Çocuklarda Alerji Testi: Hangi Yaşta, Hangi Test Uygulanır?

Alerjik hastalıklar çocukluk çağında giderek daha sık karşılaşılan sağlık problemleri arasında yer alıyor. Özellikle besin alerjileri, astım, atopik dermatit ve alerjik rinit gibi hastalıklar erken yaşta tanı konulmasını gerektiriyor. Bu noktada doğru yaşta, doğru alerji testlerinin yapılması oldukça önemlidir. Peki çocuklarda hangi yaşta hangi alerji testi yapılır? Bu yazımızda ebeveynlerin merak ettiği tüm detaylara değiniyoruz.

Alerji Nedir ve Çocuklarda Neden Bu Kadar Yaygın?

Alerji, bağışıklık sisteminin zararsız bir maddeye (alerjen) karşı aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Polene, ev tozu akarlarına, hayvan tüyüne, besinlere ya da ilaçlara karşı gelişebilir. Genetik yatkınlık, çevresel faktörler, erken dönemde mikrobiyata dengesizlikleri gibi unsurlar çocuklarda alerjik hastalıkların daha sık görülmesine neden olabilir.

Alerji Testi Neden Yapılır?

Alerji testi, çocuğun hangi maddeye karşı alerjisi olduğunu tespit etmek amacıyla yapılır. Tanının netleşmesi, uygun tedavi ve alerjenden kaçınma stratejilerinin belirlenmesi açısından büyük önem taşır. Ancak testin zamanlaması ve yöntemi çocuğun yaşına, semptomlarına ve genel sağlık durumuna göre değişkenlik gösterir.

Çocuklarda Alerji Testi Ne Zaman Yapılır?

Alerji testleri doğumdan itibaren bazı özel durumlar dışında genellikle 6. aydan itibaren yapılabilir. Test yapılacak zaman, çocuğun geçirdiği reaksiyonların şiddetine, süresine ve tekrar etme durumuna göre belirlenir.

0–6 Ay Arası Bebekler

Bu dönemde alerji testleri genellikle sınırlıdır. Ancak şiddetli besin alerjisi veya egzama durumlarında, kan testleri (spesifik IgE) doktor kararıyla uygulanabilir.

6–24 Ay Arası

Bu yaş grubunda besin alerjileri ön plandadır. Yumurta, süt, buğday, fındık, yer fıstığı gibi yaygın alerjenler araştırılır. Kan testleri ve gerekiyorsa deri testleri yapılabilir.

2 Yaş ve Üzeri

Solunum yolu alerjileri, polen, akar ve küf gibi çevresel alerjenler bu yaş grubunda daha belirgin hale gelir. Deri prick testi bu dönemde oldukça yaygın olarak kullanılır.

Çocuklarda Uygulanan Alerji Testi Türleri

1. Deri Prick Testi (Cilt Deldirme Testi)

En sık kullanılan testlerden biridir. Cilt üzerine damlatılan alerjen maddelerin çok ince iğnelerle deriye temas ettirilmesi ile yapılır. 15–20 dakika içinde sonuç verir. Kaşıntı ve kabarıklık şeklinde pozitif yanıt gözlemlenir.

Avantajları:

• Hızlı sonuç verir.

• Uygulaması kolaydır.

• Düşük maliyetlidir.

Hangi yaşta?
Genellikle 2 yaş ve üzerindeki çocuklarda güvenle uygulanabilir. Daha küçük çocuklarda da deneyimli bir hekim tarafından dikkatle yapılabilir.

2. Spesifik IgE Kan Testi

Kanda alerjene karşı oluşmuş antikorları ölçen laboratuvar testidir. Prick testi yapılamayan çocuklarda tercih edilir.

Avantajları:

• Çok küçük yaştaki bebeklerde bile uygulanabilir.

• Yaygın alerjenlere karşı kapsamlı panel yapılabilir.

Dezavantajları:

• Deri testine göre daha pahalıdır.

• Sonuçların yorumlanması klinik tabloyla birlikte değerlendirilmelidir.

Hangi yaşta?
Doğumdan itibaren yapılabilir. Özellikle 6 aydan küçük bebeklerde ve egzaması olan çocuklarda tercih edilir.

3. Yama Testi (Patch Test)

Temas alerjilerini değerlendirmek için kullanılır. Alerjenler sırta yapıştırılır ve 48-72 saat sonra değerlendirilir.

Hangi yaşta?
Genellikle 6 yaş ve üzerindeki çocuklarda tercih edilir.

4. Provokasyon Testi

Tanı konulamayan durumlarda veya yanlış pozitif/negatif testlerin doğrulanmasında kullanılır. Alerjenin kontrollü ve dozlu olarak verilmesi esasına dayanır. Mutlaka hastane ortamında yapılmalıdır.

Hangi yaşta?
Her yaşta yapılabilir ancak sadece zorunlu hallerde ve deneyimli merkezlerde uygulanır.

En Sık Test Edilen Alerjenler

• Besin Alerjenleri: Yumurta, süt, yer fıstığı, fındık, buğday, soya, kabuklu deniz ürünleri

• Solunum Alerjenleri: Polenler, ev tozu akarları, hayvan tüyleri, küf

• İlaçlar: Penisilin grubu başta olmak üzere çeşitli antibiyotikler

• Lateks ve Böcek Zehirleri: Daha ileri yaş gruplarında değerlendirilir

Testler Ne Zaman Güvenilir Sonuç Vermez?

• Ateşli hastalık döneminde

• Kortizonlu ilaç veya antihistaminik kullanımı sonrası

• Deride yaygın egzama varsa (prick testi zorlaşabilir)

Bu durumlarda testin ertelenmesi veya alternatif test yöntemlerinin seçilmesi gerekebilir.

Hangi Test Ne Zaman Tercih Edilmeli?

Alerji Testi Öncesi ve Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• İlaç kullanımı: Antihistaminikler testten en az 5-7 gün önce kesilmelidir.

• Cilt durumu: Deri testi yapılacaksa cilt bütünlüğü bozulmamış olmalıdır.

• Beslenme: Provokasyon testinden önce alerjen içeren gıdalar verilmemelidir.

Alerji Testleri Her Zaman Yüzde 100 Doğru Sonuç Verir mi?

Hayır. Alerji testleri tanıya yardımcıdır ancak klinik tabloyla birlikte değerlendirilmelidir. Pozitif çıkan bir test, mutlaka alerji anlamına gelmez. Aynı şekilde negatif çıkan bir test, alerji olasılığını tamamen dışlamaz. Bu nedenle alerji testlerinin deneyimli bir çocuk alerji uzmanı tarafından yorumlanması gerekir.

Sık Sorulan Sorular

1. Alerji testi acıtır mı?

Hayır. Deri testleri genellikle çok ince uçlarla yapılır. Hafif bir batma hissi dışında ağrılı değildir.

2. Evde alerji testi yapılabilir mi?

Hayır. Ev tipi testler güvenilir değildir ve yanlış yönlendirmeye neden olabilir. Klinik ortamda yapılması şarttır.

3. Alerji testi ne kadar sürer?

Deri testi yaklaşık 15-20 dakikada sonuç verir. Kan testlerinin sonucu ise laboratuvara göre 1-3 gün sürebilir.

Sonuç

Çocuklarda alerji testleri, doğru zamanda ve doğru yöntemle uygulandığında hem tanı hem de tedavi planı için çok değerli bilgiler sunar. Test seçimi çocuğun yaşına, şikayetlerine ve genel sağlık durumuna göre belirlenmelidir. Ebeveynlerin bu süreçte bir çocuk alerji uzmanı ile iş birliği içinde olması, çocuğun sağlıklı bir yaşam sürdürmesi açısından büyük önem taşır.