Bebeklik dönemi, vücudun bağışıklık sisteminin geliştiği, çevresel ve besinsel uyaranlara ilk kez tepki verdiği hassas bir süreçtir. Bu dönemde ortaya çıkan alerjik belirtiler, ebeveynler için hem kafa karıştırıcı hem de endişe verici olabilir. Bebeklerde alerji, sadece ciltte kızarıklıklarla sınırlı kalmaz; sindirim ve solunum sistemi dahil olmak üzere birçok sistemi etkileyebilir.
Bu yazımızda, bebeklerde en sık görülen alerji belirtilerini; cilt döküntülerinden nefes alma problemlerine kadar detaylı şekilde ele alacağız.
Alerji Nedir?
Alerji, bağışıklık sisteminin aslında zararsız olan maddelere karşı aşırı tepki göstermesidir. Bu maddelere alerjen denir. Bebeklerde en sık karşılaşılan alerjenler şunlardır:
Gıdalar (inek sütü, yumurta, buğday, fındık vb.)
Ev tozu akarları
Polenler
Hayvan tüyü
Deterjan, sabun gibi kimyasal ürünler
Bebeklerde Alerji Belirtileri Nelerdir?
Bebeklerde alerji belirtileri, alerjinin türüne ve maruz kalınan alerjene göre farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Genellikle 3 ana sistem etkilenir:
Cilt (deri)
Solunum yolları
Sindirim sistemi
Her bir sistemi ayrı ayrı inceleyelim:
1. Cilt Belirtileri: En Sık Gözlenen Bulgular
▸ Atopik Egzama (Alerjik egzama)
Genellikle yanaklarda, dirsek ve diz kıvrımlarında kızarıklık, kuruluk, pullanma şeklinde görülür.
Kaşıntılıdır ve bebek huzursuz olabilir.
En sık 2-6 aylık bebeklerde başlar.
▸ Kurdeşen (Ürtiker)
Aniden ortaya çıkan, kabarık, kırmızı döküntülerdir.
Lezyonlar kısa sürede yer değiştirebilir.
Genellikle gıda alerjilerinde görülür.
▸ Ciltte Şişlik (Anjiyoödem)
Göz kapaklarında, dudaklarda, ellerde veya ayaklarda şişlik olabilir.
Kurdeşenle birlikte veya tek başına görülebilir.
Acil değerlendirme gerektirebilir.
2. Solunum Yolu Belirtileri: Nefes Problemleri Alarm Sebebidir
▸ Burun Akıntısı ve Tıkanıklığı
Alerjik rinit, bebeklerde burun akıntısı ve sık hapşırmayla kendini gösterebilir.
Özellikle polen, ev tozu ve hayvan tüyüne karşı gelişebilir.
▸ Hırıltı ve Nefes Darlığı
Solunum yollarında daralma sonucu bebekte hırıltı duyulabilir.
Özellikle bronşiolit öyküsü olan bebeklerde dikkatli olunmalıdır.
▸ Öksürük
Kuru ve inatçı öksürük, özellikle gece artıyorsa alerjik kökenli olabilir.
▸ Astım Benzeri Belirtiler
Nefes alırken zorlanma, hızlı soluma ve göğüste çekilmeler görülür.
Alerjik astım tanısı genellikle 2 yaş sonrasında konur, ancak erken belirtiler bebeklikte başlayabilir.
3. Sindirim Sistemi Belirtileri: Gıda Alerjilerine Dikkat
▸ Kusma ve Reflü
Süt alımından sonra tekrar eden kusmalar alerjik olabilir.
Özellikle inek sütü proteini alerjisinde sık görülür.
▸ Karın Ağrısı ve Gaz
Sürekli ağlama ve karın ağrısı şikayetleri olabilir.
Kolik benzeri davranışlar gösterebilir.
▸ İshal veya Mukuslu Dışkı
Dışkıda mukus, kan veya sulu dışkılama, besin alerjisi belirtisi olabilir.
Özellikle yumurta, inek sütü ve soya alerjilerinde görülür.
▸ Kilo Alımında Yavaşlama
Sürekli sindirim problemi yaşayan bebeklerde gelişim geriliği olabilir.
Hangi Gıdalar Alerji Yapar?
Bebeklerde en sık alerjiye yol açan gıdalar şunlardır:
İnek sütü proteini (anne sütü alan bebeklerde annenin süt ürünleri tüketmesiyle bile etkilenebilir)
Yumurta beyazı
Buğday ve gluten
Fındık ve yer fıstığı
Soya
Balık ve kabuklu deniz ürünleri
Bu gıdalarla temas sonrası belirtiler genellikle 1-2 saat içinde ortaya çıkar, bazı durumlarda ise 24-48 saat sürebilir.
Alerji Testleri Bebeklerde Ne Zaman Yapılır?
Alerji testleri genellikle 6 aydan büyük bebeklerde ve şikayetler yeterince netse yapılır. Kullanılan testler şunlardır:
Prick testi (ciltten yapılan test)
Spesifik IgE testi (kandan yapılan test)
Besin eliminasyon ve provokasyon testleri (doktor gözetiminde uygulanır)
Anafilaksi: Hayati Tehlike Yaratan Alerjik Reaksiyon
Nadir olsa da bazı bebeklerde ciddi alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Anafilaksi, acil müdahale gerektiren bir durumdur. Belirtileri:
Ani başlayan yaygın kurdeşen ve şişlik
Solunum güçlüğü
Morarma, nabızda zayıflama
Huzursuzluk, baygınlık
Bu durumda acil tıbbi yardım şarttır. Eğer önceden tanı konmuşsa epinefrin oto-enjektörü (adrenalin iğnesi) kullanılmalıdır.
Aileler İçin Pratik Öneriler
Bebeğinizin cildinde veya solunumunda tekrarlayan sorunlar varsa mutlaka çocuk alerji uzmanına başvurun.
Yeni bir gıdayı denerken 3 gün kuralını uygulayın: Gıdayı tek başına verin ve 3 gün boyunca gözlemleyin.
Ev ortamında toz, küf, kimyasal temizlik ürünleri ve sigara dumanı gibi alerjenleri azaltın.
Cildi kuru olan bebeklerde düzenli nemlendirici kullanın.
Bebeğinizin doktoruyla konuşmadan diyet değişikliği yapmayın.
Sık Sorulan Sorular
1. Bebeklerde ciltte döküntü her zaman alerji midir?
Hayır. Döküntüler bazen isilik, viral enfeksiyonlar veya pişik kaynaklı olabilir. Ancak tekrarlayan ve kaşıntılı döküntülerde alerji ihtimali düşünülmelidir.
2. Anne sütü alan bebekte alerji olur mu?
Evet. Anne sütünün içeriği annenin beslenmesine bağlıdır. Annenin tükettiği alerjen gıdalar bebeğe geçebilir.
3. Alerji testi için ideal yaş nedir?
Genellikle 6 aydan sonra, bebeğin belirti gösterdiği dönemlerde test yapılabilir. Ancak şüphe güçlü ise daha erken test planlanabilir.
4. Her bebekte inek sütü alerjisi olur mu?
Hayır. Her bebek farklıdır. Ancak özellikle ilk 1 yaşta sık görülen gıda alerjilerindendir.
Sonuç
Bebeklerde alerji belirtileri geniş bir yelpazede ortaya çıkabilir ve sadece döküntü ile sınırlı değildir. Solunum sıkıntısı, sindirim problemleri ve davranışsal değişiklikler de alerjinin habercisi olabilir. Erken tanı ve doğru yönlendirme ile bebeğinizin yaşam kalitesi yükselir, ileride oluşabilecek alerjik hastalıkların önüne geçilebilir. Şüpheniz varsa mutlaka bir çocuk alerji uzmanına danışın.
