Bronşit, bronşiyal tüplerin iç yüzeyindeki iltihaplanmadır. Akciğerdeki bu tüpler, havayı ağızdan ve burundan akciğerlere taşır. Oluşan şişlik; hava yolunu daraltır, öksürüğe neden olur ve nefes almayı zorlaştırabilir. Tahriş aynı zamanda, hava yolunu tıkayan mukus üretiminin artmasına da neden olabilir.
Bronşit, nedenine bağlı olarak alerjik, alerjik olmayan veya astımlı olarak sınıflandırılabilir. Bronşit semptomları, nedeni ne olursa olsun benzer olsa da, özellikle bir kişinin durumun etkilerini ne kadar süre hissedeceği konusunda da farklılıklar olabilir.
Alerjik Bronşit Nedir?
Alerjik bronşit, bir alerjenin veya alerjiniz olan bir şeyin neden olduğu bronşların iltihaplanmasını içerir. Polen, toz ve küf gibi havayolu irritanları semptomları tetikleyebilir. Sigara içmek, alerjik bronşite neden olabilir. Alerjik bronşit semptomları uzun süre devam edebilir veya tekrarlamaya devam edebilir. Üç aydan uzun süren alerjik bronşit genellikle, kronik bronşit olarak adlandırılır. Bu, bir tür kronik obstrüktif akciğer hastalığıdır (KOAH). Kronik bronşit çoğu zaman zaman sigara içiminden kaynaklanır.
Alerjik bronşit belirtileri şunlardır:
- Mukus üreten bir öksürük,
- Hırıltılı solunum,
- Göğüste sıkışma,
- Yorgunluk.
Bronşit de, komplikasyonlara yol açabilir. Örneğin; zatürre gibi akciğer enfeksiyonu meydana gelebilir. En şiddetli vakalarda pnömoni, kan dolaşımında septisemi adı verilen bir enfeksiyona yol açabilir. Septisemi genellikle, yaşamı tehdit eder.
Alerjik Olmayan Bronşit Nedir?
Alerjik olmayan bronşit, viral veya bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle oluşur. Örneğin; bazı insanlar soğuk algınlığı sonrası alerjik olmayan bronşit geliştirir. Herhangi biri alerjik olmayan bronşit geliştirebilse de, yaşlı yetişkinlerin durumu yaşama riski daha yüksektir. Zayıflamış bağışıklık sistemine sahip kişiler ve sigara içenlerde, bir üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra bronşit gelişme şansı daha yüksektir. Semptomlar genellikle birkaç hafta içinde düzelir ve alerjik bronşit semptomlarına göre tekrarlama olasılığı daha düşüktür. Alerjik olmayan bronşit bazen, akut bronşit olarak adlandırılır çünkü semptomlar aniden başlayabilir ve tipik olarak kısa sürer.
Alerjik olmayan bronşit belirtileri aşağıdaki gibidir.
- Mukus üreten bir öksürük,
- Titreme,
- Ateş.
Astımlı Bronşit Nedir?
Bronşit gibi, astım da solunum güçlüğüne neden olabilen bir akciğer rahatsızlığıdır. Astım bronşların iltihaplanmasına da neden olabilir, ancak aynı zamanda solunum yollarının etrafındaki kasların daralmasına da yol açabilir. Bronşit ve astım birlikte ortaya çıktığında ve semptomlar örtüştüğünde, durum genellikle astımlı bronşit olarak bilinir. Polen, kirlilik ve sigara dumanı gibi bazı maddelere maruz kaldıktan sonra altta yatan astımı olan bir kişide, astım bronşit semptomlarını tetikleyen iltihap oluşabilir. Bazı kişilerde hava veya egzersiz, rutinindeki bir değişiklik nedeniyle astımlı bronşit de gelişir.
Astımlı bronşiti olan kişiler, bu çevresel tetikleyicilere lökotrienler salgılayarak yanıt verirler. Bunlar iltihaplı moleküllerdir. Lökotrienler, hava yolunun daralması dahil bir dizi reaksiyona neden olur.
Astımlı bronşit belirtileri şunlardır:
- Öksürme,
- Aşırı mukus üretimi,
- Hırıltılı solunum,
- Nefes darlığı.
Teşhisi Nasıl Yapılır?
Bir doktor, birkaç faktöre bağlı olarak alerjik bronşiti teşhis edecektir. Alerjik bronşit şüphesi olan bireyin tıbbi geçmişini gözden geçirecekler, ayrıca fizik muayene yapacaklar, genellikle semptomların ne kadar süredir ortaya çıktığını belirlemek için sorular soracaklardır. Doktor, pnömoni gibi solunum problemlerinin diğer bazı nedenlerini ekarte etmek için göğüs röntgeni kullanabilir. Bir enfeksiyon olup olmadığını belirlemeye yardımcı olmak için kan testleri de isteyebilirler.
Hasta ayrıca, bir pulmoner fonksiyon testi de alabilir. Bu, bireysel bir spirometre adı verilen özel bir cihaza üflemeyi içerir. Cihaz, bir kişinin ne kadar hızlı nefes verebileceğini ölçer. Test, doktorların astım ve kronik bronşit gibi akciğer hastalıklarının varlığını belirlemesine yardımcı olur.
Tedavisi Nedir?
Alerjik ve astımlı bronşit tedavileri genellikle benzerdir ve aşağıdakileri içerebilir:
- Bronkodilatörler
Bronkodilatörler, solunum yollarının etrafındaki kasları gevşeten ilaçlardır. Kaslar gevşerken, hava yolları açılır veya genişler, bu da genellikle nefes almayı kolaylaştırır. İnsanlar bronkodilatörleri ölçülü bir doz inhalatörü ile alırlar. Hem kısa etkili hem de uzun etkili, bronkodilatörler mevcuttur. Kısa etkili bronkodilatörler semptomları azaltmak için hızlı hareket ederler, ancak etkileri uzun sürmez. Uzun etkili bronkodilatörler semptomları o kadar çabuk azaltmazlar ancak semptomları daha uzun süre kontrol ederler.
- Steroidler
Steroidler ayrıca alerjik bronşiti tedavi etmek için de kullanılabilir. Steroidler bronşlarda iltihabı azaltır. Bu hareket öksürüğü azaltır ve akciğerlerde hava akışına yardımcı olabilir. Steroidler intravenöz veya oral bir ilaç olabilse de, bir doktor bronşit vakalarında sıklıkla bunları bir inhaler yoluyla uygulayacaktır. Bu, ilaçların tedavi gerektiren bölgeye daha hızlı ve daha etkili bir şekilde verilmesini sağlar.
- Mukolitikler
Mukolitik bir ilaç, mukusu daha ince ve daha az yapışkan hale getiren bir ilaçtır. Bu, mukusu öksürerek akciğerlerden atmayı kolaylaştırır. İnsanlar mukolitikleri ağızdan veya nebülizatör yoluyla alabilirler. Nebülizatör, sıvı bir ilacı aerosole dönüştüren bir cihazdır. Bir kişi daha sonra bu aerosolü soluyabilir.
- Oksijen terapisi
Bazı durumlarda, alerjik bronşit, akciğerlere giren ve çıkan oksijen akışının etkinliğine müdahale edebilir. Şiddetli alerjik bronşiti olan kişilerde kandaki oksijen seviyeleri azalmış olabilir. Oksijen seviyeleri düşükse, doktor oksijen tedavisi önerebilir. Bu, oksijen seviyelerini normale döndürmeye yardımcı olabilir.