Lokal Anestezik İlaç Alerjisi, günümüzde hastalıkların tedavisi için ilaçlar geliştirilirken bu ilaçlara karşı vücudumuz tarafından alerjik reaksiyonlar oluşmaktadır. İlaç alerjileri aslında çok yaygın alerjik hastalıklardan değildir. Her geçen gün yeni ilaçlarla birlikte daha sık görülmeye başlamıştır. İlaç alerjileri ölümle sonuçlanabilecek olan alerjik şoka yol açabildiği için tanısının mutlaka konulması gereklidir.
İlaç alerjileri tedavi amacıyla almış olduğumuz ilaçlara karşı bağışıklık sistemimizin yabancı madde olarak algılaması ve sonrasında bu maddelere karşı aşırı reaksiyon göstermesinden kaynaklanır. Aynı ilaç daha önce birçok kez kullanılmasına rağmen son kullandığında ürtikerden (kurdeşen) anafilaktik şoka (alerjik şok) kadar ciddi birçok reaksiyona yol açabilir.
19. yüzyılın sonlarından beri analjezik etkilerinden dolayı lokal anestezi (LA) ilaçları dünya üzerinde yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle diş hekimleri tarafından çok sık kullanılmakla birlikte birçok küçük cerrahi işlem sırasında kullanılır. ABD’de sadece diş hekimleri yılda yaklaşık 200 milyon lokal anestezik ilaç kartuşu kullanmaktadır. Ayrıca lokal anestezik içeren kremler ve pomadlar da çok sık kullanılmaktadır.
Lokal anesteziklere karşı gerçek alerjik reaksiyonlar çok nadirdir ve tüm reaksiyonların %1’inden azını oluşturmaktadır. Lokal anestezik ilaç solüsyonlarının enjeksiyonundan sonra sistemik yan etkiler gelişebilir. Bu reaksiyonlar, geçici vazovagal bayılma ataklarından hayatı tehdit eden anafilaksiye kadar değişebilir. Lokal ilaç alerjilerinde oluşan reaksiyonlardan çoğunu lokal anesteziklerin koruyucu maddeleri neden olur.
Lokal anestezik ilaçlarla oluşan tüm sistemik yan etkilerin alerjik olduğunu düşünülse de lokal anestezik ilaçlarla alerjik olmayan reaksiyonlar da olabilir. Bunlar genellikle ilacın aşırı toksik dozda verilmesine, hızlı dolaşıma karışmasına, damar içine yapılmasına, kardiyovasküler, merkezi sinir sistemi üzerindeki etkilerine veya aşırı korku gibi psikolojik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Lokal Anestezik İlaç Alerjisi Tanısı
Lokal anesteziklere karşı gerçek alerjik reaksiyonlar çok nadirdir ve tüm reaksiyonların %1’inden azını oluşturmaktadır. Lokal anestezik ilaç solüsyonlarının enjeksiyonundan sonra sistemik yan etkiler gelişebilir. Bu reaksiyonlar, geçici vazovagal bayılma ataklarından hayatı tehdit eden anafilaksiye kadar değişebilir. Lokal anestezik ilaç alerjilerinde hastalardan doğru ve ayrıntılı bir anamnez almak son derece önemlidir. Lokal anestezik ilaçlarla reaksiyon hikayesi olan hastalarda alerjik reaksiyon şüphesi varsa alerji testlerinin yapılması gerekir. Lokal anestezik ilaç ile gerçekleşen anafilaktik şok gibi alerjik reaksiyonların mekanizması IgE aracılı (Tip 1 aşırı duyarlılık) olduğu için alerji cilt testleri (deri prick testleri, intradermal testler) ile tespit edilebilir.
Lokal anestezik ilaç alerjilerinde hastalardan doğru ve ayrıntılı bir anamnez almak son derece önemlidir.
Çalışmalarda lokal aneztezik ilaç ile alerji testi için başvuran hastaların sadece %15-37’sinde lokal anestezik ilaca karşı gerçek bir alerjik olayı düşündüren bir reaksiyon hikayesi vardır. Ayrıntılı bir tıbbi öykü gereksiz testi engelleyebilir, ancak hastalar yeterli bilgileri veremeyebilir. İşlem sırasında oluşan şikayetler, ilacın içeriği, dozu, koruyucuları veya adrenalin içerip içermediği reaksiyonun başlangıcı ve süresi hakkında bilgiler, işlem yapılan klinikte kayıt edildiyse bu bilgiler son derece yardımcı olur. Bulguların yorumlanması ve gerekli testler mutlaka alerji uzmanları tarafından yapılmalıdır.
Lokal anestezik ilaçlarla reaksiyon
Lokal anestezik ilaçlarla reaksiyon hikayesi olan hastalarda alerjik reaksiyon şüphesi varsa alerji testlerinin yapılması gerekir.
Şüpheli bir reaksiyon geçiren bir hasta, alerji uzmanı tarafından araştırılmalıdır. Lokal anestezik ilaç ile gerçekleşen anafilaktik şok gibi alerjik reaksiyonların mekanizması IgE aracılı (Tip 1 aşırı duyarlılık) olduğu için alerji cilt testleri (deri prick testleri, intradermal testler) ile tespit edilebilir.
Deri testinin amacı, hasta için gelecekte yapılabilecek tıbbi müdahale ve işlemlerde kullanabileceği tek bir lokal anestezik ilacı bulmak olmalıdır. Güçlü bir anafilaktik reaksiyon şüphesi varsa, farklı gruplardan lokal anestezik ilaçlar kullanılabilir. Amid grubundan lokal anestezik seçilmesi her zaman öncelikli olmalı çünkü kullanımı çok yaygındır ve alerjik reaksiyonların gelişme ihtimali daha düşüktür. Anafilaktik şok reaksiyonların kapsamlı testi için önerilen ajanlar tetrakain, mepivakain, lidokain ve bupivakain kullanılabilir. Bununla birlikte, ulusal olarak en sık reçetelenen lokal anestezikler test için kullanılabilir.
Yama testinin, lokal anestezik ilaçlara bağlı olarak gelişen kontakt dermatit veya egzama gibi şikayetleri olan hastalar için yapılması uygun olur.
İdeal olarak, lokal anestezik ilaçlarla temas alerjisi şüphesi bulunan hastalar, amid ve ester grubu lokal anestezikler ile koruyucuları parabenler ve metabisülfit ile test edilmelidir. Güneş koruyucuları, güneş yanığı cildi rahatlatan losyonlar ve hemoroid merhemler gibi topikal preparatların yaygın bir bileşeni olan benzokain, alerjik kontakt dermatitin en sık nedenlerindendir. Benzokaine maruz kalan bireylerin %5’inin duyarlı hale geleceği tahmin edilmektedir. Bu yüzden benzokain içeren preparatları kullanan hastalarda kontakt dermatit geliştiyse yama testi yapılması gereklidir. Lidokain ile oluşan temas alerjisinin en yaygın nedeni pruritus ani (makatta kaşıntı) anal çatlak ve fissürlerde için kullanılan pomad veya merhemlerdir.
Lokal anestezik ilaç alerjilerinin tanısını koymak için kullanılan lokal anestezik ilaç provakasyon testi altın standart olarak değerlendirilir ve mutlaka yapılmalıdır.
Lokal anestezik ilaç provakasyon testi çok önemlidir, çünkü mekanizma ne olursa olsun olası alerjik reaksiyonları ve diğer advers etkileri tam olarak değerlendirir. Negatif cilt testlerinden sonra yapılması gerekliyse mutlaka alerji uzmanı tarafından değerlendirilmesi ve kararının verilmesi gereklidir. Ciddi astım veya altta yatan kalp rahatsızlığı gibi durumları olan hastalarda ve hayatı tehdit eden immünsitotoksik reaksiyonlar yaşayan hastalarda test yapılmamalıdır. Hipertansiyon için kullanılan ACEI (Anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörleri) testten önce kaçınılmalıdır.
Lokal anestezik ilaç alerjisinin tanısında kanda bakılan testler de bulunmaktadır.
Lökosit salınım testi, RAST ve bazofil aktivasyon testi kandan Tip I (erken tip aşırı duyarlılık ) alerjik reaksiyonların tanısında kullanılabilir. Lenfosit tranformasyon testi ile de kandan Tip IV alerjik reaksiyonların tanısı koymakta yardımcı olabilir. Kandan bakılan bu testler ne yazık ki lokal anestezik ilaç alerjisi koymak için şuanda yeterli değildir. Bu testlerin hepsi lokal anestezik ilaç alerjisini tek başına ekarte etmez.