COVID-19 salgını nedeniyle çoğumuz eldiven kullanıyoruz. Özellikle COVID-19 pozitif olanların bakımı için Dünya Sağlık Örgütü eldiven takmayı teşvik ediyor. Son zamanlarda eldiven ve lateks alerjisi sık görülmesinden dolayı Alerji ve Astım Derneği Başkanı Prof. Dr. Ahmet Akçay eldiven alerjisi hakkında bilgilendirme yaptı.
Lateks, kauçuk ağacı Hevea brasiliensis’in doğal öz suyundan yapılan doğal bir kauçuktur. Lateks 40 binden fazla endüstri ürününde bulunur. Popüler yiyeceklerde bile benzer proteinler bulunur. Eldiven alerjisi daha çok irritasyona bağlı gelişebilmekle birlikte içinde bulunan latekse karşı alerji nedeniyle de gelişebilmektedir.
Tıbbi Eldiven Çeşitleri Nelerdir?
Tıbbi eldivenler lateks, nitril kauçuk, polivinil klorür, poliüretan ve neopren gibi farklı polimerlerden yapılmıştır. Doğal lateks eldivenler daha esnek, daha dayanıklı, daha ucuz, esneyebilen özellikte olması, virüs ve bakterilere geçirgen olmaması temel özellikleridir. Sentetik lateks ise daha az alerjik, daha az dayanıklı ancak virüs ve bakterilere karşı koruması daha düşük ve ayrıca daha pahalıdır.
Nitril Eldivenler
Nitril eldivenler petrol bazlı bir eldivendir. Nitril sert kimyasallara karşı lateks eldivenlerden çok daha iyi bir bariyerdir. Nitril eldivenler lateks eldivenlere alternatif olarak ve yüksek kuvvet ve kimyasal koruma gereken koşullarda ve lateks alerjileri olan bireyler için önerilmektedir. Nitril eldivenlerin en büyük dezavantajı daha pahalı olmalarıdır. COVID-19 salgını sırasında daha iyi dayanıklılık nedeniyle nitril ve lateks eldivenler tercih edilmektedir.
Lateks eldivenler (Lateks Alerjisi)
Lateks eldivenler esnektir, tam oturur, dokunmaya duyarlıdır ve orta düzeyde koruma sağlar. Alerji gelişme potansiyeli daha yüksektir.
Plastik Eldivenler
Sağlık çalışanları arasında hipoalerjenik polivinilklorür (PVC) eldivenler olarak kabul edilen plastik eldivenler de kullanılmaktadır. PVC’ye temas alerjik reaksiyonu, merkaptobenzotiyazol (MBT), tiyuram karışımı, karışık dialkil tiyoüreler ve siyah kauçuk karışımı dahil olmak üzere bu eldivenlerde kullanılan birçok katkı maddelerine karşı alerji gelişimi bildirilmiştir.
Eldiven Alerjisi Nedir?
Eldiven kullanımıyla, tahriş edici kontakt dermatit, alerjik kontakt dermatit ve kontakt ürtiker, dahil olmak üzere birçok ters cilt reaksiyonu bildirilmiştir. Genellikle irritasyona bağlı irritan kontakt dermatite neden olur. Bazen Thiuram kimyasalı latekse bağlı temas alerjisine neden olabilmektedir.
Pudralı Eldivenler Daha Alerjiktir
Eldiven alerjisi eldivenin protein içeriği, temas süresi, pudralı veya pudrasız oluşuna göre değişmektedir. Pudralı eldivenler daha alerjiktir. Pudra, eldivenin yapışmasını engeller ve daha kolay giyilmesini sağlar.
Eldiven Alerjisi İçin Kimler Risklidir?
Lateks eldivenler sağlık çalışanları arasında sıklıkla kullanılmaktadır. Doğal kauçuk latekse aşırı duyarlılık, sağlık çalışanları arasında %2.8 ile %17’lik bir insidansla, giderek artan bir şekilde rapor edilmiştir. Sağlık sektörü çalışanları, özellikle ameliyathane personeli, diş hekimi asistanları, laboratuvar personeli, hastane temizlik personeli ve ambulans görevlileri doğal kauçuk latekse karşı alerjik reaksiyon geliştirme riski altındadır.
Egzama cilt bariyerini bozarak lateks geçirgenliği artışı yapar ve bunun sonucu olarak eldiven alerjisi gelişme olasılığı artar.
Alerjiye eğilimli olanlarda, el dermatiti öyküsü olanlarda, belirli yiyeceklere alerjisi olanlarda, kadınlarda, kuaförler, servis yapanlar, temizlik çalışanları ve sık ameliyat geçirenler ve sık sık latekse maruz kalanlar da latekse aşırı duyarlılık gelişimi için risk faktörleri arasındadır. Özellikle muz, avokado, kestane, kivi ve diğer meyvelere karşı alerjisi olanlarda eldiven alerjisi riski daha fazladır. Çünkü bu besinler ile eldivendeki lateks çapraz reaksiyona neden olabilmektedir.
Eldiven Alerjisi Belirtileri Nelerdir?
Deri reaksiyonları arasında elde kaşıntı, yanma, batma, temas ve vücutta kurdeşen (ürtiker) bulunur. En sık gözlenen reaksiyon, kuru, kabuklu, çatlak lekeler şeklinde ortaya çıkan tahriş edici temasa bağlı dermatittir.
Eldiven Alerjisi Olanlarda Ölümcül Reaksiyonlar Gelişebilir
Eldiven alerjisi olanlarda nadiren balon şişirme gibi nefes yoluyla lateks temasına bağlı nefes sıkışması, nezle ve tansiyonda düşme gibi ciddi alerjik şoka bile neden olabilmektedir.
Eldiven Alerjisi Nasıl Teşhis Edilir?
Şüpheli hastalarda, balonlara, eldivenlere, baryum lavmanına ve diğer lateks cihazlara karşı kapsamlı bir alerjik reaksiyon öyküsü alınmalıdır. Tanıda altın standart, elde alerji belirtileri olan hastalarda deri-prick testi (alerji deri testi) ve ciddi alerjik reaksiyon yaşayanlarda kanda latekse özgü IgE antikor değerlendirmesidir. Bununla birlikte eldiven uygulama testi ve yama testi alternatif tanı testleridir
Eldiven Alerjisi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Lateks alerjisinin yönetimi için en etkili yaklaşım, hipoalerjik eldivenler kullanmak ve lateks içeren ürünlerden kaçınmadır.
Eldivenlere karşı alerjik reaksiyonların tedavisi için;
- Kurdeşen gelişmişse antihistaminiklerle ve antijenin ortadan kaldırılmasıyla tedavi edilebilir. Eldivene bağlı kurdeşen daha çok nitril eldivenlerde olma olasılığı daha yüksektir çünkü sert ve daha az esnektirler.
Eldiven içine lateks temasını engelleyen astar kullanılabilir. Ancak lateks içeren eldiven kullanmamak daha iyi olacaktır.
Temasa bağlı alerjilerde ele sürülen, kortizon içeren merhemler en iyi tedavi seçeneği olarak kabul edilir. El üzerine kortizonlu merhem kullanımı veya ağızdan kortizon içeren ilaçların kullanılması belirtileri hafifletebilir. Ancak faydalar yan etki risklerine karşı tartışmalıdır. Tedavide lateks içeren eldiven yerine lateks içermeyen pudrasız eldivenlerin kullanılması tavsiye edilmektedir.
Eldiven tozunun alerjik reaksiyonlara neden olduğu ve pudrasız eldiven kullanımından sonra el egzamasının önemli ölçüde azaldığı bildirilmiştir. Bu nedenle, mevcut pandemik durumda pudrasız eldiven kullanılması önerilir.
Eldiven alerjisi riskini azaltmak için neler yapılabilir?
Lateks modern dünyada o kadar yaygındır ki, maruziyetten tamamen kaçınmak zor olabilir. Yine de, teması azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır:
- Lateks olmayan eldivenler kullanma (vinil eldivenler, pudrasız eldivenler, hipoalerjenik eldivenler veya eldiven astarları gibi)
- Lateks alerjiniz varsa bunu gösteren bileklik veya kolye takmanız önemli bir önlemdir.
- Ciddi derecede lateks alerjiniz varsa adrenalin oto-enjektörü bulundurmanız alerjik şok gelişmesi durumunda hayat kurtarıcı bir önlem olacaktır.
- Eldiven kullanmadan önce elinizi nemlendirmeyin veya ıslatmayın. Çünkü bu uygulamalar eldivendeki kimyasalların daha fazla emilmesine neden olarak alerjiyi artırabilmektedir.
- Eldiven kullanımı sonrası ellerin yıkanması ve arkasından nemlendirici kullanmanız alerji gelişimini azaltacaktır.
