Atopik Dermatit Nedir? Egzama ile Farkı ve Belirtileri

Cildiniz kuruyor, kaşınıyor, zaman zaman kızarıyor ve pul pul dökülüyorsa, bu durum yalnızca basit bir kuruluk olmayabilir. Atopik dermatit, halk arasında en sık egzama olarak bilinen, kronik ve inflamatuar (iltihaplı) bir cilt hastalığıdır. Ancak her egzama atopik dermatit değildir. Peki, bu iki durum nasıl ayırt edilir? Belirtileri nelerdir? İşte tüm ayrıntılar bu yazıda.

Atopik Dermatit Nedir?

Atopik dermatit, genetik yatkınlığı olan bireylerde bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkan, kronik ve tekrarlayıcı cilt iltihabıdır. Genellikle bebeklik döneminde başlar, çocuklukta devam eder ve bazı bireylerde yetişkinlikte de sürer. Kuruluk, kaşıntı, kızarıklık ve ciltte çatlaklarla kendini gösterir.

Bu hastalık, alerjik bünyeli kişilerde sık görülür ve astım, alerjik rinit gibi hastalıklarla birlikte seyredebilir. Atopik dermatit, “atopi” (alerjiye yatkınlık) zemininde gelişir.

Egzama ile Farkı Nedir?

Egzama, genel bir terimdir ve ciltte iltihaplanma, kaşıntı, kızarıklık gibi belirtilerle ortaya çıkan birçok farklı cilt hastalığını kapsar. Atopik dermatit, bu egzama türlerinden sadece biridir.

Atopik Dermatit Belirtileri Nelerdir?

Atopik dermatit, yaşa ve hastalığın evresine göre farklı belirtiler gösterebilir:

Genel Belirtiler:

• Yoğun cilt kuruluğu

• Sürekli kaşıntı (geceleri artabilir)

• Ciltte kızarıklık ve iltihap

• Pul pul dökülme ve çatlaklar

• Kalınlaşmış, sertleşmiş cilt bölgeleri (kronikleşmişse)

• Kaşıntıya bağlı yara ve enfeksiyonlar

Bebeklerde:

• Genellikle yanaklarda, alın ve kafa derisinde kızarıklık

• Ciltte sulu kabarcıklar ve kabuklanma

• Kol ve bacakların dış yüzeyinde lezyonlar

Çocuklarda:

• Dirsek içi, diz arkası, boyun ve el bileklerinde kızarıklık ve kaşıntı

• Ciltte kalınlaşma ve çizgilenme (likenifikasyon)

Yetişkinlerde:

• Göz çevresi, el, boyun ve ellerde kuru, kalın ve kaşıntılı alanlar

• Tekrarlayan egzama atakları

• Cilt bariyerinin bozulmasına bağlı hassasiyet

Neden Olur? Risk Faktörleri Nelerdir?

Atopik dermatit gelişiminde hem genetik hem de çevresel faktörler etkilidir. En yaygın risk faktörleri:

• Ailede alerji, astım veya atopik dermatit öyküsü

• Cilt bariyerinin zayıf olması (özellikle filaggrin genindeki mutasyonlar)

• Alerjenlerle sık temas (ev tozu, polen, gıdalar)

• Stres ve psikolojik etkenler

• Sert sabunlar, deterjanlar, parfümler gibi cilt tahriş edicileri

• Kuru ve soğuk hava koşulları

Atopik Dermatit Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı, genellikle uzman bir dermatolog tarafından klinik muayene ile konur. Özel bir laboratuvar testi olmamakla birlikte, şu destekleyici testler yapılabilir:

• Alerji testleri (prick testi veya spesifik IgE)

• Kan tahlilleri (eozinofil artışı, IgE yüksekliği)

• Cilt biyopsisi (nadir durumlarda gerekebilir)

Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Atopik dermatitin tamamen iyileşmesi mümkün olmasa da, tedaviyle kontrol altına alınabilir. Tedavi, cilt bariyerini onarmaya ve inflamasyonu azaltmaya yöneliktir:

1. Nemlendirici ve Bariyer Onarıcı Kremler

• Günde birkaç kez uygulanmalı

• Parfüm ve katkı maddesi içermemeli

• Banyo sonrası 3 dakika içinde uygulanması önerilir (3 dak. kuralı)

2. Kortizonlu Kremler

• Alevlenme dönemlerinde kullanılır

• Doktor kontrolünde ve kısa süreli kullanılmalıdır

3. Bağışıklık Düzenleyici Kremler (Takrolimus, Pimekrolimus)

• Özellikle yüz gibi hassas bölgelerde kortizon alternatifi olarak tercih edilir

4. Antihistaminikler

• Kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olur

• Uyku düzenini olumlu etkiler

5. Antibiyotik ve Antifungal Tedaviler

• Enfeksiyon geliştiğinde gerekebilir

6. İleri Düzey Tedaviler

• Fototerapi (ışık tedavisi)

• Biyolojik ajanlar (örneğin: dupilumab)

Yaşam Tarzı ve Cilt Bakımı Önerileri

• Ilık suyla ve kısa süreli duş alın

• Sabun yerine nemlendirici temizleyiciler kullanın

• Pamuklu kıyafetler tercih edin

• Tetikleyici maddelerden uzak durun (toz, yünlü giysiler, deterjanlar)

• Stresi azaltmaya yönelik aktiviteler yapın

Sonuç: Erken Müdahale ile Kontrol Sizde

Atopik dermatit, özellikle erken tanı konulup uygun cilt bakımı ve tedaviyle desteklenirse yönetilebilir bir hastalıktır. Her egzama atopik dermatit değildir, ancak altta yatan nedenlerin doğru saptanmasıyla yaşam kalitenizi artırmak mümkündür.

Kaşıntı ve cilt kuruluğu gibi hafife alınan belirtiler, ileride ciddi cilt hasarına yol açabilir. Bu nedenle, belirtiler devam ediyorsa bir dermatoloji uzmanına başvurmakta fayda vardır.

Sık Sorulan Sorular

Atopik dermatit bulaşıcı mıdır?
Hayır, atopik dermatit bulaşıcı değildir.

Yetişkinlerde de görülebilir mi?
Evet. Genellikle çocuklukta başlasa da bazı bireylerde erişkinlikte de devam eder veya ilk kez erişkin yaşta ortaya çıkabilir.

Atopik dermatit alerji testiyle anlaşılır mı?
Alerji testleri tetikleyicileri belirlemede yardımcı olur ancak tanı klinik değerlendirme ile konur.

Kortizonlu kremler zararlı mı?
Kısa süreli ve doktor kontrolünde kullanıldığında güvenlidir.