Sarılık, cildin ve göz beyazlarının sararmasına neden olan bir durumdur. Anne sütü ile beslenen ve sağlıklı olan bir bebekte yaşamın ilk haftasından sonra sarılık görülürse bu duruma “anne sütü sarılığı” denilebilir. Bazen sarılık, bebeğiniz anne sütünün kendisinden değil, yeterince anne sütü almadığında ortaya çıkar. Yenidoğan sarılığı, bebeğinizin kanında yüksek seviyelerde bilirubin olduğunda meydana gelir. Bu sarı pigment, eski kırmızı kan hücrelerinin normal geri dönüşümü sırasında vücutta oluşturulur. Karaciğer, bilirubinin parçalanmasına yardımcı olur, böylece dışkıda vücuttan çıkarılabilir. Bir bebek doğmadan önce, plasenta bilirubini bebeğinizden uzaklaştırır, böylece karaciğeriniz tarafından işlenebilir. Doğumdan hemen sonra bebeğin kendi karaciğeri işi üstlenir, ancak bu zaman alabilir. Bebeklerin çoğunda biraz sarılık vardır. Genellikle doğumdan sonraki ikinci ve üçüncü gün arasında ortaya çıkar.
Sarılık Neden Olur?
Bilirubin, vücut eski kırmızı kan hücrelerini geri dönüştürürken üretilen sarı bir pigmenttir. Karaciğer bilirubinin parçalanmasına yardımcı olur, böylece dışkıda vücuttan atılabilir. Yeni doğan bebeklerin yaşamın 1. ve 5. günleri arasında biraz sarı olması normal olabilir. Renk genellikle 3. veya 4. gün civarında zirve yapar. Anne sütü sarılığı yaşamın ilk haftasından sonra görülür. Muhtemelen şunlardan kaynaklanır:
Anne sütünde bebeğin bağırsaktan bilirubini emmesine yardımcı olan faktörler,
Bebeğin karaciğerindeki belirli proteinlerin bilirubini parçalamasını engelleyen faktörler.
Bazen sarılık, bebeğiniz anne sütünün kendisinden değil, yeterince anne sütü almadığında ortaya çıkar. Bu tür sarılık farklıdır çünkü yaşamın ilk birkaç gününde başlar. Buna “emzirmeme sarılığı”, “beslenmeme sarılığı” ve hatta “açlık sarılığı” denir.
Sarılık Belirtileri Nelerdir?
Bebeğinizde sarılık varsa cildi ve muhtemelen gözünün beyaz kısımları sarı görünecektir. En tipik ve yaygın belirti bu renk değişimidir.
Sarılık Nasıl Teşhis Edilir?
Çocuğunuzun doktoru büyük ihtimalle fizik muayenede bebeğinizde sarılık olduğunu anlayacaktır. Ancak bazı testlerin yapılması gerekir. Yapılabilecek laboratuvar testleri şunları içerir:
- Bilirubin seviyesi (toplam ve doğrudan),
- Kan hücresi şekillerine ve boyutlarına bakmak için kan yayması,
- Kan grubu,
- Tam kan sayımı,
- Retikülosit sayısı (hafif olgunlaşmamış kırmızı kan hücrelerinin sayısı).
- Bu testler, sarılığın daha tehlikeli başka bir nedeni olmadığından emin olmak için yapılır.
Nasıl Tedavi Edilir?
Sarılık tedavisi şu durumlara bağlı olarak şekillenecektir:
- Bebeğinizin, yaşamın ilk haftasında doğal olarak yükselen bilirubin seviyesi,
- Bilirubin seviyesinin ne kadar hızlı yükseldiği,
- Bebeğinizin erken doğup doğmadığı,
- Bebeğinizin beslenme şekli,
- Bebeğinizin yaşı.
Sarılık genellikle kendi kendine geçer, bu nedenle tedavi çoğu zaman gerekli değildir. Ancak bebeğinizin bilirubin seviyesi çok yüksekse veya çok hızlı yükseliyorsa tedaviye ihtiyacı olabilir. Bebeği anne sütü veya mama ile iyice beslemeniz gerekir. Günde 12 defaya kadar beslenmek, bilirubinin atılmasına yardımcı olan sık bağırsak hareketlerini teşvik edecektir. Bebeğinizin hastanede tedaviye ihtiyacı varsa, bebeğin cildindeki bilirubinin parçalanmasına yardımcı olan özel mavi ışıkların altına alınabilir. Bu tedaviye fototerapi denir. Çoğu bebek için sarılığın geçmesi yaklaşık bir veya iki hafta sürer. Bununla birlikte, çok yüksek bilirubin seviyeleri bebeğin beynine zarar verebilir. Kernikterus adı verilen bu durum neredeyse her zaman bilirubin seviyeleri hasara neden olacak kadar yükselmeden çok önce teşhis ediliyor ve fototerapi tedavisi genellikle sorunu ortadan kaldırıyor.
Neler Yapabilirim?
Bebeğinizin yeterince süt aldığından emin olarak çok az emzirmenin neden olduğu sarılığı önleyebilirsiniz.
-İlk günden başlayarak her gün yaklaşık 10 ila 12 kez bebeğinizi besleyin. Bebeğiniz ne zaman uyanıksa, ellerini emiyorsa ve dudaklarını şapırdatıyorsa onu emzirmeye özen gösterin. Bebeğiniz ağlayana kadar beklerseniz, emzirme de iyi gitmeyecektir. Bu nedenle emzirmek için bebeğinizin ağlamasını beklemeyin.
-Düzenli olarak emdikleri ve yuttukları sürece bebeklere her memede sınırsız zaman verin. Doymuş bebekler rahatlayacak, ellerini açacak ve uykuya dalacaktır.
-Emzirme iyi gitmiyorsa en kısa zamanda bir emzirme danışmanından veya doktorunuzdan yardım alın.
-Daha sık emzirme veya sağma (günde 12 defaya kadar) bebeğin aldığı süt miktarını artıracaktır. Bilirubin seviyesinin düşmesine yardımcı olabilir.
-Bebeğinizin talebi düşük olduğu için süt miktarı azsa (örneğin, bebeğiniz erken doğduysa), kısa bir süre için mama kullanmanız gerekebilir. Bebeğiniz daha iyi emebilene kadar daha fazla anne sütü yapmaya yardımcı olması için bir pompa da kullanabilirsiniz. Yeni doğan bebeğinize mama vermeye karar vermeden önce doktorunuza danışın.
-Ten tene zaman geçirmek, bebeklerin daha iyi beslenmesine ve annelerin daha fazla süt yapmasına yardımcı olabilir.
-Bazı durumlarda, bebekler iyi beslenemiyorsa, sıvı düzeylerini artırmaya ve bilirubin düzeylerini düşürmeye yardımcı olmak için sıvılar damar yoluyla verilir.
-Bilirubini çok yüksekse parçalamaya yardımcı olmak için bebeğiniz özel mavi ışıkların altına alınabilir. Bu tedavi yöntemine fototerapi denir. Gerekli olması durumunda doktorunuz bebeğinize bu tedaviye sağlayacaktır. Ayrıca şartların uygun olması durumunda fototerapi evde de yapılabilir.
Olası Komplikasyonlar Nelerdir?
Gerçek anne sütü sarılığında çoğu durumda herhangi bir komplikasyon görülmez. Bununla birlikte, doğru tıbbi bakımı almayan çok yüksek bilirubin seviyelerine sahip bebeklerde ciddi durumlar meydana gelebilir.
Anne Sütü Sarılığı Önlenebilir Mi?
Anne sütü sarılığı önlenemez ve zararlı değildir. Ancak bir bebeğin rengi sarı olduğunda, bebeğin bilirubin seviyesini hemen kontrol ettirmelisiniz. Bilirubin seviyesi yüksekse, başka tıbbi problem olmadığından emin olmak önemlidir.