Bebeklerde ve çocuklarda besin alerjisi, vücudun belirli bir yiyeceğe verdiği anormal tepkidir. Bağışıklık sistemi, zararsız olan bir yiyeceği zararlı olarak algılar ve bu zararlı besinle mücadeleye girer. Bir besin alerjisi reaksiyonu yaşanmadan önce, çocuğunuzun o besine daha önce maruz kalması gerekir. Alerjik belirtiler çocuğunuz besini ikinci kez yediğinde ortaya çıkar. Alerjik besine maruz kalındığında immünoglobulin E antikorları yiyecekle reaksiyona girer ve histaminler salınır. Bu durumun sonucunda da alerjik reaksiyon belirtileri ortaya çıkar. Bazı durumlarda besin alerjisi ve besin intoleransı birbiri ile karıştırılır ancak iki durum birbirinden farklıdır.
Besin Alerjisi ile Besin İntoleransı Arasındaki Fark Nedir?
Besin alerjisi, çocuğunuzda hafif bir rahatsızlık hissinden yaşamı tehdit etmeye kadar değişen belirtilere neden olan bir bağışıklık sistemi tepkisidir. Gıda intoleransı ise bağışıklık sistemini etkilemez, ancak bazı belirtileri besin alerjisi ile benzerlik gösterebilir. Gıda intoleransı hayati risk oluşturmayan, sindirim sistemi ile alakalı bir durumdur.
Bebeklerde ve Çocuklarda Besin Alerjisi Belirtileri
Besin alerjisinin belirtileri genel olarak alerjen besin tüketildikten kısa süre sonra ortaya çıkar. Bazı durumlarda bu belirtilerin ortaya çıkması birkaç saati bulabilir. Besin alerjisinin belirtileri hafif ya da çok şiddetli olabilir ve belirtilerin şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
Bebeklerde ve çocuklarda görülen besin alerjisinin belirtileri şunlardır:
- Kusma,
- İshal,
- Kramplar,
- Kurdeşen,
- Şişme,
- Egzama,
- Dudakların, dilin veya ağzın kaşınması veya şişmesi,
- Boğazda kaşıntı veya gerginlik,
- Nefes almada güçlük,
- Hırıltı,
- Kan basıncında düşüş,
- Anafilaksi.
Anafilaksi yani alerjik şok, çok ciddi bir durumdur ve acil müdahale edilmesi gerekir. Acil müdahale edilmeyen alerjik şok, komaya ve hatta ölüme sebebiyet verebilir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Alerjiye Neden Olan Besinler
Bebeklerde ve çocuklarda, çok sayıda besin, alerjik reaksiyona neden olabilir. Bununla birlikte 8 temel besin yaygın alerjen olarak belirlenmiştir. Bu besinler şunlardır:
İnek Sütü
İnek sütüne karşı alerji en çok bebeklerde ve küçük çocuklarda görülür, özellikle de altı aylık olmadan önce inek sütü proteinine maruz kalan bebeklerde sıklıkla görülür. Bebeklerin ve yeni yürüyen çocukların %2-3’ünü etkileyen en yaygın çocukluk alerjilerinden biridir. Bununla birlikte, çocukların yaklaşık %90’ı üç yaşına geldiğinde durumu aşacak ve inek sütü alerjisi yetişkinlerde çok daha az yaygın hale gelecektir. Bir inek sütü alerjisi hem IgE hem de IgE dışı formlarda ortaya çıkabilir. Ancak IgE inek sütü alerjileri en yaygın ve potansiyel olarak en ciddi olanıdır. IgE alerjisi olan çocuklar ve bebekler, inek sütünü aldıktan sonra 5-30 dakika içinde reaksiyona girme eğilimindedir. Şişlik, kızarıklık, kurdeşen, kusma ve nadir durumlarda anafilaksi gibi belirtiler yaşarlar. IgE dışı bir alerji genellikle kusma, kabızlık veya ishal gibi bağırsak temelli belirtilere sahiptir.
Yumurta
Yumurta alerjisi, çocuklarda ve bebeklerde, besin alerjisinin en yaygın ikinci nedenidir. Yumurta alerjisinde genel olarak yumurtanın beyazına karşı alerji gelişir. Bununun nedeni, yumurtanın beyazı ve sarısının proteinlerinin farklı olmasından kaynaklanır. Ancak yumurtanın beyazına ya sarısına alerjisi olan kişilerin yumurtanın tümünden uzak durması gerekir. Bununla birlikte, yumurtalara alerjisi olan çocukların %68’i, 16 yaşına kadar alerjilerini aşar.
Yumurta alerjisinin belirtileri şunları içerir:
- Mide ağrısı gibi sindirim rahatsızlığı,
- Kurdeşen veya kızarıklık gibi deri reaksiyonları,
- Solunum problemleri,
- Anafilaksi.
Kabuklu Ağaç Yemişleri
Kabuklu yemiş alerjisi, ağaçlardan gelen bazı kabuklu yemişlere ve tohumlara karşı gelişen alerjidir. Bazı kabuklu ağaç yemişi örnekleri şunları içerir; Brezilya fındığı, badem, kaju fıstığı, Macadamia fıstığı, Antep fıstığı, çam fıstığı, ceviz. Kabuklu yemiş alerjisi olan kişiler, bu kuruyemişlerle yapılan yağlar gibi gıda ürünlerine de alerjik olacaktır. Sadece bir veya iki türe alerjisi olan kişilerin, tüm ağaç kuruyemişlerinden kaçınmaları önerilir. Bunun nedeni, bir tür ağaç yemişine alerjinin, diğer ağaç yemişlerine karşı alerji geliştirme riskini artırmasıdır. Kuruyemiş alerjileri çok şiddetli olabilir ve anafilaksiye neden olabilir.
Yer Fıstığı
Bir ağaç yemiş alerjisi gibi, yer fıstığı alerjileri de çok yaygındır, ciddi ve potansiyel olarak ölümcül alerjik reaksiyonlara neden olabilir. İnsanların fıstık alerjisi geliştirmesinin nedeni bilinmemekle birlikte, ailesinde fıstık alerjisi geçmişi olan kişilerin en fazla risk altında olduğu düşünülmektedir. Yer fıstığı alerjileri çocukların yaklaşık %4-8’ini etkiler ve zamanla düzelme eğilimi göstermez.
Kabuklu Deniz Ürünleri
Kabuklu deniz ürünleri alerjisine, çocuğunuzun vücudunun, kabuklu deniz hayvanı olarak bilinen, kabuklu ve yumuşak balık ailelerinden gelen proteinlere saldırması neden olur. Kabuklu deniz ürünleri örnekleri şunları içerir; karides, kerevit, ıstakoz, kalamar, deniz tarağı. Deniz ürünleri alerjisinin en yaygın tetikleyicisi, tropomiyosin adı verilen bir proteindir. Kabuklu deniz ürünleri alerjisinin belirtileri genellikle hızlı bir şekilde ortaya çıkar ve diğer IgE gıda alerjilerine benzer. Kabuklu deniz ürünleri alerjisi zamanla çözülme eğilimi göstermez. Bazı durumlarda, kabuklu deniz ürünlerinin pişirilmesinden kaynaklanan buharlar bile alerjisi olanlarda kabuklu deniz ürünleri alerjisini tetikleyebilir.
Buğday
Buğday alerjisi, buğdayda bulunan proteinlerden birine karşı gelişen alerjik bir tepkidir. En çok çocukları etkileme eğilimindedir. Bununla birlikte, buğday alerjisi olan çocuklar genellikle 10 yaşına geldiklerinde buğdaya alerjisini aşarlar. Diğer alerjiler gibi, buğday alerjisi de sindirim rahatsızlığı, kurdeşen, kusma, kızarıklık, şişme ve ciddi vakalarda anafilaksiye neden olabilir. Genellikle benzer sindirim belirtilerine sahip olabilen çölyak hastalığı ve çölyak dışı gluten duyarlılığı ile karıştırılır. Bununla birlikte, gerçek bir buğday alerjisi, buğdayda bulunan yüzlerce proteinden birine bağışıklık tepkisine neden olur.
Soya
Soya alerjileri çocukların yaklaşık %0,4’ünü etkiler ve en çok bebeklerde ve üç yaşın altındaki çocuklarda görülür. Soya alerjisi, soya fasulyesi veya soya fasulyesi içeren ürünlerdeki bir protein tarafından tetiklenir. Bununla birlikte, soyaya alerjisi olan çocukların yaklaşık %70’i bu alerjiyi aşmaktadır. Semptomlar kaşıntılı, karıncalanma hissi veren ağız ve burun akıntısından, kızarıklık ve astıma veya solunum güçlüklerine kadar değişebilir. Nadir durumlarda, soya alerjisi de anafilaksiye neden olabilir.
Balık
Balık alerjisi yaygın olarak görülür ve diğer alerjilerden farklı olarak, bir balık alerjisinin yaşamın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkması da mümkündür. Kabuklu deniz ürünleri alerjisi gibi, balık alerjisi de ciddi ve potansiyel olarak ölümcül bir alerjik reaksiyona neden olabilir. Ana belirtiler, kusma ve ishaldir, ancak nadir durumlarda anafilaksi de meydana gelebilir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Besin Alerjisi Teşhisi ve Tedavisi
Çocuğunuzda besin alerjisi belirtileri varsa ya da çocuğunuzun alerjisi olduğundan şüpheleniyorsanız mutlaka bir çocuk alerji uzmanına başvurmanız gerekir. Çocuk alerji uzmanları, alerji üst ihtisası yaparak bebek alerji ve çocuk alerjileri konusunda uzmanlaşmış doktorlardır. Çocuk alerji uzmanınız, alerjiye neden olan besini belirlemek için bir dizi test yapabilir. Bebeklerde ve çocuklarda alerjinin teşhisinde genellikle deri delme testi ve kan testi kullanılır. Deri delme testinde çok az miktarda alerjen, çocuğunuzun derisinin altına yerleştirilir ve çocuğunuzun vücudunun bu alerjene vereceği tepki gözlemlenir. Alerjenin yerleştirildiği bölgede herhangi bir kızarıklık, kabarma gibi bir bulgu varsa, alerji olduğu sonucuna varılabilir. Deri delme testinin yapılamayacağı bazı durumlar olabilir. Bu gibi durumlarda çocuk alerji uzmanınız kan testi yapabilir. Kan testinde IgE antikorlarının seviyesi ölçülür. Besin alerjisinde tedavinin amacı, belirtilere neden olan gıdalardan kaçınmayı içerir. Çocuğunuzun alerjik olduğu yiyeceklerden ve alerjik yiyecekleri içeren tüm ürünlerden uzak durması gerekir. Çocuğunuzu emziriyorsanız, beslenme listenizde, çocuğunuzun alerjisi olan gıdalardan kaçınmanız önemlidir. Küçük miktarlarda gıda alerjeni çocuğunuza, sütünüz yoluyla bulaşabilir ve bir reaksiyona neden olabilir. Çocuğunuz belirli yiyecekleri yiyemiyorsa ona vitamin ve mineral vermek de önemlidir. Bu sebeple bir uzman kontrolünde çocuğunuzun beslenme listesini hazırlamak faydalı olacaktır. Çocuk alerji uzmanınız, şiddetli reaksiyonların semptomlarını durdurmaya yardımcı olan adrenalin oto enjektörü reçete edebilir. Bu enjektörün kullanım şekli ve kullanılması gereken durumlar ile ilgili alerji uzmanız size bilgi verecektir.