyicilerden kaynaklanan ürtiker durumlarını değerlendirmek için yapılır.

• Soğuk Testi:
  • Cilt üzerine bir buz küpü yerleştirilir ve ciltte döküntü veya şişlik oluşup oluşmadığı gözlemlenir.
  • Soğuk ürtiker teşhisinde kullanılır.
• Basınç Testi:
  • Cilde belirli bir süre baskı uygulanır ve 4-6 saat sonra ciltte şişlik olup olmadığı kontrol edilir.
  • Gecikmiş basınç ürtikeri tanısı için yapılır.
• Isı Testi:
  • Cilt üzerine ısı uygulanır ve reaksiyon gözlemlenir.
  • Isıya bağlı ürtiker tanısında kullanılır.
• Titreşim Testi:
  • Cilt üzerine bir titreşim cihazı uygulanır ve ciltteki reaksiyon değerlendirilir.
  • Titreşim ürtikeri teşhisi için yapılır.
• Egzersiz Testi:
  • Hastadan fiziksel aktivite yapması istenir ve egzersiz sonrası ciltte ürtiker belirtileri gözlemlenir.
  • Egzersizle tetiklenen ürtiker teşhisi için yapılır.

5. Otoimmün Ürtiker Testleri

Kronik spontan ürtiker, otoimmün bir reaksiyondan kaynaklanıyorsa, otoimmün hastalıkları tespit etmek için testler yapılır.

• Anti-Tiroid Antikor Testleri:
  • Anti-TPO ve anti-TG antikorları, ürtikerin otoimmün tiroid hastalıklarıyla ilişkisini değerlendirmek için ölçülür.
• Otoimmün Serum Testleri:
  • Otoimmün bir reaksiyonun varlığını tespit etmek için yapılır.

6. Enfeksiyon Testleri

Bazı enfeksiyonlar kronik ürtikeri tetikleyebilir. Bu nedenle altta yatan enfeksiyonları belirlemek için şu testler yapılabilir:

• Helicobacter Pylori Testi:
  • Mide enfeksiyonlarının ürtikerle ilişkisini değerlendirmek için uygulanır.
• Viral Enfeksiyon Testleri:
  • Hepatit B, Hepatit C ve Epstein-Barr virüsü gibi enfeksiyonların varlığını araştırır.

7. Cilt Biyopsisi

Çok nadir durumlarda, diğer dermatolojik hastalıkları dışlamak veya altta yatan bağışıklık sistemi bozukluklarını araştırmak için cilt biyopsisi yapılabilir. Bu yöntem, özellikle tedaviye dirençli vakalarda tercih edilir.

8. Psikolojik Değerlendirme

Kronik ürtiker, stres veya anksiyete gibi psikolojik faktörlerle şiddetlenebilir. Bazı durumlarda psikolojik değerlendirme, ürtikerin altında yatan nedenleri anlamak için faydalı olabilir.

Ürtiker Teşhisinde Hangi Testler Ne Zaman Yapılmalı?

• Akut Ürtiker:
  • Çoğu durumda ek testlere gerek kalmaz, çünkü genellikle geçici bir reaksiyondur. Ancak alerjen şüphesi varsa alerji testleri yapılabilir.
• Kronik Ürtiker:
  • Daha detaylı bir değerlendirme gereklidir. Kan testleri, otoimmün hastalık taramaları ve fiziksel ürtiker testleri yapılabilir.
• Fiziksel Ürtiker:
  • Soğuk, sıcak, basınç veya titreşim gibi tetikleyicilere karşı spesifik testler uygulanır.

Ürtiker Teşhis Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Hastanın Günlük Tutması:
   • Semptomların ne zaman başladığını, hangi durumlarda kötüleştiğini veya düzeldiğini not etmek teşhis sürecini kolaylaştırır.
2. Tetikleyicilerin Belirlenmesi:
   • Özellikle gıdalar, ilaçlar, stres faktörleri veya çevresel etkenlerin semptomları nasıl etkilediği değerlendirilmelidir.
3. Düzenli Doktor Takibi:
   • Ürtikerin seyri, semptomların kontrolü ve test sonuçlarına göre tedavi planı düzenli olarak gözden geçirilmelidir.

Sonuç

Ürtiker teşhisi, semptomların dikkatlice değerlendirilmesini ve altta yatan nedenlerin belirlenmesini gerektirir. Akut ürtiker genellikle basit gözlemle teşhis edilirken, kronik ve dirençli vakalarda kan testleri, alerji testleri, fiziksel testler ve otoimmün değerlendirmeler gibi daha ileri testlere ihtiyaç duyulabilir.

Doğru teşhis, uygun tedavi planını oluşturmanın en önemli adımıdır. Eğer ürtiker belirtileri yaşıyorsanız, bir dermatolog veya alerji uzmanına başvurarak detaylı bir değerlendirme yaptırmanız önemlidir. Bu sayede hem semptomların nedeni belirlenebilir hem de yaşam kalitenizi artıracak etkili bir tedavi planı uygulanabilir.