Cildinizde sık sık beliren, kaşıntılı, kızarık ve kabarık döküntüler yaşam kalitenizi etkiliyor mu? Bu belirtiler haftalardır geçmiyor ve sürekli tekrarlıyorsa, kronik ürtiker ile karşı karşıya olabilirsiniz. Halk arasında “kurdeşen” olarak bilinen bu durum, kaşıntının ve döküntülerin 6 haftadan uzun sürdüğü, çoğu zaman nedeni tam olarak saptanamayan bir cilt hastalığıdır. Bu yazıda kronik ürtikerin ne olduğunu, belirtilerle nasıl başa çıkılabileceğini ve yaşam kalitenizi artıracak önerileri bulacaksınız.
Kronik Ürtiker Nedir?
Kronik ürtiker, ciltte aniden oluşan kabarık, kırmızı, kaşıntılı döküntülerin (ürtika) 6 haftadan uzun sürmesiyle karakterize bir hastalıktır. Döküntüler birkaç saat içinde kaybolur ancak günler, haftalar hatta aylar boyunca yeniden ortaya çıkabilir. Bazen dudak, göz çevresi veya ellerde anjiyoödem denilen derin dokularda şişlik de eşlik edebilir.
Türleri:
Kronik Spontan Ürtiker: Belirgin bir tetikleyici olmadan ortaya çıkar. En sık görülen tiptir.
Fiziksel Ürtiker: Soğuk, sıcak, basınç, güneş ışığı veya egzersiz gibi fiziksel uyarılarla tetiklenir.
Kronik Ürtikerin Belirtileri
Kaşıntı: En yaygın belirtidir ve yaşam kalitesini en çok etkileyen şikâyettir.
Kızarık ve kabarık döküntüler (ürtika): Ortası soluk, kenarları belirgin lezyonlar şeklinde görülür.
Geçici döküntüler: Her bir döküntü genellikle 24 saat içinde kaybolur, ancak yenileri oluşur.
Anjiyoödem: Derin dokularda, özellikle yüzde, dudaklarda, ellerde oluşan ağrılı şişlik.
Kronik Ürtikerin Nedenleri Nelerdir?
Kronik ürtikerin nedenleri her zaman açık değildir. Çoğu zaman bir tetikleyici saptanamaz. Bu nedenle hastalığın %80’ine yakını “idiopatik” yani nedeni bilinmeyen olarak tanımlanır.
Olası tetikleyiciler:
Bağışıklık sistemi düzensizlikleri
Enfeksiyonlar (özellikle Helicobacter pylori)
Bazı ilaçlar (NSAİİ, antibiyotikler)
Stres ve duygusal değişimler
Gıda katkı maddeleri, bazı yiyecekler (histamin içeriği yüksek gıdalar)
Tiroid hastalıkları ve otoimmün rahatsızlıklar
Kronik Ürtiker ile Yaşamak: Başa Çıkma Yolları
Kronik ürtiker tamamen kontrol altına alınabilir bir hastalıktır. Belirtilerle daha rahat başa çıkabilmek için bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve tıbbi yaklaşımlar oldukça etkilidir.
1. Tetikleyicileri Tanıyın ve Uzak Durun
Her bireyin ürtikerini tetikleyen etken farklı olabilir. Örneğin bazı kişilerde egzersiz ya da terleme, bazılarında stres ya da gıda katkı maddeleri tetikleyici olabilir. Aşağıdaki adımlar tetikleyicileri bulmanıza yardımcı olur:
Gıda günlüğü tutun: Hangi yiyeceklerin sonrasında döküntü geliştiğini izleyin.
İlaç geçmişinizi gözden geçirin: Yeni başlanan bir ilaç ürtikeri başlatmış olabilir.
Fiziksel faktörlere dikkat edin: Güneş, soğuk, basınç gibi etkenlerden sonra lezyon oluşuyorsa fiziksel ürtiker olabilir.
2. Düzenli Tedavi Kullanın
Kronik ürtiker tedavisinde genellikle basamak basamak ilerlenir.
İlk Basamak:
Antihistaminikler (H1 blokerleri): Kaşıntı ve döküntüyü baskılar. Genellikle günlük olarak düzenli kullanılır.
İkinci ve Üçüncü Basamaklar:
Doz artırımı: Gerekirse antihistaminik dozu doktor kontrolünde artırılır.
Lökotrien reseptör antagonistleri eklenebilir.
Omalizumab (biyolojik ajan): Alerjik astımda da kullanılan bu iğne, dirençli kronik ürtikerde oldukça etkilidir.
Not: Kortizon ilaçları sadece şiddetli ataklarda kısa süreli olarak kullanılır. Uzun süreli kullanımı önerilmez.
3. Stresi Yönetin
Stres kronik ürtikerin en yaygın tetikleyicilerinden biridir. Bu nedenle stresle başa çıkmak, hastalığın kontrolünü kolaylaştırır.
Nefes egzersizleri, yoga, meditasyon gibi yöntemleri deneyin
Uyku düzeninize özen gösterin
Günlük fiziksel aktivite ile stres düzeyinizi azaltın
4. Cilt Bakımınızı Gözden Geçirin
Parfümsüz, sabun içermeyen temizlik ürünleri kullanın
Cildi nemli tutun: Kuruluk kaşıntıyı artırır
Sıcak duşlardan kaçının: Ilık su tercih edin
Cildi kaşımaktan kaçının: Kaşıma döngüsü döküntüleri artırır
5. Beslenmeye Dikkat Edin
Bazı yiyecekler vücutta histamin düzeyini artırarak ürtikeri tetikleyebilir. Bunlar:
Domates, çilek, deniz ürünleri, çikolata, alkollü içecekler
Fermente ürünler (turşu, salam, sosis, peynir)
Gıda katkı maddeleri (renklendirici, koruyucu, tatlandırıcı)
Besinlerin hastalığınız üzerindeki etkisini anlamak için düşük histamin diyeti önerilebilir. Ancak diyet mutlaka uzman gözetiminde yapılmalıdır.
Kronik Ürtiker Çocuklarda da Görülür mü?
Evet. Kronik ürtiker çocuklarda da görülebilir ancak yetişkinlere göre daha nadirdir. Çocuklarda genellikle enfeksiyonlar, gıda katkıları veya ilaçlar tetikleyicidir. Tedavi prensipleri benzer olmakla birlikte doz ayarlamaları yaşa ve kiloya göre yapılmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
Kronik ürtiker bulaşıcı mıdır?
Hayır. Kronik ürtiker bulaşıcı değildir. Bağışıklık sisteminin aşırı yanıtıyla ilgilidir.
Alerji testleriyle ürtiker nedeni bulunur mu?
Akut ürtikerlerde bazen alerjen saptanabilir. Ancak kronik ürtikerde çoğu zaman neden saptanamaz ve testler genellikle yardımcı olur.
Kortizon kullanmak zorunda mıyım?
Hayır. Kortizon yalnızca şiddetli ataklarda kısa süreli verilir. Tedavide esas olan düzenli antihistaminik kullanımıdır.
Ürtiker psikolojik mi?
Stres ve psikolojik faktörler ürtikeri tetikleyebilir ama hastalığın nedeni sadece psikolojik değildir. Bağışıklık sistemi yanıtı da etkilidir.
Sonuç
Kronik ürtiker, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, inatçı ve tekrarlayan bir hastalıktır. Ancak doğru tanı, düzenli tedavi ve kişiye özel başa çıkma yöntemleriyle kontrol altına alınabilir. Tetikleyicilerin tanınması, stresin yönetilmesi, cilt bakımına özen gösterilmesi ve uygun ilaçların kullanılması ürtikerle daha rahat yaşamanızı sağlar. Unutmayın, bu süreçte yalnız değilsiniz. Uzman hekiminizle birlikte oluşturacağınız tedavi planı sayesinde yaşam kalitenizi artırabilirsiniz.
