Leblebi Alerjisi

Leblebi, kavrulmuş nohut olarak bilinen ve Türkiye’de özellikle atıştırmalık olarak sıklıkla tüketilen bir besindir. Ancak bazı kişilerde leblebi, bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyon vermesi nedeniyle alerjik belirtilere yol açabilir. “Leblebi alerjisi olur mu?” sorusu son yıllarda özellikle çocuklarda artan gıda alerjileriyle birlikte daha fazla gündeme gelmektedir.

Leblebi Alerjisi Nedir?

Leblebi alerjisi, vücudun leblebide bulunan proteinlere karşı aşırı duyarlılık geliştirmesi sonucunda ortaya çıkan bir gıda alerjisi türüdür. Nohut da bir baklagil olduğundan, baklagil grubuna karşı hassasiyeti bulunan kişilerde leblebi tüketimi alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Alerjinin temel sebebi, bağışıklık sisteminin bu proteinleri zararlı madde gibi algılaması ve IgE antikorları üretmesidir. Bu antikorlar, histamin gibi kimyasalların salınımını tetikleyerek çeşitli alerjik belirtilere yol açar.

Leblebi Alerjisi Görülme Sıklığı

Leblebi alerjisi, toplumda çok yaygın olmasa da nohut alerjisi olan kişilerde daha fazla görülür. Özellikle:

• Çocuklarda baklagil alerjilerinin artması,

• İşlenmiş gıdalarda nohut veya nohut unu kullanımının yaygınlaşması,

• Bitkisel protein kaynaklarına yönelimin artması,

gibi faktörler, leblebi alerjisinin daha görünür hale gelmesine neden olmuştur.

Leblebi Alerjisi Belirtileri

Leblebi alerjisi belirtileri kişiye göre değişebilir. Bazı kişilerde hafif şikayetler görülürken, bazı kişilerde anafilaksi gibi yaşamı tehdit eden ağır reaksiyonlar ortaya çıkabilir.

Aşağıda en sık görülen belirtiler detaylandırılmıştır.

Sindirim Sistemi Belirtileri

Leblebi veya leblebi içeren ürünleri tükettikten kısa süre sonra şu yakınmalar ortaya çıkabilir:

• Karın ağrısı

• Bulantı

• Kusma

• İshal

• Şişkinlik ve gaz

Bu belirtiler genellikle tüketimden sonra 30 dakika – 2 saat içinde kendini gösterir.

Cilt Belirtileri

Alerjinin en yaygın göstergelerinden biri cilt reaksiyonlarıdır:

• Kurdeşen (ürtiker)

• Kaşıntı

• Ciltte kızarıklık

• Egzama alevlenmesi

• Dudaklarda, yüzde veya göz çevresinde şişme (anjiyoödem)

Solunum Yolu Belirtileri

Alerjik reaksiyon solunum sistemini etkiliyorsa:

• Burun tıkanıklığı

• Hapşırma

• Öksürük

• Hırıltı

• Nefes darlığı

gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Anafilaksi

Nadir fakat en tehlikeli alerjik reaksiyon türüdür. Acil tıbbi müdahale gerektirir. Anafilaksi belirtileri:

• Tüm vücutta yaygın kurdeşen

• Şiddetli solunum güçlüğü

• Nabzın hızlanması veya düşmesi

• Bilinç bulanıklığı

• Şok durumu

Bu belirtilerden biri dahi görülürse hemen 112 aranmalı veya en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Leblebi Alerjisi Neden Olur?

Leblebi alerjisinin temel nedeni, vücudun leblebi proteinlerini tehdit olarak görmesi ve bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesidir. Bunun ortaya çıkmasında çeşitli faktörler rol oynayabilir.

Genetik Yatkınlık

Ailesinde alerji veya atopik hastalık bulunan kişilerde leblebi alerjisi gelişme olasılığı daha yüksektir.

• Astım

• Egzama

• Polen alerjisi

• Gıda alerjileri

gibi durumlar risk faktörü olarak değerlendirilebilir.

Baklagil Alerjisi Olanlarda Çapraz Reaksiyon

Nohut, mercimek, fasulye ve bezelye gibi baklagiller biyolojik olarak birbirine benzeyen proteinler içerir. Mercimek veya bezelye alerjisi olan bir kişinin leblebiye de tepki verme olasılığı yüksektir.

Bu duruma çapraz reaksiyon denir.

Bağışıklık Sisteminin Aşırı Hassasiyeti

Bazı bireylerin bağışıklık sistemi belirli proteinlere karşı daha hassastır. Bu kişilerde az miktarda leblebi tüketimi bile alerjik yanıt oluşturabilir.

İşlenmiş Gıdalarda Saklı Nohut Unu

Pek çok atıştırmalık ve vegan ürün, kıvam artırıcı veya protein kaynağı olarak nohut unu ya da nohut proteini içerir. Bu ürünleri farkında olmadan tüketmek leblebi alerjisine zemin hazırlayabilir.

Leblebi Alerjisi Nasıl Teşhis Edilir?

Leblebi alerjisi şüphesi olan kişilerde uzman hekim tarafından çeşitli testler uygulanır.

Deri Prick Testi (Cilt Delme Testi)

Derinin yüzeyine çok küçük miktarda alerjen damlatılır ve deriye hafif bir çizik uygulanır. Kızarıklık veya kabarıklık gelişirse bu, alerji varlığını destekler.

IgE Kan Testi

Kanda leblebi veya nohut proteinlerine yönelik spesifik IgE antikorları aranır. Yüksek değerler, alerji ihtimalini güçlendirir.

Eliminasyon Diyeti

Şüpheli gıdanın bir süre diyetten çıkarılması ve belirtilerin gözlemlenmesi esasına dayanır.

Oral Provokasyon Testi (En Kesin Test)

Hastanın kontrollü bir ortamda küçük miktarlarda leblebi tüketmesi sağlanır. Reaksiyon gelişirse tanı kesinleşir. Kesinlikle evde yapılmamalıdır.

Leblebi Alerjisi Olanlar Ne Yapmalı?

Leblebi alerjisi yönetimi tamamen kaçınma ve acil durum hazırlığı üzerine kuruludur.

Leblebi ve Türevlerinden Kaçınma

Şu ürünlerde leblebi veya nohut bulunabileceği unutulmamalıdır:

• Leblebi ve leblebi tozu içeren tüm atıştırmalıklar

• Nohut unu ile yapılan ekmek ve kurabiyeler

• Humus, falafel gibi nohut bazlı yemekler

• Vegan burger ve bitkisel protein ürünleri

• Bazı şekerlemeler ve çikolatalar

• Glutensiz ürünlerde bağlayıcı olarak kullanılan nohut unu

Etiket okuma alışkanlığı çok önemlidir.

Alerji İlacı ve Epinefrin Oto-Enjektörü Taşımak

Şiddetli alerjisi olanlar için doktor tarafından epinefrin (Adrenalin) oto-enjektör reçete edilebilir. Anafilaksi riskine karşı hayat kurtarır.

Alerji Kimlik Kartı Kullanmak

Acil durumlarda sağlık ekiplerinin hızlı müdahale edebilmesi için alerji bilgilerini içeren bir kart taşımak oldukça faydalıdır.

Çocuklarda Leblebi Alerjisi Yönetimi

• Öğretmen ve bakıcıların bilgilendirilmesi

• Çocuğun tüketmemesi gereken gıdaların listelenmesi

• Olası temas sonrası yapılması gerekenlerin açıklanması

çocuklarda güvenli yönetim sağlar.

Leblebi Alerjisi ve Diğer Baklagiller Arasındaki İlişki

Baklagiller arasında çapraz reaksiyon riski bulunduğundan, leblebi alerjisi olan kişiler şu gıdalara karşı da dikkatli olmalıdır:

• Fasulye

• Bezelye

• Mercimek

• Soya

• Yer fıstığı (teknik olarak baklagil)

Her ne kadar herkesde görülmese de bu gıdalardan bazıları reaksiyon tetikleyebilir.

Leblebi Alerjisi İçin Tedavi Yöntemleri

Şu an için gıda alerjisinin kesin bir tedavisi yoktur. Ancak aşağıdaki yöntemler belirtileri kontrol altına almaya yardımcı olur.

Antihistaminikler

Hafif alerjik reaksiyonlarda kaşıntı ve kızarıklığı azaltmak için kullanılabilir.

Kortikosteroidler

Şiddetli cilt reaksiyonlarında doktor tarafından kısa süreli reçete edilebilir.

Anafilaksi Tedavisi

Acil müdahale gerektirir:

• Epinefrin enjeksiyonu

• Oksijen tedavisi

• Damar yolu açılarak sıvı verilmesi

• Solunumu destekleyici tedaviler

Bu aşama mutlaka hastane ortamında uygulanmalıdır.

Oral İmmünoterapi

Bazı ülkelerde gıda alerjileri için uygulanmaya başlanan bu tedavi, vücudun alerjene tolerans geliştirmesini amaçlar. Ancak henüz her merkezde uygulanmamakta ve uzman kontrolü gerekmektedir.

Leblebi Alerjisinden Korunma Yolları

• Bebeklerde tamamlayıcı beslenmeye geçiş döneminde gıdaların tek tek ve küçük miktarlarda verilmesi

• Ev dışı yemeklerde içeriği belirsiz ürünlerden kaçınma

• Gluten veya vegan ürünlerde nohut unu kullanımına dikkat etme

• Paketli gıdalarda alerjen etiketlerini okuma

gibi önlemler, alerji riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Leblebi Alerjisi Olanlar İçin Güvenli Alternatifler

Leblebi yerine tüketilebilecek bazı sağlıklı atıştırmalıklar:

• Kabak çekirdeği

• Ay çekirdeği

• Fındık, badem, kaju (alerji yoksa)

• Mısır patlağı

• Meyve cipsleri

• Kuru meyveler

Bu alternatifler, beslenme çeşitliliğini korumaya yardımcı olur.

Leblebi Alerjisi Hakkında Sık Sorulan Sorular

1. Leblebi alerjisi geçer mi?

Çocukluk çağında ortaya çıkan bazı gıda alerjileri zamanla geçebilir. Ancak baklagil alerjileri genellikle kalıcı olma eğilimindedir.

2. Nohuda alerjim yok ama leblebiye alerjim olabilir mi?

Evet. Kavurma işlemi protein yapısını değiştirebilir ve yeni alerjenik formlar ortaya çıkabilir.

3. Leblebi tozu da alerji yapar mı?

Evet. Hatta daha yoğun protein içerdiğinden belirtileri daha hızlı tetikleyebilir.

4. Az miktar leblebi yemek zarar verir mi?

Hassas kişilerde çok küçük miktar bile ciddi reaksiyonlara neden olabilir.

Leblebi alerjisi, baklagil hassasiyeti bulunan kişilerde görülebilen ve hafif şikayetlerden hayati risk taşıyan reaksiyonlara kadar geniş bir belirti yelpazesi oluşturabilen önemli bir gıda alerjisi türüdür. Erken teşhis, doğru yönetim ve dikkatli beslenme alışkanlıklarıyla bu alerji kontrol altına alınabilir.

Leblebi veya nohut tükettikten sonra kaşıntı, kızarıklık, mide bulantısı veya nefes darlığı gibi belirtiler yaşıyorsanız bir alerji uzmanına başvurmanız önerilir.