Ürtiker, deride kabarık, etrafı kırmızı, büyüklüğü birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar değişen, ortası soluk, kaşıntılı plaklar olarak karşımıza çıkan deri hastalığıdır.  Ürtikerin en önemli özelliği genellikle 24-48 saat içinde ortadan kaybolur ve cilt üzerinde iz bırakmaz. Ürtiker tedavisi hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda detaylı olarak anlatacağız.

Ürtiker tek başına veya anjiyoödem ile birlikte görülebilir. Ürtiker oldukça yaygın görülen bir deri reaksiyonudur. Ürtiker ile birlikte görülen anjiyoödemin özelliği cilt altı dokusunda veya mukozada ani başlayan şişlik, kaşıntıdan çok ağrı olması ve 72 saat içinde yavaşça kaybolması ile karakterizedir.

Ürtiker akut ve kronik ürtiker olarak ayrılır. Ürtikerin başlangıç ve bitiş süresi tanı ve tedavisinin planlanması açısından önemlidir. Ürtikerde oluşan döküntüler altı haftadan kısa sürüyorsa akut ürtikerdir. Döküntüler 6 haftadan daha uzun sürüyorsa, kronik ürtikerdir.

Kronik ürtiker de kendi içinde ayrılır. Kronik ürtiker belirtilerin ortaya çıkmasına yol açan bir sebep bulunamıyorsa kronik spontan  (kendiliğinden ortaya çıkan) ürtiker veya bazı  fiziksel nedenlerle ortaya çıkıyorsa kronik fiziksel (uyarılabilir) ürtiker olarak ikiye ayrılır.

Kronik ürtikerin ortaya çıkmasına yol açan fiziksel nedenler sıcak, soğuk, güneş ışığı, su, deriye baskı uygulanması gibi çevresel faktörler ile duygusal stresler ve egzersiz yapılması sayılabilir. Aynı anda birkaç fiziksel ürtiker birlikte olabilir. Mastositoz (ürtikerya pigmentozası), ürtikaryal vaskülit, Bradikinin aracılı anjiyoödem (örn. Herediter anjiyoödem) gibi hastalıklar daha önce ürtiker sınıflandırılması içinde yer alırken artık başka bir hastalık olarak tanımlanmaktadır.

Ürtiker tedavisi temel ilkesi hastalığı geçene kadar tedavi etmektir.

Kronik ürtikerli hastaya tedavi yaklaşımı şu şekilde olmalıdır:

  1. Altta yatan nedenlerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılması,
  2. Ürtikerin oluşmasında yol açan fiziksel nedenlerin bilinmesi ve bu faktörlerin önlenmesi,
  3. Vücudun tolerans indüksiyonu ve / veya tolerans kazanmasının sağlanması,
  4. İlaç tedavi ile alerji hücreleri olan mast hücresinden mediatörlerin salınmasını önlemek için ve mast hücre mediatörlerinin etkilerini ortadan kaldırmaktır.

Tüm bu ürtiker tedavisi yapılırken en önemli şey tedavi, gerektiği kadar ve mümkün olduğunca az yan etki oluşturarak planlanmasıdır. Hastalığın seyrine göre uluslararası tedavi şemalarına göre adım adım artırmak veya azaltmak gerekir. Yani basamak tedavisi uygulamak gereklidir.

Kronik ürtikerde altta yatan bir nedeni ortadan kaldırmak tedavi için en önemli noktadır. Fakat kronik ürtikerin bir nedeninin saptanması çoğu durumda zordur.

Kronik ürtikere yol açabilecek ilaçlar sadece ürtikerin ortaya çıkmasına yol açmazlar. Bazen NSAI gibi bazı ağrı kesiciler ürtiker şikayetlerinin artmasına yol açar. Bu yüzden şüpheli ilaçlar varsa bu ilaçları kesmeniz gerekir.

Kronik Ürtiker Belirtileri

Kronik ürtiker belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açan  fiziksel uyaranların saptanması ve uzak durulması önerilir. Tedavi için fiziksel uyaranlardan kaçınılması arzu edilir, ancak yapılması çoğunlukla çok zordur. İlgili uyaran basınca bağlı, gecikmiş basınç ürtikerinde ve semptomatik dermografizme yol açıyorsa basınca yol açan dar kıyafet veya diğer nedenlerden uzak durmanız gerekir. Güneş ürtikeri için ortaya çıkan dalga boyu aralığının tam olarak tanımlanması, uygun güneş koruyucuların seçimi veya UVA filtreli ampullerin seçimi için önemli olabilir.

Kronik ürtikere yol açan nedenler arasında yer alan kronik enfeksiyonların saptanması ve tedavi edilmesi gerekir. Helicobacter pylori gibi enfeksiyon kaynağının tedavi edilmesi ile ürtiker ortadan kaldırılabilir.

Kronik ürtikerde strese bağlı alevlenmelerinin mekanizmaları tam olarak araştırılmamasına rağmen, bazı kanıtlar hastalık aktivitesi ve ciddiyetin stres düzeyleriyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu yüzden stres ile baş etmeniz gerekir.

Otoantikorların yol açtığı hastalıklarda plazmaferez gibi işlemlerle ürtiker şikayetleri ortadan kalkabilir. Ama tekrarlamalar görüldüğü için artık çok tercih edilmemektedir.

Bazı kronik ürtiker hastalarında, doğal olarak oluşan gıda bileşenlerine ve bazı durumlarda da gıda katkı maddelerine yönelik sahte alerjik reaksiyonlar gözlenmiştir. Diyet kontrolü ile ürtikere yol açtığı düşünülen gıdaların diyetten çıkartılması veya eklenmesi ile ürtikere neden olan sebep ortadan kaldırılabilir.

Toleransın oluşması için yapılan indükleme ürtikerin bazı alt tiplerinde faydalı olabilir. Örneğin soğuk ürtiker, kolinerjik ürtiker ve güneşe bağlı solar ürtikerlerinde toleransın da gelişmesi için yavaş yavaş ürtiker oluşmasına yol açan fiziksel neden uygulanabilir. Güneşe bağlı solar ürtikerde UVA ile yapılan hızlı bir tedavinin bile 3 gün içinde etkili olduğu kanıtlanmıştır. Tolerans için uygulanan indüksiyon tedavisi hasta için riskli olabileceği için doktor kontrolünde yapılması gerekir.

Kronik Ürtikerde Farmakolojik Tedavi

Kronik ürtikerde farmakolojik tedavinin temel bir prensibi, semptomların tamamen giderilmesini sağlamasıdır. Farmakoterapide bir başka genel prensipse ilacı mümkün olduğunca az ve ihtiyaç olduğu kadar kullanmaktır. Bu nedenle ilaç miktarı ve seçimi hastalığın seyri boyunca değişkendir.

Semptomların ortadan kaldırılmasını hedefleyen tedavilerdeki ana seçenek, histamin, PAF gibi mast hücrelerinden salgılanan mediatörlerinin hedef organlar üzerindeki etkisini azaltmaktır. Ürtiker çoğu belirtileri esas olarak, histamin aracılığı ile olduğundan antihistaminik ilaçlar ürtiker tedavisinde seçkin bir önem taşımaktadır.

Kronik ürtiker için uygulana basamak tedavisinde antihistaminiklerle tedavi başladıktan sonra etkili bir yanıt alınamadıysa doz 4 katına kadar çıkartılabilir. Sonraki basamakta tedaviye yanıt yoksa oma (anti Ige ) tedavisi başlanır. 6 ay içinde semptomlarda düzelme yoksa immunsupresif ilaç olan siklosporin A eklenerek tedaviye devam edilir. Şiddetli alevlenme durumunda kısa süreli glukokortikosteroidler düşünülebilir.

Oma (anti IgE) kronik ürtiker tedavisinde çok etkili ve güvenli bir tedavidir. Oma ile tedavi kolinerjik ürtiker, soğuk ürtiker, solar ürtiker, sıcak ürtiker, semptomatik dermografizm ve aynı zamanda gecikmiş basınç ürtikeri dahil olmak üzere birçok fiziksel ürtiker üzerinde etkili olduğu bildirilmiştir. Kronik ürtikerde oma kullanımının bazen birlikte olan anjiyoödem gelişimini önlediği ve belirgin bir şekilde yaşam kalitesini arttırdığı görülmektedir. Uzun süreli tedavi kullanılması uygundur ayrıca ilacın kesilmesinden sonra nüksü etkili şekilde önlediği görülmüştür.

Kronik ürtiker tedavisinde siklosporin A kullanılabilir. Ancak olumsuz etkilerinin görülebileceği için standart tedavi olarak hemen önerilmez. Siklosporin A kronik ürtikerde sadece kombinasyon olarak uygulanan antihistaminik ve oma dozuna dirençli ağır hastalığı olan hastalarda tavsiye edilir. Bununla birlikte, siklosporin A, uzun süreli steroid kullanımına kıyasla çok daha iyi bir risk / fayda oranına sahiptir.

Tüm bu ilaçlar dışında bu güne kadar uygulanmış birçok immünsupresif ilaç veya immünsupresif olamayan diğer ilaçlarla bazı hastalarda başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Ama kullanılan bu ilaçlar hakkında yeterli bilgi ve kanıt yoktur.

Sonuç olarak

Ürtiker deride kabarık, etrafı kırmızı büyüklüğü birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar değişen, ortası soluk, kaşıntılı plaklar olarak karşımıza çıkan deri hastalığıdır.

Ürtiker akut ve kronik ürtiker olarak ayrılır.

Kronik ürtiker altta yatan nedenlerin ortadan kaldırılması ve ilaç tedavisinin birlikte yapılması gereken bir hastalıktır.

Ürtiker yol açan nedenler saptandığında bunların ortadan kaldırılması ürtikeri tamamen ortadan kaldırabilir.

Kronik ürtiker tedavisi için basamak tedavisi uygulamak gerekir. En etkili ilaçlar antihistaminikler, kortizon içeren ilaçlar, oma ve siklosporin A dan oluşmaktadır.

Randevu ve Bilgi Formu