Alerji Tedavisinde İmmünoterapi (Alerji Aşısı) Hakkında Merak Edilenler

Alerjik hastalıklar, özellikle çocukluk çağından itibaren hayat kalitesini düşüren kronik rahatsızlıklar arasında yer alır. Alerjik rinit (saman nezlesi), astım, arı alerjileri ve bazı durumlarda besin alerjileri gibi durumlar, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucu ortaya çıkar. İmmünoterapi, yani halk arasında bilinen adıyla “alerji aşısı”, bu hastalıkların tedavisinde köklü bir çözüm sunabilir. Peki immünoterapi nedir, kimlere uygulanır ve nasıl etki eder? Bu yazımızda alerji aşısı hakkında merak edilen tüm soruları yanıtlıyoruz.

İmmünoterapi Nedir?

İmmünoterapi, alerjiye neden olan maddeye (alerjen) karşı vücudun tolerans geliştirmesini sağlayan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi ile alerjenler düzenli aralıklarla vücuda çok düşük dozlarda verilerek bağışıklık sisteminin duyarlılığı azaltılır. Amaç, alerjen karşısında anormal bağışıklık tepkisini zamanla normale döndürmektir.

Alerji Aşısı Hangi Durumlarda Uygulanır?

İmmünoterapi genellikle aşağıdaki durumlarda önerilir:

• Alerjik rinit (saman nezlesi): Özellikle polen, ev tozu akarı veya küf gibi alerjenlere karşı gelişen burun akıntısı, kaşıntı, hapşırık gibi semptomlar varsa.
• Alerjik astım: Özellikle çevresel alerjenlere bağlı gelişen hafif-orta şiddetteki astımlarda.
• Arı alerjileri: Arı sokmasına karşı hayatı tehdit edebilecek reaksiyon gelişen bireylerde.
• Bazı durumlarda hayvan tüyü ve küfe karşı gelişen alerjiler: Diğer tedaviler yetersizse.
• Besin alerjileri: Günümüzde deneysel olarak uygulanmakta olup sadece uzman gözetiminde yapılmalıdır.

İmmünoterapi Kimlere Uygundur?

İmmünoterapi genellikle 5 yaşından büyük çocuklar ve yetişkinler için uygundur. Ancak her hasta immünoterapi için aday değildir. Uygunluk şu kriterlere göre değerlendirilir:

• Alerjenin belirlenmiş olması (prick testi veya spesifik IgE testleriyle).
• Semptomların kontrol altına alınamaması veya ilaç kullanımının yeterli olmaması.
• Alerjenle temastan kaçınmanın mümkün olmaması.
• Hasta uyumunun yüksek olması.

Alerji Aşısı Nasıl Uygulanır?

İmmünoterapi iki şekilde uygulanabilir:

1. Subkutan İmmünoterapi (SCIT) – Cilt Altı Aşılar

• Aşılar, alerjen içeren sıvılar şeklinde kolun üst kısmından enjeksiyonla verilir.
• İlk başta haftalık doz artırımı yapılır (yaklaşık 8-12 hafta).
• Ardından idame tedaviye geçilir ve ayda bir enjeksiyonlarla 3-5 yıl arasında sürer.

2. Sublingual İmmünoterapi (SLIT) – Dil Altı Damla veya Tablet

• Alerjen, damla ya da tablet formunda dil altına uygulanır.
• Genellikle evde uygulanabilir.
• Tedavi süresi yine 3-5 yıl kadardır.
• Polen alerjileri gibi bazı özel alerjilerde tablet formlar (örneğin çimen poleni tabletleri) daha sık tercih edilmektedir.

Alerji Aşısı Ne Kadar Süre Uygulanır?

İmmünoterapi genellikle 3 ila 5 yıl arasında sürer. Bu sürenin sonunda hastaların çoğunda alerji semptomlarında ciddi azalma veya tamamen düzelme görülür. Bazı bireylerde etkiler ömür boyu sürebilirken, bazılarında semptomlar kısmen geri dönebilir.

Alerji Aşısının Etkileri Ne Zaman Görülür?

Tedavinin etkileri genellikle 6-12 ay içinde ortaya çıkmaya başlar. Ancak tam etkinin sağlanması 1-2 yılı bulabilir. Bu nedenle sabırlı olmak ve tedaviye düzenli devam etmek çok önemlidir.

Alerji Aşısı Güvenli midir?

İmmünoterapi, uzman kontrolünde uygulandığında güvenli bir tedavi yöntemidir. Ancak her tedavi gibi bazı riskleri vardır:

• Lokal Reaksiyonlar: Enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik ve kaşıntı olabilir.
• Sistemik Reaksiyonlar: Hafif alerjik reaksiyonlar (hapşırma, burun akıntısı, kaşıntı) nadiren gelişebilir.
• Anafilaksi Riski: Çok nadir olmakla birlikte ciddi alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Bu nedenle enjeksiyon sonrası hastaların en az 30 dakika gözlem altında tutulması önemlidir.

Alerji Aşısının Faydaları Nelerdir?

İmmünoterapinin birçok olumlu etkisi vardır:

• Alerji semptomlarını azaltır.
• İlaç kullanımını azaltır.
• Astım riskini azaltabilir.
• Kalıcı bağışıklık sağlayabilir.
• Yaşam kalitesini artırır.

Özellikle çocuklarda erken dönemde başlandığında, ileride gelişebilecek astım gibi hastalıkların önlenmesine de yardımcı olabilir.

Alerji Aşısı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Alerji aşısı uygulandıktan sonra:

• En az 30 dakika klinikte beklenmeli.
• Egzersizden 1 gün uzak durulmalı.
• Enjeksiyon bölgesi kaşınmamalı veya masaj yapılmamalı.
• Olası yan etkiler gözlemlenmeli ve şüpheli durumlarda doktora başvurulmalı.

Alerji Aşısı ve COVID-19 Aşıları Birlikte Uygulanabilir mi?

COVID-19 aşılarının yaygınlaşmasıyla birlikte alerji aşıları ile etkileşim konusu da merak konusu olmuştur. Uzmanlar, alerji aşısı ile COVID-19 aşıları arasında en az 1 hafta ara bırakılmasını önermektedir. Bu, olası yan etkilerin ayrıştırılmasını kolaylaştırır.

Alerji Aşısı Fiyatları ve SGK Karşılıyor mu?

Alerji aşılarının fiyatları kullanılan alerjene, uygulama şekline ve süresine göre değişiklik gösterebilir. Devlet hastanelerinde SGK belirli durumlarda bu tedaviyi karşılamaktadır. Ancak özel merkezlerde ücretli olarak yapılabilir. Tedaviye başlamadan önce hekimden ve kurumdan detaylı bilgi alınması önerilir.

Sık Sorulan Sorular

Alerji aşısı çocuklara yapılabilir mi?

Evet, genellikle 5 yaşından itibaren çocuklara da güvenle uygulanabilir. Özellikle polen ve ev tozu akarlarına karşı sık alerjik rinit yaşayan çocuklarda oldukça etkilidir.

Tedavi yarıda kesilirse ne olur?

Tedavi düzensiz uygulanırsa etkisi azalabilir. Uzun süre ara verildiğinde ise tedaviye yeniden düşük dozlardan başlamak gerekebilir. Bu nedenle hekimin önerdiği programa uymak çok önemlidir.

Alerji aşısı herkeste işe yarar mı?

Her bireyin bağışıklık sistemi farklı tepkiler verebilir. Alerji aşısı birçok kişide etkili olurken, bazı kişilerde sınırlı fayda sağlayabilir. Uygun hasta seçimi bu noktada çok önemlidir.

Sonuç

Alerji tedavisinde immünoterapi, semptomları sadece bastırmakla kalmaz, hastalığın seyrini değiştirme potansiyeline sahiptir. Özellikle alerjik rinit ve arı alerjileri gibi durumlarda yüksek başarı oranına sahiptir. Ancak tedavinin etkili olabilmesi için uzman bir alerji doktoru gözetiminde, düzenli ve uzun soluklu bir şekilde uygulanması gerekir. Eğer siz de alerji ilaçları ile yeterince rahatlamıyor, hayat kalitenizin düştüğünü düşünüyorsanız, immünoterapi hakkında doktorunuzla görüşmeyi düşünebilirsiniz.