Astım, her yaştan insanı etkileyen kronik bir akciğer rahatsızlığıdır. Gece astımı olan kişiler, geceleri uykularını bozabilecek astım semptomları yaşarlar. Bazı rakamlar, sürekli astımı olan kişilerin yaklaşık %60’ının bir noktada gece belirtiler yaşadığını ve astımlı hastaların yaklaşık %30-70’inin en az ayda bir gece astım semptomları bildirdiğini göstermektedir. Yaygın belirtiler arasında hırıltı ve nefes darlığı bulunur. Gece astımının nedeni bilinmemekle birlikte, bir kişinin vücudundaki gece nörohormonal değişikliklerle bağlantılı olabilir. Bu yazımızda gece astımının nedenleri, belirtileri ve tedavisini sizler için yazdık.
Gece Astımı Nedir?
Astım, solunum yollarının sürekli olarak iltihaplanmasına neden olan bir durumdur. Küçük tetikleyiciler ve alerjenler bile bu hava yollarının daralmasına neden olabilir. Gece astımı, bir kişinin astım belirtilerinin geceleri kötüleşmesi anlamına gelir. Bu, uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bazen, gece astımının ortaya çıkması, bir kişinin şiddetli astımı olduğu veya semptomları üzerinde zayıf kontrole sahip olduğu anlamına gelir. Kötüleşen akciğer fonksiyonuna ve artmış hava yolu duyarlılığına sahip olabilirler. Sağlıklı bir bireyin akciğer fonksiyonu gün boyunca değişir. Bir çalışmaya göre, pik akciğer fonksiyonu saat 16:00’da ortaya çıkarken, minimal akciğer fonksiyonu saat 4’te gerçekleşir. Doktorlar, akciğer fonksiyonundaki değişikliklere bakarak bir kişinin gece astımı olup olmadığını belirleyebilir. Tepe ekspiratuar akış (PEF) ölçer adı verilen basit bir cihaz kullanarak, kişi gündüz ve gece hava akışı ölçümlerini alabilir. PEF tipik olarak sabah ilk iştir ve yatmadan önce tekrar olur. Bununla birlikte, bir kişinin gece uyanırsa PEF ölçümlerini alması da faydalıdır. Ölçümler arasındaki fark %15’ten fazlaysa, kişide muhtemelen gece astımı vardır. Bir kişinin PEF değişkenliği olmasa bile, yine de gece astımı olabileceğine dikkat etmek önemlidir.
Nedenleri
Geceleri bazı insanların astımının neden kötüleştiği tam olarak bilinemezken bu durumun nörohormonal değişikliklerle bağlantılı olabileceği öne sürülüyor. Kortizol, epinefrin ve melatonin gibi hormonların tümü, vücudun 24 saatlik dahili döngüleri olan sirkadiyen ritimlere sahiptir. Bu hormonların seviyeleri gece bazında dalgalanır ve bu da hava yollarında iltihaplanmaya neden olarak gece astım semptomları riskini artırır. Bazı kişiler hamilelik sırasında uykusuzluk yaşarlar. Uyku eksikliği vücutta iltihaplanmaya neden olur ve akciğer fonksiyonunu etkileyerek astım krizi olasılığını artırır. Her gece 6 saatten az uyuyan bireyler, önerilen 7-9 saat uyuyanlara göre 1,5 kat daha fazla astım krizi geçirir. Obezite de gece astım riskini artıran bir başka faktördür.
Gece astımı için bazı genel tetikleyiciler şunları içerir:
- Toz akarları, evcil hayvan kılı veya küf gibi yatak odası alerjenleri,
- Yüz üstü yatmak,
- Soğuk hava,
- Kuru boğaz,
- Diğer tıbbi sorunlar.
Gece Astımının Belirtileri
Gece astım belirtileri genellikle normal astımla aynıdır. Temel fark, geceleri daha da kötüleşmeleridir. Belirtiler şunları içerir:
- Öksürme,
- Hırıltılı solunum,
- Nefes darlığı.
- Yukarıdaki belirtiler kişinin uykusunu bozar ve bu da gün içinde sorunlara neden olabilir. Bu sorunlar şunları içerir:
- Gündüz uykusuzluk,
- Konsantrasyon eksikliği,
- Kötüleşen gündüz astım semptomları.
Gece Astımının Teşhisi
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, astım çocuklarda yetişkinlerden daha yaygındır. Çocuklarda en sık görülen kronik hastalıktır. Gece astımının olumsuz etkileri, çocuklarda davranışsal ve gelişimsel zorlukları kötüleştirebilir. Bu nedenle çocuklarda gece astımı teşhis ve tedavisinin doğru bir şekilde yapılması önemlidir. Çocuklarda gece astımı genellikle teşhis edilmez çünkü semptomlarını gizleme veya küçümseme eğilimindedirler. Ebeveynler çocuklarını hırıltılı solunum, gündüz uykululuk, rahatsız uyku ve okulda konsantrasyon güçlüğü gibi belirtiler açısından izlemelidir. Genellikle gece astımını doktorunuz, yukarıda anlatılan PEF ölçüm cihazı gibi testlerle teşhis eder. Doktorunuz, bir bireyin uykusu sırasında kısa bir süre nefes almayı bıraktığı bir durum olan obstrüktif uyku apnesinden şüphelenirse, o zaman polisomnografi (PSG) isteyebilir. Bu, laboratuvar ortamında gerçekleşen bir uyku çalışmasıdır.
Gece Astımının Tedavisi
Gece astımın şüphelenen kişiler, alerji uzmanı veya göğüs hastalıkları uzmanı ile görüşmelidir. Ana tedavi hedefleri, etkili bir ilaç bulmak ve alerjenlere maruziyeti azaltmaktır. Seyrek gece astım semptomları olan kişiler, semptomların hızlı bir şekilde giderilmesi için kısa etkili, solunan bir beta agonist ilacı kullanabilir. Haftada bir veya daha fazla gece astım semptomları olan kişiler için tedavi normal astım tedavisine benzer görünecek ve kişinin astımının şiddetine göre şekillenecektir.
Hızlı rahatlama ilaçları
Hızlı etkili ilaçlar, astım ataklarını gerçekleştikleri anda kontrol eder. Genellikle bu ilaçlar kısa etkili beta agonistler olarak bilinir. Kişi bu ilaçları solur ve solunum yollarının etrafındaki kasları gevşeterek semptomları azaltır.
Uzun süreli ilaçlar
Bu ilaçlar hızlı bir rahatlama sağlamaz, ancak kişinin astımını kontrol etmeyi amaçlar. Gelecekteki astım ataklarının şiddetini ve sıklığını azaltırlar.