Çocukluk Çağında Atopik Egzama

Atopik egzama, özellikle çocukluk çağında sık görülen, kronik ve tekrarlayıcı bir cilt hastalığıdır. Kaşıntı, kuruluk, kızarıklık ve ciltte pullanma ile seyreden bu durum, çocuğun yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Bu yazıda, çocuklarda atopik egzamanın nedenleri, belirtileri, tedavi yaklaşımları ve yaşam tarzı önerilerine yer verdik.

Atopik Egzama Nedir?

Atopik egzama (atopik dermatit), cildin koruyucu bariyerinin bozulmasıyla ortaya çıkan, iltihaplı ve kaşıntılı bir deri hastalığıdır. Genellikle bebeklik döneminde başlar ve çocuklukta devam edebilir. Bazı çocuklarda ergenlikle birlikte kaybolabilirken, bazı bireylerde yetişkinlikte de sürebilir.

Hangi Yaşlarda Görülür?

Atopik egzama genellikle ilk 6 ay ile 5 yaş arasında başlar:

• 0-2 yaş (bebeklik dönemi): Yanaklarda, alın ve kafa derisinde kızarıklık ve sulantı.

• 2-12 yaş (çocukluk dönemi): Dirsek içi, diz arkası, el bilekleri gibi kıvrım bölgelerinde kaşıntılı plaklar.

• 12 yaş sonrası: Ciltte kalınlaşma (likenifikasyon), kuruluk ve sürekli kaşıntı.

Atopik Egzamanın Nedenleri

Çocuklarda atopik egzamanın oluşmasında genetik ve çevresel faktörler birlikte rol oynar:

1. Genetik Yatkınlık

Ailede astım, saman nezlesi veya egzama öyküsü varsa, çocukta da gelişme riski artar. Özellikle filaggrin adı verilen cilt bariyerini oluşturan proteinin eksikliği, egzamanın ortaya çıkmasında etkili olabilir.

2. Çevresel Etkenler

• Ev tozu akarları

• Polenler ve küf mantarları

• Evcil hayvan tüyleri

• Soğuk ve kuru hava

• Tahriş edici sabunlar ve deterjanlar

3. Alerjen Maruziyeti

Bazı çocuklarda yumurta, süt, buğday, fındık gibi besinler atopik egzama ataklarını tetikleyebilir.

Belirtiler Nelerdir?

Atopik egzama, çocuğun yaşına ve hastalığın evresine göre farklı belirtiler gösterebilir:

• Yoğun kaşıntı (gece artabilir)

• Ciltte kuruluk ve pullanma

• Kızarıklık, sızı ve ağrı

• Açılan ciltte enfeksiyon (sarı kabuklanma)

• Kaşıntıya bağlı uyku bozuklukları

• Ciltte kalınlaşma (özellikle kronikleşmiş durumlarda)

Tanı Nasıl Konur?

Tanı genellikle klinik muayene ile konur. Çocuğun şikayetleri, cilt bulguları ve aile öyküsü değerlendirilir. Gerekli durumlarda aşağıdaki testler yapılabilir:

• Alerji testleri (Prick testi veya spesifik IgE)

• Kan testleri (eozinofil sayısı, total IgE düzeyi)

• Yama testi (temas alerjileri ayırt etmek için)

Tedavi Yöntemleri

Atopik egzama tedavisinde amaç, cilt bariyerini onarmak, kaşıntıyı azaltmak ve alevlenmeleri önlemektir. Tedavi kişiye özel planlanır ve genellikle çok yönlüdür.

1. Nemlendirici Kullanımı (Emoliyanlar)

Günde en az 2 kez, banyodan hemen sonra uygulanmalıdır. Nemlendiriciler cildin kurumasını engelleyerek bariyer fonksiyonunu destekler.

2. Topikal Steroidler

Kaşıntı ve iltihaplanmayı kontrol altına almak için kullanılır. Hekim önerisiyle kısa süreli olarak uygulanmalıdır.

3. Topikal Kalsinörin İnhibitörleri

Steroid içermeyen bağışıklık düzenleyici kremlerdir. Göz çevresi gibi hassas bölgelerde kullanılabilir.

4. Antihistaminikler

Yoğun kaşıntı durumlarında özellikle gece rahatlamaya yardımcı olabilir.

5. Enfeksiyon Tedavisi

Ciltte enfeksiyon geliştiyse antibiyotikli kremler veya ağızdan antibiyotikler gerekebilir.

6. Alerjenlerden Kaçınma

Belirlenen tetikleyicilerden (gıda, ev tozu, polen gibi) uzak durulması, tedavinin başarısını artırır.

Günlük Yaşamda Nelere Dikkat Edilmeli?

Atopik egzama ile yaşamayı kolaylaştırmak için bazı önlemler alınabilir:

• Pamuklu, rahat giysiler tercih edilmeli.

• Cilt günde 2-3 kez nemlendirilmeli.

• Ilık suyla ve kısa süreli banyo yapılmalı.

• Parfümlü sabun ve deterjanlardan kaçınılmalı.

• Evin nem dengesi korunmalı (hava çok kuru olmamalı).

• Çocuğun tırnakları kısa kesilmeli, kaşıntıdan kaynaklı cilt travması önlenmeli.

Atopik Egzama Bulaşıcı mıdır?

Hayır, atopik egzama bulaşıcı değildir. Ciltte enfeksiyon gelişmişse geçici olarak bulaş riskinden söz edilebilir, ancak egzamanın kendisi bir mikroorganizma kaynaklı değildir.

Besin Alerjileri ile İlişkisi Nedir?

Özellikle bebeklerde süt, yumurta, buğday gibi besinler egzama alevlenmelerine yol açabilir. Ancak her egzamalı çocukta besin alerjisi olmaz. Gereksiz diyetler gelişim geriliğine neden olabilir; bu nedenle besin eliminasyonları mutlaka doktor gözetiminde yapılmalıdır.

Psikolojik Etkiler ve Uyku Bozukluğu

Kaşıntı ve ciltteki görünüm, çocukta özgüven kaybı, huzursuzluk, uyku bozuklukları ve sosyal izolasyon gibi psikolojik etkiler yaratabilir. Aile desteği ve gerektiğinde çocuk psikoloğu ile görüşmeler bu süreci kolaylaştırır.

Egzama Ne Zaman Geçer?

Atopik egzama bazı çocuklarda okul çağında azalabilir veya tamamen geçebilir. Ancak bazı bireylerde erişkinlik döneminde de devam edebilir. Doğru bakım ve düzenli tedavi ile semptomlar büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.

Sık Sorulan Sorular

Atopik egzama tamamen iyileşir mi?

Tamamen geçmesi mümkündür, özellikle çocuklukta başlayan egzamalar bazen ergenlikle birlikte hafifler ya da kaybolur. Ancak kronikleşme riski de vardır.

Kortizonlu kremler zararlı mı?

Hekim kontrolünde ve kısa süreli kullanıldığında güvenlidir. Uzun süreli ve bilinçsiz kullanımda ciltte incelme yapabilir.

Egzama olan çocuk aşı olabilir mi?

Evet, egzama aşılamaya engel değildir. Ancak aktif enfeksiyon varsa hekime danışılmalıdır.

Havuza veya denize girmek zararlı mı?

Temiz ve kloru az olan havuzlar genellikle sorun yaratmaz. Deniz suyu egzamalı ciltte faydalı bile olabilir. Sonrasında mutlaka duş alınmalı ve nemlendirici uygulanmalıdır.

Çocukluk çağında atopik egzama, cildin bütünlüğünü bozan, yaşam kalitesini etkileyen ama doğru yaklaşımla kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Ailelerin bilinçli olması, hekimle iş birliği içinde olması ve çocuğun yaşam tarzına uygun bakım önlemleri alınması son derece önemlidir. Her çocuk farklıdır ve tedavi bireyselleştirilmelidir.