Egzama, yılın her döneminde rahatsız edici olabilir; ancak kış ayları bu cilt sorununun en çok alevlendiği dönemlerden biridir. Soğuyan hava, düşen nem oranı ve kapalı ortamlarda geçirilen uzun saatler, egzamalı bireylerin cilt sağlığını ciddi anlamda etkileyebilir. Bu yazımızda, kış egzamasının neden daha sık görüldüğünü, hava ve nem faktörlerinin bu durum üzerindeki etkilerini ve egzamanızı yönetmek için alabileceğiniz pratik önlemleri ele alacağız.
Kış Aylarında Egzama Neden Artar?
Kış aylarında egzama ataklarının artmasının başlıca nedeni çevresel koşullardır. Soğuk hava, düşük nem oranı ve kapalı ortam ısıtıcıları cildin doğal nem dengesini bozar. Cilt kurur, çatlar ve dış etkenlere karşı daha hassas hale gelir. Bu da atopik dermatit gibi egzama türlerinin daha sık alevlenmesine neden olur.
Cildin Koruyucu Bariyeri Zarar Görür
Soğuk hava, cildin yüzeyindeki lipit tabakasını zayıflatır. Bu lipitler, cildin nemini tutmasını ve dış etkenlere karşı korunmasını sağlar. Bu tabakanın zarar görmesiyle birlikte cilt su kaybeder, kurur ve egzama belirtileri (kaşıntı, kızarıklık, pullanma) belirginleşir.
Hava ve Nem Faktörlerinin Egzama Üzerindeki Etkileri
1. Soğuk Hava
Soğuk hava, ciltteki kan dolaşımını yavaşlatır ve nemin buharlaşmasını hızlandırır. Özellikle eller, yüz ve dudaklar soğuğa en çok maruz kalan bölgeler olduğu için bu alanlarda egzama daha sık görülür.
2. Düşük Nem Oranı
Kış aylarında hem dış ortamın hem de iç mekanların nem seviyesi düşer. Bu da cildin daha fazla kurumasına neden olur. Egzamalı ciltler için bu durum ciddi bir tetikleyici olabilir. Nem eksikliği, cildin elastikiyetini azaltır ve çatlamalara yol açar.
3. Isıtıcılar ve Klimalar
Kapalı ortamlarda kullanılan kalorifer ve klimalar, ortam havasını kurutur. Bu durum egzamalı bireyler için ikinci bir tehdit oluşturur. Isıtıcılar doğrudan cilde temas ettiğinde ise kuruluk daha da artar.
4. Rüzgar
Soğuk rüzgar, cildi tahriş eder ve kurutur. Aynı zamanda dış etkenlere karşı savunmasız kalan cilt, rüzgarla birlikte egzamanın etkisini artırır.
Kış Egzamasına Karşı Alınabilecek Önlemler
Egzamanın şiddetini azaltmak ve cildi korumak için alınabilecek bazı basit ama etkili önlemler vardır. İşte kış egzamasıyla başa çıkmak için uygulayabileceğiniz yöntemler:
1. Cildi Düzenli Olarak Nemlendirin
Egzamalı bireyler için en önemli adım, cildi düzenli olarak ve uygun ürünlerle nemlendirmektir. Seramid, hyaluronik asit veya gliserin içeren yoğun nemlendiriciler tercih edilmelidir. Özellikle duş sonrası 3 dakika içinde cilde uygulanmalıdır.
2. Ilık Duş Tercih Edin
Sıcak su, ciltteki doğal yağları yok eder. Bu nedenle duş süresi kısa tutulmalı ve su ılık olmalıdır. Ayrıca parfümsüz, hassas ciltler için uygun sabun ve temizleyiciler kullanılmalıdır.
3. Ortam Nemini Arttırın
Yaşadığınız ve çalıştığınız ortamlarda nem oranını artırmak için hava nemlendirici cihazlar kullanılabilir. Hedef, ortamın nem oranını %40–%60 arasında tutmaktır.
4. Kat Kat Giyinin
Yünlü giysiler cildi tahriş edebilir. Pamuklu iç giysiler tercih ederek, kat kat giyinmek cildin direkt tahriş olmasını önler. Ayrıca aşırı terlememeye dikkat edilmelidir çünkü ter de egzama ataklarını tetikleyebilir.
5. Koruyucu Eldiven ve Maske Kullanın
Eller kışın en çok egzama gelişen bölgelerindendir. Soğuk havaya çıkmadan önce eldiven kullanmak ve gerektiğinde nemlendiriciyle elleri korumak önemlidir. Rüzgarlı havalarda ise yüzü koruyan maskeler faydalı olabilir.
6. Beslenmeye Dikkat Edin
Omega-3 yağ asitleri bakımından zengin gıdalar (örneğin balık, ceviz, keten tohumu) cildin bariyer fonksiyonlarını güçlendirebilir. Ayrıca bol su tüketimi, ciltteki nemin korunmasına yardımcı olur.
Kış Egzamasında Tedavi Seçenekleri
Kış egzamasının kontrol altına alınması için tedavi planı kişisel özelliklere göre belirlenmelidir. Hafif vakalarda nemlendirme ve yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olabilirken, daha şiddetli durumlarda medikal tedavi gerekebilir.
1. Topikal Steroidler
Kaşıntı ve kızarıklığın baskılanması için kortizonlu kremler kullanılabilir. Ancak uzun süreli kullanım önerilmez ve doktor kontrolünde olmalıdır.
2. Kalsinörin İnhibitörleri
Pimekrolimus veya takrolimus içeren kremler, steroid kullanılamayan durumlarda etkili olabilir. Özellikle yüz gibi hassas bölgelerde tercih edilir.
3. Fototerapi (Işık Tedavisi)
Kronik egzama vakalarında dermatologlar tarafından önerilen ışık tedavisi, ciltteki iltihabı azaltabilir.
4. Antihistaminikler
Şiddetli kaşıntının kontrolü için doktor önerisiyle oral antihistaminik ilaçlar kullanılabilir.
Kış Egzamasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Cildinizi kaşımamaya çalışın. Kaşıma, cilt bariyerini daha fazla bozar ve enfeksiyon riskini artırır.
Nemlendiricinizi gün içinde birden fazla kez yenileyin, özellikle ellerinizi yıkadıktan sonra.
Parfümlü veya alkollü cilt ürünlerinden kaçının.
Evde temizlik yaparken eldiven kullanın, deterjan teması egzamanızı kötüleştirebilir.
Stresi yönetin. Egzama psikolojik stresle de tetiklenebilir.
Sık Sorulan Sorular
1. Kış egzaması bulaşıcı mıdır?
Hayır. Egzama bulaşıcı değildir. Ciltteki bağışıklık yanıtı ve dış etkenlerle ilişkili bir durumdur.
2. Çocuklarda kış egzaması daha mı sık görülür?
Evet. Özellikle atopik dermatitli çocuklarda cilt bariyeri zayıf olduğu için kış aylarında daha fazla belirti görülebilir.
3. Hangi durumlarda doktora başvurulmalı?
Kızarıklık, şiddetli kaşıntı, ciltte çatlama veya enfeksiyon belirtileri varsa mutlaka dermatoloğa başvurulmalıdır.
Sonuç
Kış aylarında egzama ile baş etmek, hava ve nem faktörlerine karşı cildi bilinçli bir şekilde korumaktan geçer. Nemlendirme, doğru giyim, ortam koşullarını düzenleme ve gerektiğinde tıbbi destek alma ile kış egzaması büyük ölçüde yönetilebilir. Unutmayın, her cilt farklıdır; bu yüzden size en uygun bakımı ve tedavi yöntemini belirlemek için bir uzmana danışmanız her zaman en doğrusudur.
