Burun akıyor, hapşırıklar ardı ardına geliyor, gözleriniz sulanıyor ve boğazınızda kaşıntı var… Ancak bu belirtiler nezle mi yoksa bir alerji atağı mı? Pek çok kişi, alerjik rinit ile soğuk algınlığı arasındaki farkı ayırt etmekte zorlanıyor. Her iki durum da benzer belirtiler gösterse de nedenleri, süresi ve tedavi yöntemleri oldukça farklıdır. Bu yazıda, alerjik rinit ile soğuk algınlığını ayırt etmenize yardımcı olacak detayları bulacaksınız.
Alerjik Rinit Nedir?
Alerjik rinit, burun mukozasının polen, ev tozu, hayvan tüyü, küf gibi alerjenlere karşı gösterdiği bağışıklık sistemi yanıtıdır. Halk arasında saman nezlesi olarak da bilinir. Mevsimsel (polen mevsiminde) veya yıl boyu süren (ev tozu gibi) tipleri olabilir.
Belirtileri:
Sürekli hapşırma
Şeffaf burun akıntısı
Burun tıkanıklığı
Gözlerde kaşıntı, kızarıklık ve sulanma
Boğazda kaşıntı
Yorgunluk, dikkat dağınıklığı
Soğuk Algınlığı Nedir?
Soğuk algınlığı, genellikle rhinovirüsler gibi virüslerin neden olduğu bulaşıcı bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Genellikle 7–10 gün içinde kendiliğinden geçer.
Belirtileri:
Burun akıntısı (ilk günler şeffaf, sonra koyulaşabilir)
Hafif ateş
Boğaz ağrısı
Hafif öksürük
Halsizlik, kas ağrısı
Gözlerde sulanma (kaşıntı olmadan)
Bazen baş ağrısı
Alerjik Rinit ile Soğuk Algınlığı Arasındaki Temel Farklar
Aşağıdaki tablo, iki durumu kolayca karşılaştırmanıza yardımcı olur:
| Özellik | Alerjik Rinit | Soğuk Algınlığı |
|---|---|---|
| Neden | Alerjenlere karşı bağışıklık yanıtı | Virüs kaynaklı enfeksiyon |
| Ateş | Genellikle yok | Düşük ateş olabilir |
| Burun Akıntısı | Şeffaf ve su gibi | Başlangıçta şeffaf, sonra koyu olabilir |
| Hapşırık | Peş peşe ve çok sayıda | Daha az ve tekil hapşırıklar |
| Göz Kaşıntısı | Sık görülür | Nadir görülür |
| Boğazda Kaşıntı | Yaygın | Boğaz ağrısı daha belirgindir |
| Süre | Alerjene maruz kaldıkça sürer | Genellikle 7–10 günde iyileşir |
| Bulaşıcılık | Bulaşıcı değildir | Bulaşıcıdır |
| Vücut Ağrısı | Olmaz | Hafif kas ağrıları olabilir |
| Tedavi | Alerji ilaçları, alerjen uzaklaştırma | Dinlenme, sıvı alımı, destek tedavi |
Hangi Durumda Alerjik Rinit Düşünülmeli?
Aşağıdaki belirtiler sizde varsa, alerjik rinit olasılığı yüksektir:
Semptomlar belli mevsimlerde (ilkbahar, yaz) ortaya çıkıyorsa
Gözlerde yoğun kaşıntı ve sulanma varsa
Hapşırıklar peş peşe geliyorsa
Semptomlar haftalarca sürüyorsa
Ailede alerji öyküsü varsa
Ev tozu, hayvan tüyü veya parfüm gibi maddelerle şikâyetleriniz artıyorsa
Hangi Durumda Soğuk Algınlığı Düşünülmeli?
Semptomlar ani başladıysa
Hafif ateş veya titreme eşlik ediyorsa
Boğazda yanma ve ağrı belirginse
Balgamlı öksürük geliştiyse
Semptomlar 7–10 gün içinde azalıyorsa
Tanı Nasıl Konur?
Alerjik Rinit Tanısı:
Detaylı hasta öyküsü ve fizik muayene
Alerji testi (prick test veya kan testi)
Alerjenle temas sonrası belirtilerin gözlenmesi
Soğuk Algınlığı Tanısı:
Klinik belirtilere göre konur
Laboratuvar testine genellikle ihtiyaç duyulmaz
İkincil enfeksiyon şüphesi varsa kan testleri istenebilir
Tedavi Yaklaşımları
Alerjik Rinit Tedavisi:
Antihistaminik ilaçlar
Burun spreyleri (kortikosteroid içerikli)
Alerjenlerden uzak durma
İmmünoterapi (alerji aşısı): uzun vadede çözüm sağlar
Soğuk Algınlığı Tedavisi:
İstirahat
Bol sıvı tüketimi
Boğaz pastilleri ve ağrı kesiciler
Gerekirse burun açıcı spreyler (kısa süreli kullanım)
Antibiyotik gerekli değildir, çünkü soğuk algınlığı viral bir hastalıktır
Çocuklarda Alerjik Rinit ve Nezle Ayrımı
Çocuklarda özellikle okul döneminde sık görülen burun akıntısı ve hapşırıklar genellikle üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlanır. Ancak:
Çocukta semptomlar sürekli hale geldiyse
Okul başarısı ve uykusu etkileniyorsa
Göz kaşıma, burun ovuşturma hareketleri fazlaysa
Burnu sürekli tıkalıysa
Alerjik rinit olasılığı akılda tutulmalı ve bir çocuk alerji uzmanına başvurulmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
Alerjik rinit bulaşıcı mı?
Hayır. Alerjik rinit bulaşıcı değildir. Bağışıklık sisteminin verdiği kişisel bir yanıttır.
Alerji testine gerek var mı?
Evet. Belirtileriniz alerjiye bağlıysa alerjenleri belirlemek için test önerilir.
Alerji ve soğuk algınlığı birlikte görülebilir mi?
Evet. Alerjik zeminli kişilerde viral enfeksiyonlar daha sık ve daha uzun sürebilir.
Soğuk algınlığında antihistaminik kullanılır mı?
Genellikle gerekmez, ancak alerji ile birlikte varsa kullanılabilir.
Sonuç
Alerjik rinit ve soğuk algınlığı birbirine benzese de nedenleri, süresi ve tedavi şekilleri farklıdır. Doğru tanı, doğru tedaviye giden ilk adımdır. Eğer semptomlarınız mevsimsel, sürekli ve göz kaşıntısı gibi tipik alerjik bulgularla seyrediyorsa alerji ihtimali yüksektir. Soğuk algınlığı ise genellikle kısa sürelidir ve kendiliğinden iyileşir. Belirtileriniz uzun sürdüyse, mutlaka bir uzman hekime başvurun.
